محمدحسن یادگاری: نادر طالب‌زاده جهان رسانه را از درون می‌شناخت

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، محمدحسن یادگاری، کارگردان مستند «همه چیز برای همیشه» که در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» به نمایش درآمده است، از انگیزه‌های خود برای پرداختن به شخصیت مرحوم نادر طالب‌زاده، مسیر شکل‌گیری این مستند و وضعیت امروز مستندسازی در ایران سخن گفت.

نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» از ۱۹ تا ۲۵ آذر ۱۴۰۴ در پردیس سینمایی ملت تهران برگزار می‌شود و مستند «همه چیز برای همیشه» ساخته محمدحسن یادگاری از جمله آثار حاضر در این دوره است؛ مستندی پرتره‌محور که به زندگی و جهان فکری مرحوم نادر طالب‌زاده می‌پردازد.

محمدحسن یادگاری درباره انگیزه خود از ساخت این مستند گفت: نادر طالب‌زاده برای من از نوجوانی یک شخصیت الهام‌بخش بود. نخستین مواجهه جدی من با او به دهه ۸۰ و برنامه «سینما ماوراء» بازمی‌گردد؛ جایی که با اجرای مرحوم اکبر عالمی و نقد فیلم «ماتریکس»، مخاطب حتی بیش از خود فیلم درگیر تفکر می‌شد. آن برنامه نشان داد سینما می‌تواند ابزاری برای فهم عمیق‌تر جهان و رسانه باشد.

وی افزود: عد‌ها برنامه «پشت پرده» و نقد فیلم «۳۰۰» در زمانی که هنوز در اکران بود، برای من نماد پیشتازی رسانه‌ای طالب‌زاده شد. این‌که تلویزیون ایران در آن مقطع چنین مواجهه‌ای را پخش می‌کرد، نشان‌دهنده جسارت فکری و نگاه جلوتر از زمان او بود.

این مستندساز با اشاره به مسیر حرفه‌ای خود ادامه داد: در دوران دبیرستان و سپس در کلاس‌های مستندسازی، از جمله کلاس‌های مهرداد اسکویی و دیگر اساتید، به‌تدریج فهمیدم مستند زبان شخصی من برای روایت جهان است. بعد‌ها در کلاس‌های آموزشی خود آقای طالب‌زاده شرکت کردم و متوجه شدم نگاه آکادمیک او به رسانه حتی از فیلمسازی‌اش هم جلوتر است؛ نگاهی که ریشه در تحصیل او در دانشگاه کلمبیا و شاگردی نزد میلوش فورمن داشت.

یادگاری تصریح کرد: طالب‌زاده رسانه را با ذهنیت کسی می‌شناخت که آمریکا را از درون تجربه کرده بود، اما آگاهانه تصمیم گرفت مسیر خود را در ایران ادامه دهد. همین انتخاب، روایتی پیچیده و چندلایه دارد که نمی‌توان آن را ساده یا شعاری روایت کرد.

کارگردان مستند «همه چیز برای همیشه» درباره دشواری‌های تولید این اثر گفت: سال‌ها این دغدغه را داشتم که باید کاری درباره ایشان ساخته شود. پس از بیماری و درگذشتشان، این دغدغه به یک مسئولیت جدی تبدیل شد، اما مسیر تأمین سرمایه و حمایت نهادی بسیار پیچیده و فرسایشی بود؛ آن هم برای شخصیتی که بسیاری از مدیران فرهنگی کشور خود را مدیون نگاه و آموزش او می‌دانند.

وی درباره مواجهه مستند با حواشی و پرسش‌های پیرامون شخصیت نادر طالب‌زاده اظهار داشت:

من معتقدم یک رفتار کوچک می‌تواند نماینده کل زندگی یک انسان باشد. شاید در فیلم به همه شبهات به‌صورت مستقیم پاسخ داده نشده باشد، اما روایت کلی به مخاطب این امکان را می‌دهد که خود به درک جهان فکری این شخصیت برسد.

یادگاری در بخش پایانی گفت‌و‌گو به وضعیت مستندسازی در ایران اشاره کرد و گفت: مستندسازی امروز شبیه خرید یک خانه کلنگی است؛ پرریسک و فرسایشی. در حالی که اگر عقلانیت رسانه‌ای حاکم بود، مستند باید مهم‌ترین ژانر رسانه‌ای کشور می‌شد. اقناع و تبیین بدون سرمایه‌گذاری جدی روی مستند عملاً ممکن نیست.

او در پایان ابراز امیدواری کرد شرایط تولید مستند در کشور بهبود یابد و گفت: امیدوارم مستندسازان از وضعیت «خانه کلنگی» عبور کنند و بتوانند با آرامش و تمرکز، روایت‌های مهم این جامعه را بسازند.