گجت‌های الکترونیکی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده‌اند. موبایل‌ها، ساعت‌های هوشمند و حتی شبکه‌های بی‌سیم مانند وای‌فای و بلوتوث، همگی به طور مداوم با ما هستند و در بسیاری از فعالیت‌های روزمره ما نقش دارند. با این حال، نگرانی‌های زیادی درباره تأثیر اشعه‌های الکترومغناطیسی بر بدن وجود دارد؛ به‌ویژه در مورد احتمال ارتباط این اشعه‌ها با بروز سرطان.

برخی از افراد معتقدند که استفاده مداوم از موبایل یا نگه داشتن آن نزدیک به بدن می‌تواند باعث ایجاد انواعی از سرطان، از جمله سرطان مغز یا سینه، شود. اما آیا این ادعاها بر اساس شواهد علمی است؟ در این مقاله به بررسی علمی این موضوع پرداخته و به شایعات رایج درباره اثرات گجت‌های الکترونیکی بر سلامتی خواهیم پرداخت. همچنین راهکارهایی ساده برای کاهش نگرانی‌های احتمالی ارائه می‌دهیم.

آیا تحقیقات علمی ثابت کرده که امواج گوشی سرطان‌زاست؟ 

نگرانی‌ها درباره‌ی ارتباط احتمالی بین امواج گوشی‌های موبایل و سرطان به دو دلیل اصلی بازمی‌گردد: اول اینکه این دستگاه‌ها تابش‌هایی از نوع امواج رادیویی منتشر می‌کنند و دوم، استفاده از موبایل در مقیاس وسیع است. حتی اگر ریسک بسیار کوچکی برای سرطان وجود داشته باشد، به دلیل تعداد بالای کاربران، این موضوع اهمیت زیادی پیدا می‌کند.

تحقیقات مختلفی برای بررسی این ارتباط احتمالی انجام شده است، اما شواهد موجود تاکنون نشان می‌دهند که استفاده از گوشی‌های موبایل باعث بروز سرطان مغز یا سایر انواع سرطان در انسان‌ها نمی‌شوند. در این مطالعات مشخص شده است که تابش‌های موبایل در محدوده امواج رادیویی، یعنی ناحیه‌ای با فرکانس پایین و انرژی کم از طیف الکترومغناطیسی قرار دارند. این نوع تابش، که به آن تابش غیریونیزه گفته می‌شود، انرژی کافی برای آسیب رساندن به DNA را ندارد.

امواج موبایل در مقایسه با تابش‌های یونیزه‌کننده مانند اشعه ایکس یا پرتوهای کیهانی، که انرژی بالاتری دارند و می‌توانند به DNA آسیب وارد کنند، چنین اثری ندارند. تأثیر موبایل بر DNA تاکنون در سطحی نبوده است که بتوان آن را عاملی برای سرطان دانست.

علاوه بر این، بسیاری از تحقیقات علمی معتبر نشان داده‌اند که حتی شبکه‌های پیشرفته‌ای مانند 4G و 5G با وجود داشتن انرژی بیشتر نسبت به نسل‌های قبلی، همچنان در محدوده تابش‌های غیریونیزه قرار دارند و قادر به ایجاد تغییرات خطرناک در سلول‌های بدن نیستند. همچنین، شایعاتی مانند افزایش خطر سرطان سینه به دلیل قرار دادن موبایل در لباس یا جیب، تاکنون از نظر علمی تأیید نشده است. بر اساس نظر متخصص سرطان، مطالعات گسترده‌ای که تاکنون انجام شده‌اند، هیچ شواهد معتبری درباره وجود رابطه مستقیم بین استفاده از موبایل و افزایش خطر ابتلا به سرطان نشان نمی‌دهند.

به طور کلی، تنها تأثیر بیولوژیکی شناخته‌شده و مستند از تابش‌های موبایل، افزایش دمای ناحیه‌ای است که گوشی در آن قرار دارد، مانند گوش یا سر. با این حال، این افزایش دما به حدی نیست که دمای مرکزی بدن را به طور محسوسی تغییر دهد یا برای سلامتی خطر ایجاد کند.

چگونه از تأثیر احتمالی امواج موبایل جلوگیری کنیم؟

با توجه به نگرانی‌های موجود در خصوص امواج رادیویی و ارتباط با سرطان، انجام اقدامات ساده به کاهش میزان مواجهه با تابش‌های موبایل کمک می‌کند. اگرچه تابش موبایل‌ها، از جمله فناوری 5G، در محدوده امواج غیر یونیزه قرار دارد و انرژی آن به اندازه‌ای نیست که به DNA مستقیماً آسیب بزند، اما رعایت چند نکته می‌تواند احتمال خطرات احتمالی را به حداقل برساند:

حفظ فاصله مناسب

استفاده از اسپیکر یا هدست‌های سیمی (ترجیحاً به جای هندزفری‌های بی‌سیم) می‌تواند تابش‌های نزدیک به سر و بدن را کاهش دهد. همچنین، هنگام تماس‌های تلفنی، گوشی را از بدن خود دور نگه دارید.

علاوه بر استفاده از اسپیکر یا هدست‌های سیمی، می‌توانید با ارسال پیام‌های متنی به جای تماس‌های صوتی، مدت زمان قرار گرفتن در معرض تابش را کاهش دهید. نگهداری گوشی در کیف به جای جیب یا نزدیک بدن نیز راهکاری موثر برای کاهش تابش‌های وارده به بدن است. همچنین، در صورت امکان، از تلفن‌های ثابت برای مکالمات طولانی استفاده کنید تا نیاز به استفاده از موبایل کاهش یابد.

