فساد به مثابه اژدهای هفت‌سر: الزامات مبارزه مستمر با فساد
رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه در یادداشتی نوشت: برای غلبه بر «اژدهای هفت‌سر»، باید به‌جای اقدامات شعاری، رویکردی علمی، جامع و مشارکتی در پیش گرفت. اصلاحات ساختاری، اراده سیاسی قاطع، و مطالبه‌گری مستمر مردم، سه ضلع اصلی این مثلث مبارزه‌اند.
خبرگزاری تسنیم - رهبر معظم انقلاب اسلامی در فرمایشاتشان با استانداران، بار دیگر فساد را به «اژدهای هفت‌سر» تشبیه کردند و بر ضرورت تداوم و جدیت در مبارزه با آن تأکید نمودند. این تعبیر، تصویری گویا از پیچیدگی و درهم‌تنیدگی پدیده فساد است. فساد یک پدیده سطحی یا تک‌بعدی نیست، بلکه شبکه‌ای پیچیده از رانت، انحصار، تعارض منافع، ضعف شفافیت، ناکارآمدی نهادهای نظارتی، مصونیت برخی مقامات، و ضعف فرهنگ عمومی در مقابله با فساد را در بر می‌گیرد. این ابعاد به‌مثابه «سرهای مختلف اژدها» عمل می‌کنند و هرگاه یکی از آن‌ها قطع شود، سر دیگری در غیاب اصلاحات اساسی رشد می‌کند.
مبارزه با فساد، پروژه‌ای مقطعی و شعاری نیست، بلکه مستلزم یک رویکرد جامع، مستمر و مبتنی بر اراده سیاسی قوی است. در این مسیر، چند الزام اساسی باید در نظر گرفته شود: نخست، استقرار نظام شفافیت فراگیر برای افشای قراردادها، تخصیص منابع، و عملکرد مقامات؛ دوم، رفع زمینه های تعارض منافع برای پیشگیری از تصمیمات فسادزا؛ سوم، تقویت نهادهای نظارتی از نظر استقلال، اختیارات و منابع؛ چهارم، ایجاد سازوکار حمایت از گزارشگران فساد؛ و پنجم، ارتقای فرهنگ عمومی و تقویت نقش رسانه‌ها و نهادهای مردمی در نظارت. بی‌تردید، بدون شفافیت و پاسخگویی، فساد همچون اژدهایی بازتولید می‌شود و هر تلاشی در غیاب اصلاحات نهادی، محکوم به شکست خواهد بود.
در کنار الزامات ساختاری، باید به اصلاح رویه‌ها و فرآیندهای ناکارآمد نیز توجه شود. برخوردهای قاطع قضایی در کنار اصلاحات نهادی، توسعه سامانه‌های شفافیت، و مشارکت گسترده مردم، کلیدهای موفقیت در این حوزه هستند. تحول در نظام مالی، بانکی، گمرکی، و اصلاح فرآیندهای تخصیص ارز و اعتبارات باید در اولویت قرار گیرد. ایجاد سامانه‌های هوشمند نظارتی، گزارش‌دهی دوره‌ای از عملکرد مدیران، و الزام پاسخگویی به افکار عمومی، از ابزارهای حیاتی در این مسیر است.
در نهایت، فساد دشمن عدالت و پیشرفت است. برای غلبه بر «اژدهای هفت‌سر»، باید به‌جای اقدامات شعاری، رویکردی علمی، جامع و مشارکتی در پیش گرفت. اصلاحات ساختاری، اراده سیاسی قاطع، و مطالبه‌گری مستمر مردم، سه ضلع اصلی این مثلث مبارزه‌اند. تنها در سایه چنین رویکردی است که می‌توان امید داشت فساد مهار شود و مسیر توسعه پایدار، عدالت اجتماعی و حکمرانی کارآمد در کشور هموار گردد.
* داود منظور - رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه
انتهای پیام/
