به گزارش خبرگزاری ایمنا، صنعت لبنیات یکی از صنایع کلیدی و استراتژیک در هر کشوری است که نه تنها تأمین‌کننده نیازهای غذایی جامعه محسوب می‌شود، بلکه به عنوان یک منبع مهم درآمد و اشتغال نیز شناخته می‌شود. ایران با داشتن منابع غنی کشاورزی و دامداری، پتانسیل بالایی برای تولید محصولات لبنی با کیفیت دارد. با توجه به اینکه لبنیات یکی از نیازهای اساسی انسان‌ها است، بازار این محصولات همیشه دارای تقاضا بوده و خواهد بود. در سال‌های اخیر، صادرات لبنیات ایران به کشورهای مختلف افزایش پیدا کرده است.
بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، در سال گذشته صادرات لبنیات به بیش از ۴۲ کشور انجام شده و ارزش این صادرات به حدود ۶۰۲ میلیون دلار رسیده است. کشورهای همسایه همچون عراق، افغانستان، پاکستان و امارات متحده عربی به عنوان مقاصد اصلی صادراتی ایران شناخته می‌شوند.با وجود چالش‌هایی همچون تحریم‌های اقتصادی، مشکلات مربوط به نقل و انتقال مالی و رقابت با محصولات خارجی، توسعه صادرات لبنیات می‌تواند نقش بسزایی در رونق اقتصادی کشور ایفا کند. این امر نه تنها به افزایش درآمد ارزی کمک می‌کند بلکه می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد اشتغال پایدار و رشد صنایع وابسته نیز باشد.
بر اساس آمارها، صادرات محصولات لبنی ایران در سال‌های اخیر روندی رو به رشد داشته است. در سال ۱۴۰۲، مجموع صادرات محصولات لبنی ایران به ۴۴۸ هزار و ۹۳۷ تن با ارزش ۶۰۲ میلیون دلار رسید که نسبت به سال‌های گذشته افزایش قابل توجهی نشان می‌دهد. عمده‌ترین محصولات صادراتی شامل شیر، پنیر، ماست، خامه و شیر خشک هستند.
مقاصد اصلی صادرات لبنیات
کشورهای هدف صادرات لبنیات ایران شامل:
-عراق: با سهم بیش از ۵۲ درصد از کل صادرات
-پاکستان: با سهم حدود ۱۸ درصد
-افغانستان: نزدیک به ۱۰ درصد
-آذربایجان: حدود ۴.۵ درصد
-امارات متحده عربی: نزدیک به ۴ درصد
این کشورها به دلیل نزدیکی جغرافیایی و تقاضای بالا برای محصولات لبنی ایرانی، مهم‌ترین مقاصد صادراتی محسوب می‌شوند.
محصولاتی که ایران بیشتر صادر می‌کند شامل: شیر، پنیر، ماست، شیر خشک، خامه و کره می‌باشد. این محصولات نه تنها نیازهای داخلی را تأمین می‌کنند بلکه با کیفیت بالا و قیمت مناسب خود توانسته‌اند در بازارهای خارجی نیز جایگاه مناسبی پیدا کنند.
چالش‌های پیش روی صادرات لبنیات
با وجود دستاوردهای قابل توجه در زمینه صادرات لبنیات، هنوز چالش‌هایی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد:
۱- تحریم‌های اقتصادی: تحریم‌ها باعث محدودیت‌هایی در نقل و انتقال مالی و دسترسی به بازارهای جهانی شده‌اند.
۲- رقابت با محصولات خارجی: بازارهای هدف دارای رقبای قدرتمندی هستند که ممکن است قیمت‌ها را تحت فشار قرار دهند.
۳- مشکلات مربوط به کیفیت: برخی از تولیدکنندگان هنوز نتوانسته‌اند استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنند که بر توان رقابتی آن‌ها تأثیر منفی دارد.
۴- کمبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل: مشکلات زیرساختی مانند حمل‌ونقل نامناسب می‌تواند بر زمان تحویل کالاها تأثیر بگذارد.
۵- نوسانات نرخ ارز: نوسانات نرخ ارز می‌تواند بر قیمت تمام‌شده محصولات تأثیر بگذارد و بر سودآوری صادرکنندگان اثر منفی بگذارد.
راهکارهای توسعه صادرات لبنیات
برای غلبه بر چالش‌های موجود و توسعه پایدار صادرات لبنیات ایران، پیشنهاداتی ارائه می‌شود:
-توسعه زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انبارداری برای تسهیل فرآیند صادرات ضروری است.
-حمایت دولت: دولت باید با ارائه مشوق‌های مالیاتی و تسهیلات بانکی از صادرکنندگان حمایت کند.