حالت هواپیما و غیرفعال‌سازی آنتن‌ها

در زمان‌هایی که از اینترنت یا قابلیت‌های بی‌سیم گوشی استفاده نمی‌کنید، حالت هواپیما را فعال کنید. در گوشی‌های جدید، باید آنتن‌های بلوتوث و هات‌اسپات را به‌طور جداگانه غیرفعال کنید. فعال کردن حالت هواپیما و غیرفعال کردن آنتن‌های غیرضروری مانند بلوتوث و هات‌اسپات می‌تواند تابش‌های اضافی موبایل را به حداقل برساند. این کار به ویژه در زمان‌هایی که از گوشی استفاده نمی‌کنید توصیه می‌شود.

کاهش استفاده در زمان ضعف سیگنال

هنگامی که سیگنال ضعیف باشد، گوشی برای برقراری ارتباط، توان تابشی خود را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. بنابراین، در چنین شرایطی از موبایل کمتر استفاده کنید. استفاده از گوشی در این شرایط نه تنها تابش بیشتری تولید می‌کند، بلکه می‌تواند باتری دستگاه را نیز سریع‌تر تخلیه کند. بهتر است برای تماس یا استفاده از اینترنت، به محیطی با سیگنال قوی‌تر بروید تا هم کیفیت ارتباط بهتر شود و هم مواجهه با تابش کاهش یابد.

محافظت از کودکان و خواب سالم‌تر

کودکان به دلیل رشد مغز و داشتن جمجمه‌های نازک‌تر، در برابر تابش آسیب‌پذیرتر هستند. برای حفاظت بیشتر از کودکان، توصیه می‌شود که استفاده از موبایل برای آن‌ها به مواقع ضروری محدود شود. همچنین، قرار دادن گوشی در حالت هواپیما یا خاموش کردن کامل آن در طول شب می‌تواند محیطی ایمن‌تر برای خواب ایجاد کند.

با رعایت این توصیه‌ها، می‌توانید استفاده ایمن‌تری از موبایل داشته باشید و از تأثیرات احتمالی تابش‌ها جلوگیری کنید. این اقدامات نه تنها سلامت شما را در برابر نگرانی‌های احتمالی حفظ می‌کند، بلکه به کاهش اضطراب مرتبط با استفاده از فناوری‌های بی‌سیم نیز کمک می‌کند. به یاد داشته باشید که ایجاد عادات درست در استفاده از گجت‌های الکترونیکی، به‌ویژه برای کودکان و افراد حساس، می‌تواند نقش مهمی در ارتقای کیفیت زندگی روزمره داشته باشد.

شایعات رایج درباره موبایل و سرطان

برخی افراد نگران‌اند که استفاده از موبایل ممکن است منجر به سرطان شود. این نگرانی‌ها به‌ویژه در مورد سرطان مغز و سرطان سینه مطرح می‌شود. اما واقعیت این است که تابش‌های استفاده‌شده در موبایل‌ها و دکل‌های مخابراتی به‌اندازه‌ای انرژی ندارند که بتوانند باعث آسیب به DNA و در نتیجه زمینه‌ساز سرطان شوند.

فناوری‌های بی‌سیم مانند وای‌فای و بلوتوث نیز از امواج رادیویی استفاده می‌کنند که انرژی بسیار کمی دارند و هیچ شواهدی برای افزایش خطر سرطان در اثر استفاده از این فناوری‌ها وجود ندارد. دستگاه‌هایی مانند ردیاب‌های تناسب اندام، ساعت‌های هوشمند و هندزفری‌های بلوتوث نیز در همین دسته قرار می‌گیرند.

تحقیقات علمی درباره‌ی ارتباط میان استفاده از موبایل و سرطان، هیچ رابطه‌ی معناداری نشان نداده‌اند. حتی شبکه‌های جدیدتر مانند 5G اگرچه انرژی بیشتری نسبت به نسل‌های قبلی دارند، اما باز هم برای ایجاد آسیب در DNA کافی نیستند. مطالعات بزرگ و معتبر نشان داده‌اند که استفاده از موبایل باعث افزایش خطر سرطان نمی‌شود.

با این حال، نگرانی‌ها و شایعاتی همیشه در میان مردم رایج است. برخی معتقدند که امواج موبایل ممکن است به مرور زمان موجب تغییرات ژنتیکی و رشد تومورها شوند، اما این ادعاها اغلب بر اساس داده‌های ناقص یا مطالعات غیرمعتبر مطرح می‌شوند. همچنین، مثال‌های نادر و اغراق‌شده، مانند قرار دادن موبایل در جیب لباس یا تماس طولانی‌مدت آن با بدن، به تقویت این باورهای نادرست کمک کرده‌اند. با این وجود، متخصصان انکولوژی تأکید می‌کنند که شواهد علمی معتبری وجود ندارد که نشان‌دهنده ارتباط مستقیم بین تابش‌های موبایل و افزایش خطر سرطان باشد.

در نهایت، هرچند تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد تا اثرات احتمالی طولانی‌مدت مشخص شوند، شواهد فعلی نگرانی درباره‌ی سرطان‌زا بودن موبایل‌ها را تأیید نمی‌کند.