در گفتگو با کارشناسان مطرح شد؛
بازنشستگانی که برای هزینه‌های سلامت با رانندگی از سلامت خود چشم می‌پوشند!
تنها کافی است نگاهی به خیابان‌های شلوغ کلانشهرهای کشور بیندازیم تا محل‌های عبور و مرور و خیابان‌های بزرگ را مملوء از تاکسی‌های زرد و سبز و خودروهای شخصی رانندگان تاکسی‌های اینترنتی ببینیم که اکثریت مالکان آن‌ها، بازنشستگان و سالمندانی هستند که باوجود دریافت مستمری، به شغل رانندگی روی آوردند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در سال‌های اخیر یکی از موضوعات اجتماعی که گریبان بازنشستگان و سالمندان کشور -که اغلب بازنشسته صندوق‌های مختلف بازنشستگی هستند- را گرفته است، موضوع اشتغال مجدد این بازنشستگان به ویژه در بخش حمل و نقل شهری و تاکسیرانی است؛ شغلی دشوار که علیرغم ممنوعیت اشتغال مجدد بازنشستگان و حتی وجود پیامدهای قانونی در قطع مستمری، بخاطر مشکلات متعدد خانوارهای سالمند، در سال‌های اخیر رواج داشته است.
تنها کافی است نگاهی به خیابان‌های شلوغ کلانشهرهای کشور بیندازیم تا محل‌های عبور و مرور و خیابان‌های بزرگ را مملو از تاکسی‌های زرد و سبز و خودروهای شخصی رانندگان تاکسی‌های اینترنتی ببینیم که اکثریت مالکان آن‌ها، بازنشستگان و سالمندانی هستند که باوجود دریافت مستمری، به شغل رانندگی روی آورده‌اند.
از آنجا که قانون صراحت دارد که اشتغال مجدد بازنشستگان موجب قطع رابطه بیمه‌ای و مستمری آنان از صندوق‌های بازنشستگی می‌شود، با این وجود شغل دشوار رانندگی به دلیل عدم امکان اعمال نظارت، به‌عنوان تنها مفَّر معیشتی رانندگان بازنشسته در شرایط فعلی اقتصادی محسوب می‌شود. این درحالی است که بسیاری از بدن‌های بازنشستگان کشور (به ویژه بازنشستگان تامین اجتماعی و کارگری) بخاطر سال‌ها فعالیت جسمی و روانی در دوران اشتغال، فرسوده شده و توان جسمانی لازم را از آنان برای مشاغل دشوار سلب کرده است.
اخیرا گزارشی در رابطه با خطرات رانندگی سالمندان از منظر پزشکی منتشر شده است که اشتغال گسترده بازنشستگان و سالمندان در جایگاه راننده را مورد سوال قرار داده است. این امر علاوه بر برخی شرکت‌های خصوصی اتوبوس‌رانی و برخی شرکت‌های پیمانکار حمل و نقل و نیرو و تاکسی‌رانی‌ها و تاکسی‌های اینترنتی، شامل کلیه بازنشستگانی است که به صورت کاملاً مستقل از طریق یک دستگاه موتورسیکلت یا خودرو امرار معاش می‌کنند.
طبق این گزارش که توسط مریم سعید فیروزآبادی، کارشناس سلامت سالمندان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز منتشر شده، تاکید شده است: سالمندان به علت وجود مشکلات مفصلی-اسکلتی و در نتیجه تحرک و عکس‌العمل کُند و بینایی ضعیف‌تر، نمی‌توانند خود را به آسانی در هنگام حوادث رانندگی از مهلکه نجات دهند.
در گزارش او تاکید شده است: به علت بیماری‌هایی از جمله پوکی استخوان، میزان شکستگی استخوان و در نتیجه احتمال بستری این افراد افزایش می‌یابد. افزایش سن باعث کاهش توانایی سالمندان جهت اقدام کردن در شرایط نیازمند تصمیم‌گیری و زمان‌های واکنش سریع است. برخی حواس مانند بینایی و شنوایی نیز با افزایش سن دچار اختلال می‌شوند؛ زیرا سالمندان اغلب دشوارتر از جوانان قادر به تصمیم گیری‌های سریع و صحیح در موقعیت‌های خطرناک هستند.
تحقیق فیروز آبادی نشان داده است که رانندگی سالمندان در گروی بازرسی‌های مداوم و چک سالانه سلامت، تهیه امکاناتی مثل سنسور هشداردهنده پارک از پشت و خودروی مجهز به دنده اتوماتیک و… از بازنشستگان در سنین بالای ۶۵ سال باید الزامی شود. هرچند اساسا توصیه می‌شود که بازنشستگان به رانندگی اکیداً به عنوان شغل نگاه نکنند.
در سطح جهانی نیز، نگاه به بازنشستگان و سالخوردگانی که رانندگی می‌کنند، نگاه دقیق و بازرسانه‌ای است؛ در کشورهای توسعه یافته بطورعمده افراد بالای ۶۵ سال (و گاه بالای ۶۰ سال) هرساله باید با انجام تست و معاینه پزشکی، سلامت حداقلی خود را برای تمدید گواهینامه اثبات کنند.
