به گزارش همشهری آنلاین، دولت موظف است یارانه نقدی ۳ دهک بالای درآمدی را حذف کند؛ تکلیفی که تحقق کامل آن به‌معنای حذف یارانه حدود ۲۷میلیون نفر است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد روند حذف از سال گذشته آغاز شده اما عبور از دهک‌های میانی به دهک هفتم ممکن است دولت را با موج جدیدی از اعتراضات و فشار اجتماعی روبه‌رو کند.
احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به انتقادهای مجلس درباره اجرانشدن این تکلیف، استنکاف دولت را رد و تأکید کرده است که وضعیت اقتصادی جامعه ظرفیت چنین حذف گسترده‌ای را ندارد.
او یادآور شده است که دولت چهاردهم تاکنون یارانه ۷ میلیون نفر را قطع کرده و اکنون پرسش اصلی این است که آیا شرایط معیشتی امروز اجازه می‌دهد یارانه نزدیک به ۲۷ میلیون نفر حذف شود.
معیارهای حذف یارانه نقدی
دولت چهاردهم چند شاخص را برای دهک‌بندی جدید و حذف یارانه دهک‌های بالا اعلام کرده و در ۶ بخش وضعیت اقتصادی خانوارها را مدنظر قرار داده است؛ «۱. مجموع درآمد اعضای خانوار»، «۲. تراکنش‌های خرید ماهانه»، «۳. دارایی‌های ملکی»، «۴.خودروهای لوکس»، «۵.سفرهای خارجی» و «۶. اقامت در خارج از کشور». یارانه نقدی هر خانواری که مشمول یکی از این ۶ شاخص شود، حذف خواهد شد.
روند شناسایی ثروتمندان و حذف یارانه
بررسی روند حذف یارانه‌ها نشان می‌دهد دولت از بهمن سال گذشته تا پایان آبان امسال درمجموع یارانه نقدی ۸ میلیون و ۸۸۳ هزار نفر را حذف کرده است. این عدد تنها بخشی از هدف قانون بودجه را پوشش می‌دهد و برای رسیدن به تکلیف ۳ دهک بالا دولت باید یارانه ۱۸ میلیون و ۱۱۶ هزار نفر دیگر را حذف کند، هدفی که با توجه به ساختار درآمدی خانوارها با چالش‌های جدی همراه خواهد بود.
آمارهای ماهانه نیز نشان‌دهنده روند مستمر کاهش تعداد یارانه‌بگیران دهک‌های چهارم تا نهم است. این تعداد در بهمن ۱۴۰۳ حدود ۵۰ میلیون و ۷۲۵هزار نفر بود که در آبان امسال به ۴۱ میلیون و ۸۷۴ هزار نفر رسید. طبق آمارها مجموع تغییر فهرست یارانه‌بگیران در ۲ بخش شامل ۳ دهک پایین و ۶ دهک بالاتر در این بازه زمانی به بیش از ۸ میلیون و ۸۸۳ هزار نفر رسیده است.
چالش حذف یارانه پردرآمدها
باوجود این روند چالش اصلی دولت نه سرعت حذف یارانه‌ها، بلکه اقناع افکار عمومی است. مجلس در قانون بودجه عدد ۲۷ میلیون نفر را ذکر نکرده و تنها حذف ۳ دهک بالای ثروتمند را تکلیف کرده است اما دولت با برجسته کردن این عدد تلاش دارد نشان دهد که حذف ۲۷میلیون نفر صرفا به‌معنای حذف یارانه ثروتمندان نیست و بسیاری از خانوارهایی که در این فهرست قرار می‌گیرند، لزوما پردرآمد محسوب نمی‌شوند.
درواقع بخش قابل‌توجهی از دهک‌های ۷ تا ۹، با وجود وضعیت اقتصادی بهتر نسبت به دهک‌های پایین، در تعریف عمومی جامعه ثروتمند تلقی نمی‌شوند.
کار سخت دولت در اقناع حذف‌شدگان
نکته مهم در اظهارات اخیر وزیر کار، روند کاهش اعتراضات به حذف یارانه‌هاست که دولت آن را نشانه‌ای از بهبود دقت شناسایی افراد می‌داند. طبق گفته میدری، در فاصله سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ بیش از ۵۰ درصد حذف‌شدگان به این تصمیم اعتراض داشتند، اما در نوبت اول دوره جدید، که اساسا خانوارهای حذف شده پردرآمدهای جامعه محسوب می‌شدند، فقط ۵ درصد از حذف‌شدگان معترض بوده‌اند.
در نوبت دوم نیز با اینکه افراد دهک‌های پایین‌تر مشمول حذف شده‌اند، سطح اعتراضات تنها ۲۰درصد بوده است. این داده‌ها نشان می‌دهد بخش ابتدایی فهرست پردرآمدها با کمترین حساسیت اجتماعی قابلیت حذف دارند، اما با حرکت به سمت دهک ۷ احتمال بروز نارضایتی به‌طور چشمگیر افزایش خواهد یافت.
در چنین شرایطی، پرسش اصلی این است که اگر دولت برای تحقق قانون بودجه بخواهد ۱۸ میلیون نفر دیگر از دهک‌های ۷ تا ۹ را حذف کند، میزان اعتراضات چگونه خواهد بود و آیا هزینه اجتماعی چنین اقدامی برای دولت قابل مدیریت است یا نه.
با توجه به اینکه یک دهک از ابتدا در فهرست یارانه‌بگیران نقدی قرار نداشته‌اند، بخش دشوار مسیر تازه آغاز شده است؛ جایی که دولت برای اجرای قانون بودجه مجبور است در ۴ماه باقیمانده از سال، ماهانه حدود ۴.۵ میلیون نفر را از فهرست یارانه حذف کند و ناگزیر باید با خانوارهایی مواجه شود که ازنظر افکار عمومی ثروتمند محسوب نمی‌شوند، اما در مقایسه با اکثریت جامعه از وضعیت اقتصادی بهتری برخوردارند.
