به گزارش ایسنا راه آهن سرخس _چشمه ثریا یکی از پروژه های استراتژیک برای اتصال شرق ایران(سرخس در خراسان رضوی) به شمال غرب کشور (منطقه چشمه ثریا نقطه مرزی بین ایران و ترکیه در استان آذربایجان غربی) است که می تواند کریدور ترانزیتی ریلی برای انتقال کالا از چین و آسیا به اروپا باشد.

در حال حاضر بخش عمده‌ای از این مسیر وجود دارد.  یعنی از سرخس تا مرند خط ریلی کشیده شده اما مسیر مرند تا چشمه ثریا هنوز تکمیل نشده است و آن طور که کارشناسان می‌گویند کارایی نهایی این کریدور منوط به ساخت قطعه ۲۰۰ کیلومتری مرند-چشمه ثریا و برقی‌سازی کل مسیر است و تکمیل این خط، ایران را قادر می‌سازد تا زمان ترانزیت چین به اروپا را به طور چشمگیری کاهش دهد و رقیبی قدرتمند برای کریدور میانی باشد.

بنابر نظر کارشناسان حوزه ترانزیت و حمل ونقل، تکمیل این مسیر ریلی در تحقق اهداف راه ابریشم نوین اثر بسیاری خواهد داشت و می تواند دستاوردهای اقتصادی زیادی برای ایران به همراه داشته باشد.

اخیرا فرزانه صادق_ وزیر راه وشهرسازی _ هم در سفر خود به چین با حضور در دومین نشست بین المللی اتصال ریلی چین به اروپا اعلام کرد که ساخت راه آهن راهبردی مرند- چشمه ثریا که شبکه ریلی ایران را به شبکه ریلی ترکیه متصل می‌کند با جدیت در حال پیگیری است و با تکمیل این مسیر ریلی، شاخه جنوبی جاده ابریشم به کریدوری تمام ریلی مبدل می‌شود و پیوستگی شبکه ریلی از چین تا اروپا و انتقال سریع و ارزان انواع بار با حداقل توقف را تضمین می‌کند.

وی همچنین عنوان کرده  که با توجه به چشمه باری که در چین وجود دارد ایران می تواند دروازه ورود به اروپا باشد.

جایگاه ژئوپلیتیک و راهبردی ایران در احیای جاده ابریشم نوین 

در راستای اهمیت و جایگاه این کریدور، سیدطه حسین مدنی _رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند _با بیان اینکه در عصر حاضر، پارادایم‌های حاکم بر اقتصاد سیاسی بین‌الملل دستخوش دگرگونی‌های بنیادین شده‌اند به ایسنا گفت: گذار از مفاهیم سنتی قدرت به مؤلفه‌های نوین ژئواکونومیک، نقش کریدورهای ترانزیتی و شریان‌های حمل‌ونقل بین‌المللی را به عنوان ستون فقرات توسعه و امنیت ملی کشورها برجسته ساخته است. جمهوری اسلامی ایران، با تکیه بر موقعیت منحصربه‌فرد جغرافیایی خود در قلب فلات ایران و به عنوان حلقه واسط میان شرق و غرب (آسیا و اروپا) و شمال و جنوب (اوراسیا و آب‌های آزاد)، در کانون توجه طرح‌های کلان ترانزیتی جهان قرار گرفته است.

وی افزود: احیای جاده ابریشم در قالب ابتکار «یک کمربند، یک جاده» (One Belt, One Road) توسط چین، فرصتی تاریخی برای ایران فراهم آورده تا نقش باستانی خود را به عنوان «پل فیروزه» و چهارراه تمدن‌ها بازآفرینی کند.

کشورهای مسیر جاده ابریشم یا کریدور ریلی چین-ایران-اروپا

این کارشناس حوزه ترانزیت در ادامه گفت:جاده ابریشم نوین یک مسیر واحد و خطی نیست، بلکه شبکه‌ای درهم‌تنیده از دالان‌های اقتصادی است که آسیا، اروپا و آفریقا را به هم متصل می‌کند. با این حال، در بحث اتصال چین به اروپا از طریق ایران، می‌توان یک «محور جنوبی» مشخص را ترسیم کرد که بازیگران آن دارای منافع مشترکی در فعال‌سازی این مسیر هستند.

وی با اشاره به اینکه چین، قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، ایران و ترکیه کشورهای اصلی تشکیل‌دهنده این زنجیره ترانزیتی هستند،افزود: چین در این زنجیره، به عنوان طراح و سرمایه‌گذار اصلی شناخته می‌شود. این کشور به دنبال تنوع‌بخشی به مسیرهای صادراتی خود برای کاهش وابستگی به مسیر دریایی (تنگه مالاکا) و مسیر شمالی (روسیه) است و مسیر ایران را گزینه‌ای راهبردی می‌داند.