در این راستا، سرهنگ سید هادی هاشمی (کارشناس امور راهنمایی و رانندگی و رئیس پلیس اسبق راهور تهران بزرگ) با اشاره به نظارت‌های اغلب کشورهای توسعه یافته دنیا بر موضوع صلاحیت و صدور گواهینامه سالمندان و بازنشستگان گفت: عمده سالمندان ما بازنشسته هستند که ممکن است به دلایل مختلف اقتصادی و اجتماعی به شغل رانندگی بپردازند. اما باتوجه به شرایط جسمی آن‌ها در این سنین، باید نظارت‌هایی وجود داشته باشد.
وی افزود: در ایران هم محدودیت‌هایی وجود دارد. مثلاً در ایران نیز مدت اعتبار گواهی نامه در سنین بالا اخیراً کمتر شده و گواهینامه افراد دارای سنین بالای ۷۰ سال از پایه ۱ به پایه ۲ تبدیل می‌شوند. اما اینکه معاینه سالانه صورت بگیرد و بحث تمدید گواهینامه همه‌ساله دارای مشکل باشد، مواردی است که حداقل فعلا شاهد آن نیستیم و امیدواریم برای تمدید گواهینامه معاینات دقیق‌تری از سالمندان باتوجه به خطراتی که رانندگی آن‌ها را تهدید می‌کند و یا سوانح جاده‌ای، داشته باشیم.
در این رابطه مهدی مقتدایی (فوق تخصص ارتوپدی و جراح زانو) در رابطه با سلامت استخوان‌ها و مفاصل بازنشستگان و سالمندان و کارایی جسمی آنان برای رانندگی و خطرات آن گفت: عدد سن مشخصاً ملاک میزان سلامت افراد نیست اما بطور عام و کلی افراد بالای ۶۵ سال معمولاً محدودیت‌های حرکتی، مشکلات مفاصل و فشردگی غضروف‌ها، آرتروز، ضعف عضلات، دردهای مزمن کمر و تنگی کانال‌ها و دیسک‌ها رشد می‌کنند که این امر برای هرکاری بازنشسته را دچار محدودیت و درد بیشتر می‌کند. این امر سرعت واکنش فرد را هم کاهش می‌دهد و این جدا از این است که بطور فیزیولوژیک نیز واکنش افراد مسن به تغییرات اطراف کند می‌شود.
این کارشناس امور پزشکی تاکید کرد: بسیار به صلاح بازنشستگان و کل جامعه و سالمندان است که به این دلایل فوق الذکر چک سلامتی مرتب و سالانه به ویژه برای سالمندانی که رانندگی می‌کنند حتی به صورت رایگان صورت بگیرد. این درمورد رانندگی افراد بالای ۶۰ سال با خودروها و وسایل نقلیه عمومی (اتوبوس) که بطور ویژه و خاص و سختگیرانه انجام شود.
مقتدایی تصریح کرد: بازنشستگانی که ساعات طولانی پای خود را روی کلاژ نگه داشته و فشار می‌آورند، باید ورزش‌هایی را انجام دهند که موجب تقویت عضلات نگه‌دارنده مفاصل و استخوان‌ها و مهره‌ها (به ویژه اطراف زانو) شود. ضمن اینکه برنامه ورزش‌های کششی ضروری است، هرچند بدن افراد سالمند محدودیت‌هایی دارد و باید تلاش شود که هرچه بیشتر افراد در این سنین بهره‌کشی جسمانی کمتری از خود برای کار بکنند!
چه وضعیتی بازنشستگان را به مشاغل دشوار می‌کشاند؟
این اظهارات مقتدایی درحالی است که طبق اعلام دو سال قبل رئیس مرکز صدور گواهینامه رانندگی کشور، کلیه افراد مسن بالای ۷۰ سال باید هر ۲ سال یکبار باید نسبت به تمدید گواهینامه خود در ایران اقدام کنند!
شواهد نیز نشان می‌دهد که اکثریت قاطع بازنشستگان یاد شده، به شغل به‌عنوان یک ضرورت (و نه تفریح و پر کردن زمان) می‌نگرند و رانندگی در دوران بازنشستگی نیز اکثرا از چنین شرایطی برخوردار است و صرفاً با توصیه راهنمایی و رانندگی و پزشکی نمی‌توان فردی را به کار نکردن و راننده نبودن در سنین بازنشستگی ترغیب کرد.