-افزایش کیفیت محصولات: تولیدکنندگان باید با رعایت استانداردهای بین‌المللی کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند.
-بازاریابی مؤثر: استفاده از روش‌های نوین بازاریابی برای معرفی محصولات ایرانی در بازارهای جهانی ضروری است.
-تنوع‌بخشی به بازارها: شناسایی بازارهای جدید برای صادرات محصولات لبنی می‌تواند ریسک وابستگی به چند بازار خاص را کاهش دهد.
-استفاده از فناوری‌های نوین: بهره‌گیری از فناوری‌های جدید در فرآوری و بسته‌بندی محصولات می‌تواند ارزش افزوده بیشتری ایجاد کند.
به گزارش ایمنا، صادرات لبنیات ایران، به عنوان یکی از بخش‌های حیاتی و استراتژیک صنعت غذایی کشور، نه تنها می‌تواند به افزایش درآمد ارزی و رونق اقتصادی کمک کند، بلکه نقش بسزایی در ایجاد اشتغال پایدار و بهبود کیفیت زندگی مردم ایفا می‌نماید. با توجه به پتانسیل‌های عظیم ایران در تولید محصولات لبنی با کیفیت بالا و تنوع گسترده این محصولات، فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه صادرات وجود دارد که باید به درستی شناسایی و مورد بهره‌برداری قرار گیرد. در سال‌های اخیر، صادرات لبنیات ایران با رشد قابل توجهی همراه بوده است. این رشد نشان‌دهنده تلاش‌های مستمر دولت و بخش خصوصی در راستای بهبود کیفیت محصولات، افزایش ظرفیت تولید و شناسایی بازارهای جدید است. با این حال، برای دستیابی به اهداف بلندمدت و تبدیل ایران به یک صادرکننده بزرگ لبنیات در سطح جهانی، نیاز است که به چالش‌های موجود توجه ویژه‌ای شود.چالش‌هایی همچون تحریم‌های اقتصادی، رقابت با برندهای معتبر جهانی، مشکلات مربوط به تأمین مواد اولیه با کیفیت و نوسانات نرخ ارز، می‌توانند بر روند صادرات تأثیر منفی بگذارند.
بنابراین ضروری است که دولت و سایر نهادهای ذیربط با اتخاذ سیاست‌های حمایتی مناسب، از تولیدکنندگان و صادرکنندگان حمایت کنند. این سیاست‌ها می‌تواند شامل ارائه تسهیلات مالی، کاهش مالیات‌ها، ایجاد زیرساخت‌های مناسب حمل‌ونقل و انبارداری، و تسهیل فرآیندهای گمرکی باشد. علاوه بر این، توسعه فرهنگ صادرات در بین تولیدکنندگان لبنیات نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. تولیدکنندگان باید با آگاهی از نیازها و سلیقه‌های بازارهای هدف، محصولات خود را متناسب با استانداردهای بین‌المللی تولید کنند. برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی در زمینه بازاریابی بین‌المللی، بسته‌بندی و برندینگ می‌تواند به ارتقای توانمندی‌های صادرکنندگان کمک کند. همچنین، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) برای نوآوری در فرآوری و تولید محصولات جدید لبنی می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری ایران در بازار جهانی کمک کند. با توجه به تغییرات سریع در تقاضای مصرف‌کنندگان جهانی، توجه به تولید محصولات ارگانیک و سالم نیز می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای صادرات فراهم آورد
.در نهایت، باید تأکید کرد که موفقیت در حوزه صادرات لبنیات نیازمند همکاری نزدیک بین دولت، بخش خصوصی و جامعه علمی است. ایجاد یک اکوسیستم کارآفرینی قوی که شامل حمایت از استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوآور باشد، می‌تواند زمینه‌ساز تحولات مثبت در صنعت لبنیات شود. با تکیه بر توانمندی‌های داخلی، استفاده از فناوری‌های نوین و ارتقای کیفیت محصولات لبنی، ایران می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی صادرات لبنیات در سطح منطقه تبدیل شود. این امر نه تنها به رونق اقتصادی کشور کمک خواهد کرد بلکه می‌تواند امید را در دل جوانان کشور زنده نگه دارد و آن‌ها را به سمت کارآفرینی و نوآوری سوق دهد. امیدواریم که با همت تمامی فعالان این حوزه، شاهد شکوفایی هر چه بیشتر صنعت لبنیات ایران باشیم و بتوانیم با ایجاد یک اقتصاد پایدار و مقاومتی، آینده‌ای روشن برای نسل‌های آینده رقم بزنیم. این مسیر نیازمند عزم ملی و همکاری همه‌جانبه است تا بتوانیم از فرصت‌ها بهره‌برداری کنیم و چالش‌ها را پشت سر بگذاریم.