مدنی عنوان کرد: در این مسیر، قزاقستان هم به عنوان دروازه خروجی از چین شناخته می‌شود و قطارهای چینی از مرز «خورگوس» یا «آلاشانکو» به این کشور وارد می‌شوند. ازبکستان هم که در خشکی محصور شده و نیازمند دسترسی به بازارهای جهانی است؛ در این مسیر قرار گرفته است. ترکمنستان به عنوان یکی دیگر از حلقه‌های این زنجیره ترانزیتی، با مرز ریلی «سرخس» یا «اینچه‌برون» به ایران متصل می‌شود. 

ایران قلب جاده ابریشم نوین

این کارشناس اقتصادی به جایگاه ایران در جاده ابریشم نوین اشاره و تصریح کرد: ایران پل ارتباطی آسیای مرکزی و غرب آسیا است و به همین دلیل در این زنجیره ترانزیتی، جایگاه بسیار مهمی دارد. نقش ایران در این مسیر به صورت ورود کالا از مرز سرخس و انتقال ریلی آن به مرز ترکیه تعریف و برای تحقق آن توافقات چند جانبه‌ای هم امضا شده است.

وی افزود: در نهایت ترکیه به عنوان دروازه ورود به اروپا، یکی دیگر از حلقه‌های مسیر است. این کشور از طریق مرزهای ریلی خود با ایران یعنی رازی و در آینده چشمه ثریا، بارها را دریافت کرده و از طریق شبکه ریلی خود و تونل زیردریایی «مارمارای» در استانبول، به شبکه ریلی اروپا متصل می‌کند. در نهایت این مسیر به بازار کشورهای اتحادیه اروپا منتهی می‌شود.

رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند درباره اهمیت راه‌آهن سرخس-چشمه ثریا در تحقق اهداف راه ابریشم نوین گفت: در معماری ترانزیت ریلی ایران، محور شرقی-غربی نقشی حیاتی در اتصال چین به اروپا ایفا می‌کند. در این میان، پروژه ریلی«سرخس - چشمه ثریا» به عنوان یک طرح راهبردی و تحول‌آفرین مطرح شده است که هدف آن رفع گلوگاه‌های موجود و ایجاد مسیری مستقیم، سریع و با ظرفیت بالا است.

چرا چشمه ثریا؟

مدنی با بیان اینکه چشمه ‌ثریا برای رفع نقص مسیر کنونی ایران-ترکیه طراحی شده است، افزود: مسیر کنونی که از مرز رازی به ترکیه می‌رسد، با مانع دریاچه وان مواجه است. به دلیل وجود این دریاچه، بارهای ورودی به ترکیه باید به وسیله کشتی به آن سوی دریاچه منتقل و سپس با قطار ادامه مسیر دهد. این فرآیند، هزینه و زمان حمل در مسیر کنونی را افزایش داده و آن را به یک گلوگاه جدی تبدیل کرده است. 

وی ادامه داد: پروژه چشمه ثریا با قرار گرفتن در شمالی‌ترین نقطه مرز مشترک ایران و ترکیه(منطقه بورالان ماکو)، با عبور از مشهد، تهران، زنجان و تبریز، مرند و مسیر ایغدیر-قارص، دسترسی مستقیم به شبکه ریلی ترکیه را فراهم می‌کند و با مانعی مانند دریاچه وان مواجه نیست. این پروژه حرکت بار بر روی ریل از سرخس تا اروپا را امکان‌پذیر می‌کند. 

مدنی انشعاب مرند-چشمه‌ثریا را یکی از مهمترین بخش‌های این پروژه عنوان کرد و گفت: این بخش در ۲۰۰ کیلومتر طراحی اما هنوز ساخته نشده است و در صورت ساخت، می‌تواند سرعت سیر را افزایش و زمان ترانزیت را تا حد زیادی کاهش دهد. هزینه ساخت قطعه مرند-چشمه‌ثریا حدود ۱.۶ میلیارد دلار برآورد و در حال حاضر مذاکرات اولیه برای سرمایه‌گذاری و اجرای این پروژه بین ایران و چین انجام شده و دو کشور در حال نهایی کردن مدل‌های تأمین مالی هستند. علاوه بر این، موضوع دو خطه شدن مسیر زنجان-تبریز برای افزایش ظرفیت این کریدور هم در حال پیگیری است.

وی اضافه کرد: به طور کلی راه آهن سرخس-چشمه ثریا در حال حاضر یک طرح اولویت‌دار در مرحله مذاکرات نهایی و تأمین مالی است. اگرچه بخش‌های عمده مسیر از سرخس تا مرند وجود دارد، اما کارایی نهایی این کریدور منوط به ساخت قطعه ۲۰۰ کیلومتری مرند-چشمه ثریا و برقی‌سازی کل مسیر است. تکمیل این خط، ایران را قادر می‌سازد تا زمان ترانزیت چین به اروپا را به طور چشمگیری کاهش دهد و رقیبی قدرتمند برای کریدور میانی باشد.

این کارشناس اقتصادی در پایان در پاسخ به اینکه جاده ابریشم نوین چه دستاوردهای اقتصادی برای کشور خواهد داشت، گفت: این مسیر می‌تواند سالانه ۸۰ میلیون تن کالا را عبور دهد و هشت میلیارد دلار برای کشور عایدی داشته باشد.

انتهای پیام