اما این چه شرایطی است که از نظر اقتصادی و اجتماعی بازنشستگان را به نقطه‌ای می‌رساند که وارد مشاغلی با این میزان دشواری شوند؟
احمد پنجکی (عضو هیات مدیره کانون عالی بازنشستگان تامین اجتماعی و رئیس کانون بازنشستگان شمیرانات) در این رابطه می‌گوید: عمده دلایلی که بازنشستگان را به اموری مثل شغل دائم (آن هم مشاغلی از جنس رانندگی) می‌کشاند، علیرغم همه محدودیت‌ها و فشارها، موضوع هزینه‌های بالای بخش درمان در سبد هزینه‌ای بازنشستگان است. هزینه‌های درمان حقیقتاً کمرشکن است و گاه برای تامین آن خود فرد باید چنان کار کند که از سلامتی خویش هم بزند…
وی تصریح کرد: این درست است که به دلایل پزشکی و درمانی بازنشستگان نباید رانندگی کنند اما اتفاقا بازنشستگان برای هزینه‌های درمان و سلامت خود، از سلامتی‌شان در میان انبوه آلودگی‌ها، دودها و فشارهای جسمی و روانی ناشی از رانندگی طولانی و طاقت فرسا قرار می‌دهند و جسم خود را در معرض تهدید می‌گذارند تا هزینه‌های بالای درمان خود و همسرشان را پرداخت کنند؛ هزینه‌هایی که پس از سی سال کار، طبق قانون الزام باید رایگان در اختیار بازنشسته قرار بگیرد، اما واقعیت میدان چیز دیگری است!
همچنین، علی اکبر عیوضی (دبیر هیات مدیره کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تهران) در این رابطه بیان می‌کند: ما به‌عنوان نمایندگان حقوقی بازنشستگان هنوز آمار و ارقام مربوط به اینکه چه تعداد از بازنشستگان در سنین بالا جواز برخورداری از تاکسی تهیه و یا در تاکسی‌های اینترنتی و با خودروی شخصی فعالیت می‌کنند را نداریم؛ اما گمان ما این است که تعداد قابل توجهی از رانندگان کشور از بازنشستگان بوده و از این طریق در سنین بالا و خطرناک، به امرار معاش خود کمک می‌کنند.
وی افزود: بازنشسته‌ای که مستمری‌بگیر سازمان تامین اجتماعی یا هر صندوق دیگری بشود، از نظر قانونی نباید اشتغال به کار پیدا کند. اگر اشتغال فرد محرز شود، برقرار ماندن مستمری فرد زیر سوال می‌رود و این یک قانون است. اما باتوجه به وضعیت اقتصادی موجود برای بازنشستگان و شرایط خاص معیشتی در کشور، و شیوع اشتغال به ویژه در جمعیت بالا (اکثریت) حداقل بگیر بازنشستگان، اجرای چنین قانونی ممکن نیست و بدون نقض آن قانون بازنشسته کف بگیر امکان ادامه حیات ندارد.
عیوضی خاطرنشان کرد: بازنشستگان در میان مشاغل، سراغ کارهایی می‌روند که استقلال بیشتری از کارفرما داشته باشد تا رابطه بیمه‌ای مطرح نشده و فشار دیگری نیز تحمل نکند، لذا در میان مشاغل مختلف رانندگی تاکسی و رانندگی با وسایل نقلیه در میان بازنشستگان حداقل بگیر شایع‌تر است. این وضعیت البته خواسته جامعه بازنشستگی کشور نیست و تحمیل شرایط به بازنشسته است. همه بازنشستگان دوست دارند سال‌های پایانی عمر خود را مانند بسیاری از بازنشستگان در کشورهای مرفه‌تر، به استراحت و اوقات فراغت بگذرانند. این وضعیتی است که نتیجه مدیریت‌های دولتی است.
این فعال حقوق بازنشستگان تصریح کرد: درست است که اشتغال بازنشستگان از نظر فشار به بازار کار جوانان و فشار به منابع هزینه‌ای سلامت کشور آسیب‌زاست، اما فردی که یک سوم خط فقر حقوق مستمری دریافت می‌کند و افزایش حقوق او نیز در بودجه در زیر فشار تورم ۴۰ درصدی، ۲۰ درصد منظور شده، راهی جز این ندارد.
عضو هیات مدیره کانون بازنشستگان تامین اجتماعی تهران با تاکید بر اینکه این پدیده محدود به بازنشستگان تامین اجتماعی نیست و بازنشستگان همه صندوق‌ها و حتی نیروهای مسلح و کشوری نیز به این مشاغل می‌پردازند. از آنجا که رانندگی شغل دائمی محسوب نمی‌شود، به مستمری آنان نیز آسیبی نمی‌زند و این امر باعث رشد این شغل می‌شود. در واقع البته درآمد آن نیز نوعی «کمک‌خرجی» معیشت بازنشستگان است و حقوق چشم‌گیری از این ناحیه بدست نمی‌آید. اگر مسئولان می‌بینند که با وجود این میزان از فشارها و این مستمری‌های ناچیز، بازنشسته همچنان زنده مانده، به این دلیل است که مانند کارگر شاغل شغل دوم و یا اضافه کار داشته و علاوه بر مستمری، همچنان به عنوان بازنشسته کار می‌کند تا بتواند خود را با رنج فراوان به پایان ماه برساند!
وی در پایان خاطرنشان کرد: امیدواریم مسئولان با توجه به وضعیت موجود، در سطح کلان تمهیداتی برای بازنشستگان لحاظ کنند زیرا با این فرمان، روند اشتغال بازنشستگان نیز باهمه آسیب‌های فراوانی که دارد، جوابگوی معیشت بازنشسته هم نخواهد بود.
