سفره کوچک مردم و بودجههای بزرگ «فرهنگی»
بودجههای فرهنگی تحت عناوین و به سازمانهای مختلفی اختصاص پیدا میکند. بعضی از آنها نامآشنا هستند و بعضی دیگر نامشان شنیده شده اما کارکردشان مشخص نیست. در این فهرست میتوان نهادهای دولتی و شبهدولتی را پیدا کرد که حداقل در ظاهر ماموریتهای مختلفی دارند اما به طور دقیق معلوم نیست خروجی آنها چیست.
فرارو– با انتشار جزئیات بودجه ۱۴۰۵ که با عنوان بودجهای انقباضی شناخته میشود، توجهها به سمت برخی ردیفهای فرهنگی جلب شده است. بودجههایی که اغلب افزایش یافته و در برخی موارد، این افزایش نیز چشمگیر ارزیابی میشود.
به گزارش فرارو، مسعود پزشکیان تابستان امسال در دیدارش با مدیران رسانهها، در جایگاه رئیسجمهور انتقادی جدی نسبت به اختصاص بودجه به برخی نهادها، موسسات و بنیادها وارد کرد. او چندبار هم درباره این صحبت کرد که بودجه برخی نهادها باید بر اساس عملکرد آنها اختصاص داده شود. آذرماه امسال ۱۸۰ اقتصاددان و پژوهشگر حوزههای علوم اجتماعی در نامهای سرگشاده خطاب به رئیسجمهور از او خواستند که این رویه را اصلاح کند و برای حذف یا اصلاح ردیف بودجه نهادهایی که نقش و نفعی برای عموم مردم ندارند، شجاعت به خرج دهد.
ردیفهای دستودلباز
بودجههای فرهنگی تحت عناوین و به سازمانهای مختلفی اختصاص پیدا میکند. بعضی از آنها نامآشنا هستند و بعضی دیگر نامشان شنیده شده اما کارکردشان مشخص نیست. در این فهرست میتوان نهادهای دولتی و شبهدولتی را پیدا کرد که حداقل در ظاهر ماموریتهای مختلفی دارند اما به طور دقیق معلوم نیست خروجی آنها چیست.
بخشی از بودجه فرهنگی به رسانههای دولتی اختصاص دارد که در عمل تفاوتی با یکدیگر ندارند اما سازمانهای جداگانهای هستند. به طور کلی در فضای رسانهای کشور همواره انتقاداتی به رسانهداری نهادهای دولتی و غیردولتی وجود داشته و دارد. حتی در دولت حسن روحانی زمزمههای تجمیع و اصلاح این رسانهها نیز مطرح شد اما به مرحله عمل نرسید. بخشی از بودجه به این رسانهها اختصاص پیدا میکند که میتوان خروجی و عملکرد آنها را با معدود رسانههای خصوصی و مستقل مقایسه کرد.
بخش دیگر به نهادهایی اختصاص پیدا میکند که تحت عنوان بنیاد، سازمان، ستاد، قرارگاه و موسسات فرهنگی شناخته میشوند و الزاماً رسانه نیستند. بلکه ممکن است رسانهداری در بخشی از کارهای آنان تعریف شده باشد. این نهادها معمولاً امکانات و کارمندان زیادی دارند و بخشی از آنها صاحب درآمد نیز هستند. اما دارای ردیفهای مشخصی هستند که اغلب در بودجه انقباضی ۱۴۰۵ با افزایش روبرو بوده است.
در میان این دستگاهها، کمتر موردی از کاهش وجود دارد. خروجی این دستگاهها اما صرفاً نیازی به عدد و رقم ندارد. آنها سالهاست که از منابع کشور بودجه دریافت میکنند اما شکافهای فرهنگی میان بخشهای قابل توجهی از جامعه با آنچه به عنوان روایت رسمی از فرهنگ میشناسیم، موفقیتشان را زیر سوال میبرد. بعضی موسسات آموزشی نیز هستند که سالهاست از بودجه عمومی تغذیه میکنند و بررسی شرایط کشور نشان میدهد که خروجی آنها نیز با جامعه ایران قرابت زیادی ندارد.
توجه به این نکته هم ضروری است که بودجههای فرهنگی، صرفاً به صورت مستقیم اختصاص پیدا نمیکند. گاهی ردیفهایی برای ماموریتهایی در جدولهای دیگر وجود دارد که به دست این نهادها نیز میرسد و سازوکاری جداگانه دارد.
با توجه به افزایش بودجههای موسوم به فرهنگی در لایحه ۱۴۰۵، شرایط کشور و صحبتهای ماههای اخیر پزشکیان، سه سوال مهم وجود دارد: آیا عملکرد این بنیادها و نهادها مثبت ارزیابی شده است که همچنان دارای ردیف بودجه هستند و بودجههایشان افزایش یافته است؟ آیا قرار است صرفاً به خاطر وجود سازوکارهایی با خروجیهای نامشخص، حقوق و دستمزد و هزینههای آنها از منابع عمومی پرداخت شود؟ این امکان وجود نداشت که بودجههای مذکور در مسائل زیرساختی و حیاتی کشور هزینه شود؟
