اروپا به پیشنهاد هسته‌ای ایران نه گفت | ماجرای رد طرح عراقچی چیست؟
رویداد۲۴| گزارش تازه لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال، بار دیگر موضوع پرونده هسته‌ای ایران و مذاکرات متوقف‌شده با غرب را به صدر اخبار آورد. او مدعی شده عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران در دیداری با نمایندگان سه کشور اروپایی پیشنهادی ارائه داده که اگر عملی می‌شد، می‌توانست معادلات قدرت در مذاکرات آینده را به‌طور جدی تغییر دهد.
جزئیات پیشنهاد ایران
به نوشته نورمن، ایران متعهد می‌شد ذخایر ۶۰ درصدی اورانیوم خود را رقیق‌سازی یا نابود کند؛ اقدامی که در ادبیات فنی، عقب‌نشینی مهمی تلقی می‌شود. در مقابل، آمریکا باید تضمین می‌داد که هیچ حمله‌ای علیه ایران صورت نمی‌گیرد و سه کشور اروپایی نیز فرآیند اسنپ‌بک – مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها – را تعلیق یا تمدید می‌کردند. بخش مهم دیگر این پیشنهاد، لغو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت بود؛ قطعنامه‌ای که برجام را مشروعیت می‌بخشید و با حذف آن، اساساً ابزار اسنپ‌بک از دست اروپا خارج می‌شد.
نکته قابل‌توجه آنکه در این طرح، ایران هیچ پیشنهادی درباره همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه نکرده و تأکید کرده که همه مسائل در توافق قاهره حل‌وفصل شده است.
واکنش اروپا و آمریکا
سه کشور اروپایی بلافاصله این پیشنهاد را غیرقابل‌قبول دانستند. تحلیل نورمن نیز همین سمت‌وسو را داشت: به گفته او، پیشنهاد ایران از غرب می‌خواست پیش از آغاز مذاکرات نهایی، تمام اهرم‌های فشار از جمله تحریم‌ها و اسنپ‌بک را کنار بگذارد و در عین حال آژانس را به حاشیه براند؛ امری که از نگاه بروکسل و واشنگتن نمی‌توانست مبنای یک توافق جدی باشد.
تحلیل و چشم‌انداز
پیشنهاد اخیر عراقچی هرچند از سوی غرب رد شد، اما نشانه‌ای از تمایل تهران برای معامله بر سر ذخایر ۶۰ درصدی است؛ موضوعی که همواره در کانون نگرانی آمریکا و اروپا قرار داشته است. در عین حال، درخواست ایران برای لغو قطعنامه ۲۲۳۱ و حذف اسنپ‌بک نشان می‌دهد تهران به‌دنبال تثبیت موقعیتی است که دست غرب را برای فشار‌های بعدی ببندد.
با توجه به فضای بی‌اعتمادی عمیق، بعید است طرفین به‌زودی بر سر چنین طرحی به توافق برسند. اروپا و آمریکا به‌سختی حاضر خواهند شد بدون تضمین‌های جدی درباره فعالیت‌های هسته‌ای و همکاری با آژانس، ابزار فشار خود را کنار بگذارند. در مقابل، ایران نیز نشان داده آماده عقب‌نشینی بدون دریافت امتیاز‌های اساسی نیست.
پیشنهاد عراقچی؛ نقشه راه یا تاکتیک مذاکره؟
به نظر می‌رسد آنچه در قالب پیشنهاد عراقچی مطرح شده، بیش از آنکه نقشه راهی برای توافق باشد، یک تاکتیک مذاکره‌ای برای سنجش مواضع طرف مقابل بوده است. در شرایطی که مذاکرات رسمی متوقف مانده و فشار‌های سیاسی و امنیتی در منطقه رو به افزایش است، هر پیشنهاد تازه‌ای هرچند غیرقابل‌قبول، می‌تواند زمینه‌ای برای باز نگه داشتن کانال‌های ارتباطی باشد. آینده، اما همچنان مبهم است و چشم‌ها دوباره به تصمیم‌های واشنگتن، بروکسل و تهران دوخته شده است.
