کنگره هشتم و سرنوشت حزب حاکم ترکیه- بخش پایانی
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که با تغییر اسامی چند تن از مسئولان بخش‌های مختلف حزب حاکم ترکیه، اتفاق مهمی روی نمی‌دهد و این حزب باید به دنبال تغییرات اساسی باشد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، با اعلام اسامی سران، معاونین و مسئولان مهمترین نهادهای حزب عدالت و توسعه، این حزب مهم ترکیه با عمر 24 ساله، نتایج انتخابات هشتمین کنگره خود را اعلام کرد.
اعلام اسامی اعضای شورای عالی تصمیمات سیاسی حزب عدالت توسعه، نشان داد که بیش از نیمی از اعضای اتاق فکر این حزب عوض شده‌اند. البته اردوغان در این کنگره دست به برخی اقدامات جنجالی نیز زد که یکی از نمونه‌های مهم آن، انتصاب مسعود اوزیل فوتبالیست مشهور ترکیه در شورای عالی رهبری حزب است.
به نظر می‌رسد این اقدام اردوغان، تلاشی جدی برای جذب توجه جوانانی است که در سالهای اخیر، به خاطر انتقاد از ناکارآمدی اقتصادی اردوغان و افزایش میزان فقر و بیکاری، از حزب او فاصله گرفته‌اند.
این در حالی است که حزب عدالت و توسعه که به طور مستمر به مدت 23 سال ترکیه را اداره کرده، نقشه راه نمایانی برای پایان دادن به بحران اقتصادی ندارد. به همین خاطر، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که با تغییر اسامی چند تن از مسئولان بخش‌های مختلف حزب حاکم ترکیه، اتفاق مهمی روی نمی‌دهد و این حزب باید به دنبال تغییرات اساسی باشد.
افراد قدرتمند سرجایشان ماندند
اردوغان یک بار دیگر رهبر حزب خود شد و در عین حال رییس جمهور کشور است. این در حالی است که قبلاً و در ساختار سیاسی پارلمانی، رییس جمهور ناچار بود هویت حزبی نداشته باشد.
عبدالله گل رییس جمهور سابق ترکیه، آخرین رییس جمهور غیرحزبی در ترکیه بود، اما پس از برگزاری رفراندوم و تغییر نظام سیاسی و اجرایی ترکیه از پارلمانی به ریاستی، حالا اردوغان، هم رییس جمهور است و هم رهبر حزب حاکم.
سکان مهمترین معاونت‌های حزب عدالت و توسعه اعم از معاونت سیاسی و همچنین معاونت سیاست خارجی و چندین پست مهم دیگر، هنوز هم در اختیار برخی از قدیمی‌ترین رفقای اردوغان است که قبلاً در شهرداری استانبول نیز در کنار او بوده و در لیست موسسین حزب عدالت و توسعه جای دارند.
افرادی همچون حیاتی یازیجی، افغان آلا و عمر چلیک، هنوز هم در حلقه نخست یاران اردوغان هستند. ولی فرد حاشیه داری همچون سلیمان سویلو وزیر اسبق کشور، در شورای عالی حزب جای نگرفته و افراد مشهوری همچون مولود چاووش اوغلو، فواد اوکتای و مقامات کابینه قبلی اردوغان نیز که انتظار می‌رفت عضو شورای عالی سیاست گذاری حزب شوند، مورد اعتنا قرار نگرفتند.
در همین حال، اردوغان دست به ابتکار جدیدی زد و با تاسیس یک پست جدید به نام معاونت رهبر حزب عدالت و توسعه در تقویت روابط با کشورهای ترک زبان، یک چهره دانشگاهی جنجالی را به جمع یاران خود افزود.
او فردی نیست جز پروفسور رشاد توزلو که قبلاً معاون و سخنگوی مرال آکشنر رهبر راست افراطی حزب خوب بود، اما حالا به حزب اردوغان آمده تا با اتکا به سفرهای بسیاری که به قزاقستان، ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان و جمهوری آذربایجان انجام داده، رابطه با کشورهای ترک زبان را به شکل نهادینه و رسمی دنبال کند.
اردوغان همچنین یک بانوی پروفسور نابینا به نام سراب یازیجی را که از پست معاونت داود اوغلو در حزب آینده استعفا داد و به تیم اردوغان پیوست را در شورای عالی سیاست گذاری حزب جای داد.
گفته می شود اردوغان یک تیم ویژه را مامور کرده تا با دادن وعده‌های مالی و پست‌های کلان، از احزاب دیگر نیرو جذب کنند. تا اینجای کار آنان توانسته‌اند 6 شهردار، 5 نماینده پارلمان و چند چهره برجسته را از احزاب خود جدا کرده و به داخل حزب عدالت و توسعه بکشانند.
