اسرائیل در تنگنای قفقاز: همگرایی با ارمنستان یا آسیب به روابط راهبردی با آذربایجان؟
اسرائیل که روابط استراتژیک و اقتصادی مهمی با آذربایجان دارد، اکنون در پی تقویت همکاریهای خود با ارمنستان است. با این حال، هر گونه نزدیکی به ایروان میتواند روابط اسرائیل با باکو را که برای مقابله با ایران و تأمین نیازهای نظامی اسرائیل حیاتی است، به خطر بیندازد.
به گزارش ایلنا به نقل از «عربی ۲۱»، در حالی که اقدامات اسرائیل در غزه باعث تنش و انزوای بینالمللی این رژیم شده است، تلآویو اخیرا توجه خود را به ارمنستان معطوف کرده است. تحلیلگران میگویند که با وجود اشتراکات تاریخی و فرهنگی میان این دو، روابط اسرائیل و ارمنستان تاکنون به دلیل وابستگی استراتژیک اسرائیل به آذربایجان شکل جدی به خود نگرفته است. اکنون اما، شرایط ژئوپلیتیکی ممکن است راه را برای نزدیکی بیشتر تلآویو و ایراوان هموار کند.
لاری لیکسنر، تحلیلگر مسائل بالکان، خاورمیانه و جنوب قفقاز، در مقالهای در وبسایت «زمان اسرائیل» تصریح کرده است که اسرائیل و ارمنستان میتوانند شرکای طبیعی یکدیگر باشند؛ هر دو قلمروی کوچک، غیرمسلمان و دارای جوامع تاریخی گسترده و اقلیتهای فعال در منطقهای تحت سلطه رژیمهای اقتدارگرا هستند.
با این حال، روابط نزدیک اسرائیل با آذربایجان همچنان مانعی بزرگ در مسیر همگرایی تلآویو با ایروان محسوب میشود. آذربایجان نهتنها تأمینکننده نفت و مسیر دسترسی اسرائیل به شمال ایران است، بلکه مشتری اصلی پهپادها و تسلیحات پیشرفته ساخت اسرائیل است که نقش تعیینکنندهای در جنگ ناحیه قرهباغ و کمپین ۲۰۲۳ این کشور داشتهاند.
لیکسنر افزود که توافق صلح میان ارمنستان و آذربایجان که در اوت گذشته با میانجیگری آمریکا به امضا رسید، به حل بخشی از اختلافات مرزی و کاهش خطر جنگ در جنوب قفقاز کمک کرده است. این شرایط فرصتی تازه برای اسرائیل فراهم کرده تا روابط خود با ارمنستان را تقویت کند.
در همین راستا، اقداماتی نمادین مانند نامگذاری میدانی در قدس اشغالی به یاد قربانیان نسلکشی ارمنی و دیدار مقامهای ارمنی با مقامات اسرائیلی برای بحث در مورد همکاریهای فناوری، پزشکی و گردشگری، نشانههایی از آغاز نزدیکی دو جانبه به شمار میآید.
با وجود این، نگرانیها درباره تأثیر همگرایی اسرائیل و ارمنستان بر روابط تلآویو با باکو همچنان وجود دارد. همچنین موضوعاتی مانند ادعای وجود گرایشهای ضدیهودی در ارمنستان و نبود سفارت اسرائیل در ایروان، چالشهای دیگری هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
تحلیلگران معتقدند که اسرائیل با این اقدام قصد دارد نفوذ دیپلماتیک خود در قفقاز جنوبی را گسترش دهد، اما باید واکنشهای باکو را نیز مدنظر داشته باشد تا تعادل منطقهای حفظ شود.
