چرا صادرات ادامه دارد اما واردات ممکن نیست؟
بنگاه‌های معدنی برای تامین هزینه‌ها به صادرات روی آورده‌اند اما کارشناسان هشدار می‌دهند واردات از کشورهایی مثل برزیل، استرالیا و آفریقا عملاً امکان‌پذیر نیست
در حالی که مسوولان دولتی بر ضرورت واردات برای تامین نیازهای داخلی تاکید می‌کنند، روند صعودی صادرات کنسانتره سنگ‌آهن نشان می‌دهد بنگاه‌های معدنی برای تامین هزینه‌ها و رفع نیازهای خود همچنان صادرات را ترجیح می‌دهند؛ این در حالی است که کارشناسان تاکید دارند واردات سنگ‌آهن از کشورهای دارای ذخایر قابل توجه نه‌تنها به‌سادگی ممکن نیست بلکه توجیه اقتصادی نیز ندارد. در چنین فضایی، پیشنهاد اصلی متخصصان حوزه معدن و فولاد بهره‌گیری از ظرفیت‌های مغفول داخلی و تمرکز بر فناوری‌های نوین است.
به گزارش دنیای اقتصاد، کیوان جعفری‌طهرانی، تحلیلگر بازارهای بین‌المللی فولاد توضیح می‌دهد که تامین سنگ‌آهن از خارج از کشور با موانع جدی روبه‌روست. ظرفیت‌های کشورهای منطقه برای سال‌ها از پیش رزرو شده و شرکت‌های برزیلی نیز قراردادهای بلندمدت با تولیدکنندگان منطقه‌ای منعقد کرده‌اند؛ بنابراین ایران شانسی برای خرید سنگ‌آهن از برزیل ندارد. به‌دلیل فاصله طولانی و نیاز به کشتی‌های ۱۵۰هزار تنی، واردات از استرالیا نیز عملاً ممکن نیست. از سوی دیگر، بخش عمده معادن آفریقا در اختیار کشورهای قدرتمند اقتصادی قرار دارد و نبود روابط سیاسی و اقتصادی مناسب با برخی کشورها امکان واردات را از بین برده است.
او تاکید می‌کند که هرچند در مصر معادن هماتیت وجود دارد، ایران نیز ذخایر فراوانی از همین نوع سنگ دارد و در نتیجه ضرورتی برای واردات دیده نمی‌شود. وجود منابع مناسب در افغانستان نیز به‌دلیل بی‌ثباتی سیاسی و ممنوعیت صادرات سنگ‌آهن بلااستفاده مانده است. جعفری‌طهرانی با اشاره به معادن مگنتیت در کشورهای CIS توضیح می‌دهد که فاصله بیش از شش هزار کیلومتری و محدودیت حمل‌ونقل انتقال سنگ‌آهن از این کشورها را غیرممکن کرده است. از هندوستان نیز تنها هماتیت قابل واردات است؛ زیرا این کشور صادرات سنگ‌آهن مگنتیت را محدود کرده و پاکستان و عربستان نیز خود واردکننده هستند؛ بنابراین گزینه‌ای عملی برای تامین سنگ‌آهن ایران باقی نمی‌ماند.
او با اشاره به وضعیت صنعت فولاد ایران می‌گوید اقتصاد تحریمی کشور مانع انتقال فناوری‌های جدید شده و در حالی که ظرفیت تولید فولاد بالا است، تکنولوژی قدیمی هزینه تولید را افزایش داده و رقابت‌پذیری را کاهش می‌دهد. به گفته این تحلیلگر، راهکار اساسی تمرکز بر منابع داخلی است؛ چراکه بیش از دو میلیارد تن ذخایر هماتیت دست‌نخورده در کشور وجود دارد و حتی ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تن باطله هماتیتی نیز در معادن دولتی بدون بهره‌برداری رها شده است.
جعفری‌طهرانی بر ضرورت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نسل ششم فرآوری سنگ‌آهن تاکید کرده و توضیح می‌دهد که تکنولوژی تشویه در کوره‌های عمودی بدون نیاز به زغال‌سنگ و با حرارت کمتر می‌تواند هماتیت را به مگنتیت و سپس به کنسانتره عیار بالا تبدیل کند. او همچنین بر لزوم هم‌افزایی برای احیای ذخایر عظیم تیتانومگنتیت تأکید می‌کند؛ ذخایری که ده‌ها میلیارد تن برآورد شده و در استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، خراسان جنوبی، یزد و مرکزی پراکنده‌اند. با فرآوری این مواد و ورود آن‌ها به چرخه کانی‌آرایی، امکان تولید آهن اسفنجی، بریکت سرد و حتی روتیل صنعتی فراهم می‌شود؛ موضوعی که می‌تواند مشکل تامین مواد اولیه پروژه‌های بزرگ فولادی در مکران و هرمزگان را برطرف کند.
این کارشناس همچنین پیشنهاد می‌کند بسته به هدف تولید، مدار فرآوری به‌گونه‌ای تنظیم شود که کنسانتره‌های مختلف با درصدهای متفاوت آهن و اکسید تیتانیوم تولید شود. به گفته او حد اقتصادی خوراک مورد نیاز کوره‌های DRTM از ذخایر کم‌عیار تیتانومگنتیت ایران قابل تامین است.
جعفری‌طهرانی در پایان تأکید می‌کند واردات سنگ‌آهن به‌دلیل فاصله زیاد، محدودیت‌های حمل‌ونقل و قراردادهای بلندمدت کشورهای تولیدکننده هیچ توجیهی ندارد. او می‌گوید راه اصلی، فرآوری و بهره‌برداری از ذخایر هماتیت و تیتانومگنتیت داخلی است؛ زیرا این مسیر علاوه بر تامین نیاز صنعت فولاد، امکان تولید فولادهای پیشرفته و حتی تولید تیتانیوم را فراهم می‌کند؛ فلزی استراتژیک که ارزش آن ۱۴ برابر فولاد است.