فهمی کورو از تحلیلگران مشهور ترکیه که روزگاری همراه با برادر دیپلماتش ناجی کورو، از رفقای نزدیک اردوغان بودند و حالا هر دو آنها از مخالفین سرسخت رهبر آکپارتی هستند، در باره وضعیت فعلی حزب اردوغان نوشته است: «بگذارید بی‌تعارف بگویم، این حزب بخش قابل توجهی از خون خود را از دست داده و روز به روز در حال ضعیف‌تر شدن است. همچنان که به خاطر دارید، حزب اردوغان، برای دومین بار در چند سال گذشته، شهرداری‌های مهم و استراتژیک استانبول، آنکارا و آدانا را از دست داد و حالا همه می‌دانند که معاونین اردوغان در حزب، به اندازه خود او فعال و با انگیزه نیستند. اگر خود اردوغان، در انتخابات ریاست جمهوری آتی برای چهارمین بار نامزد شود، در مصاف با اکرم امام اوغلو و منصور یواش، شرایط بسیار سختی خواهد داشت. این حزب با تغییر چند معاون و مسئول، کار خاصی انجام نمی‌دهد و حتماً باید در ذهنیت سیاسی خود، تغییرات جدی به وجود بیاورد».
محمود بیرقدار اوغلو از دیگر تحلیلگران سیاسی ترکیه نیز می‌گوید: «حزب عدالت و توسعه وانمود می‌کند که در این کنگره، بسیاری چیزها تغییر کردند. اما واقعاً چنین ادعایی صحت دارد؟ شاید. چرا که منظور دقیق از تغییر، انتقال یک موقعیت، شی یا فکر از یک حالت به حالت دیگر است. مفهوم تغییر، دال بر حرکتی سطحی، جزئی و برگشت‌پذیر است. آن چه اهمیت دارد، تحول است. آیا در حزب اردوغان، تحول روی داد؟ خیر. تحول یک تغییر عمیق‌تر، جامع‌تر، پیشرفته‌تر و معمولاً دائمی است. منظور از تحول، دگرگونی و تغییر اساسی در ماهیت، ساختار یا عملکرد است. برای مثال، تبدیل شدن کرم به پروانه. تغییر برخی اسامی در هیئت اجرایی و شورای عالی حزب اردوغان، حاکی از تغییر در حزب عدالت و توسعه است، اما حزب، راه را با همان رهبر و همان ذهنیت قبلی ادامه می‌دهد، پس این تحول نیست. حزب عدالت و توسعه به یک دگرگونی رادیکال، دائمی و مترقی نیاز دارد. اگر در کشوری، معضل فساد و بی‌نظمی دیوانی و نهادی وجود دارد، تنها تغییر رهبر، وزرا و کادرها کافی نیست. نظام حقوقی، رویکرد مدیریتی و اصول شفافیت نیز باید تغییر کند».
انتقاد از رفتارهای تمامیت خواهانه اردوغان، نقطه مشترک دیدگاه اغلب منتقدین و مخالفین اوست.
مهمت اُجاکتان از تحلیلگران مشهور ترکیه که قبلاً از اردوغان حمایت می‌کرد، درباره نتایج کنگره حزب حاکم می‌گوید: «حزب عدالت و توسعه حزبی است که تحت سلطه خودکامگی رهبران است. بنابراین نباید انتظار داشت که دعواهای درون حزبی و رقابت‌های انتخاباتی در کنگره رخ دهد. زیرا نمایندگان این حزب از استان‌ها، نمایندگان مجلس و همه اعضای حزب می‌دانند که تنها عامل تعیین‌کننده وزرا، معاونان و شهرداران از جمله مدیریت ارشد حزب عدالت و توسعه، فقط خواست و اراده شخص اردوغان است. رفتن احمد و آمدن مهمت، نامش تغییر نیست. حزب عدالت و توسعه، 10 سال است از ریل خود خارج شده و نیاز به این دارد که دوباره به تنظیمات کارخانه بازگردد. سیاست بر اساس خرد جمعی و عقل سلیم و همچنین تغییر ذهنیت در جهت ترویج ارزش‌های دموکراتیک اهمیت دارد نه آوردن چند چهره سفارشی و سپردن پست معاونت به آنها. اگر به متن سخنرانی اردوغان در کنگره حزب او نگاه کنید، به آسانی می‌توانید بفهمید که این حزب، نسبت به حزب پیشرو سال 2002 میلادی،تا چه اندازه ضعیف و عقب مانده است».
در پایان باید گفت: حزب عدالت و توسعه در شرایطی هشتمین کنگره خود را به پایان برد که بسیاری از موسسین و رهبران قدیمی خود را کنار نهاده است. افرادی همچون عبدالله گل، بلنت آرنچ، علی باباجان و دیگران که در تاسیس حزب عدالت توسعه نقش مهمی داشتند، حالا نه تنها از حزب اردوغان بیرون رفته‌اند بلکه نام آنها در سایت اینترنتی حزب از لیست تاریخی موسسین خط خورده است!
منتقدین اردوغان بر این باورند که حزب عدالت و توسعه در 10 سال نخست زمامداری یعنی از 2002 تا 2012 میلادی عملکرد قابل دفاعی داشت و در حوزه‌های مهمی همچون توسعه سیاسی و اقتصادی، تربیت مدیران و دیوانسالارهای توانمند و شایسته، مبارزه با فقر و فساد، عدالت گستری و توجه به حقوق شهروندان و اقلیت‌ها، اقدامات مثبتی انجام داد. اما در دهه دوم، رفته رفته به سمت گسترده شدن توزیع رانت، بی عدالتی، تجمل گرایی، تمامیت خواهی و اقتدار طلبی رفته و در شرایط کنونی، نقشه راه روشنی برای اداره کشور ندارد.
انتهای پیام/
