موضوع رفاهیات حقوق بازنشستگان طی سال‌های اخیر همواره یکی از بحث‌برانگیزترین محورهای حوزه رفاه و تأمین اجتماعی بوده است. در شرایطی که بازنشستگان با فشارهای معیشتی و شکاف درآمد–هزینه مواجه‌اند، هرگونه تغییر در نظام پرداخت، به‌ویژه درباره رفاهیات حقوق بازنشستگان می‌تواند تأثیر مستقیم و قابل توجهی بر وضعیت مالی آنان داشته باشد. اظهارات اخیر رئیس سازمان اداری و استخدامی درباره اینکه «رفاهیات بازنشستگان مشمول کسور نمی‌شود» و همچنین حرکت دولت به سمت حقوق مبتنی بر عملکرد، مسیر تازه‌ای در سیاست‌های پرداخت ایجاد کرده است.

۱. رفاهیات حقوق بازنشستگان چیست و چرا اهمیت دارد؟

رفاهیات حقوق بازنشستگان مجموعه‌ای از مزایای غیرحکمی است که بدون اینکه در حکم حقوقی ثبت شوند، در فیش حقوقی به‌صورت ماهانه پرداخت می‌شوند. این مبالغ شامل:

• اضافه‌کار مستمر

• مزایای معیشتی

• کمک‌هزینه‌های رفاهی

• سایر فوق‌العاده‌های غیرثابت

این آیتم‌ها بخش مهمی از درآمد دوران شاغلی را تشکیل می‌دهند و معمولاً ۴۰ تا ۵۰ درصد حقوق افراد را دربر می‌گیرد.

چرا موضوع رفاهیات حقوق بازنشستگان حساس است؟

زیرا در زمان بازنشستگی، حقوق افراد معمولاً بر اساس حقوق حکمی محاسبه می‌شود و رفاهیات مشمول کسور نیستند؛ بنابراین حذف یا کاهش آن‌ها می‌تواند باعث افت محسوس حقوق بازنشستگی شود.

۲. تصمیم جدید دولت؛ رفاهیات حقوق بازنشستگان مشمول کسور نمی‌شود

طبق سخنان جدید رفیع‌زاده، بخشی از رفاهیات حقوق بازنشستگان از این پس مشمول کسور نخواهد شد. این یعنی:

 حقوق بازنشستگان ناگهان نصف نخواهد شد

زیرا بخش غیرحکمی (رفاهیات + اضافه‌کار) که سابقاً پس از بازنشستگی حذف می‌شد، بناست حفظ شود.

 حمایت از بازنشستگان در شرایط تورمی

در شرایطی که سبد معیشت بازنشستگان دائماً با افزایش قیمت‌ها روبه‌روست، تثبیت رفاهیات حقوق بازنشستگان اقدامی موثر برای جلوگیری از کاهش قدرت خرید است.

 کاهش شکاف بین دوران شاغلی و دوران بازنشستگی

بازنشستگان معمولاً پس از پایان کار، با افت شدید حقوق مواجه می‌شوند؛ این اقدام می‌تواند بخشی از این شکاف را پُر کند.

۳. رفاهیات حقوق بازنشستگان و ارتباط آن با پرداخت مبتنی بر عملکرد

دولت در حال حرکت به سمت نظام پرداخت مبتنی بر عملکرد است. این سیاست بر اساس ماده ۱۸ برنامه هفتم تنظیم شده و هدف آن:

• افزایش بهره‌وری کارکنان

• حذف پرداخت‌های غیرشفاف

• اتصال مزایای غیرحکمی به ضریب سالیانه حقوق

جالب اینکه در این الگو، برای بازنشستگان نیز در نظر گرفته شده که رفاهیات حقوق بازنشستگان از بین نرفته و در محاسبات لحاظ شود.

چرا پرداخت مبتنی بر عملکرد بر رفاهیات حقوق بازنشستگان اثر دارد؟

زیرا:

1. بخشی از حقوق دوران شاغلی، به عملکرد وابسته می‌شود.

2. مزایای عملکردی پس از بازنشستگی ممکن است حذف شوند.

3. برای جلوگیری از افت شدید درآمد، دولت تأکید کرده که رفاهیات مشمول کسور نخواهد شد تا بازنشستگان آسیب نبینند.

۴. جزئیات اجرایی ماده ۱۰۶ و نقش آن در رفاهیات حقوق بازنشستگان

ماده ۱۰۶ برنامه هفتم توسعه مربوط به فوق‌العاده خاص است. این مزایا پس از سال‌ها مطالبه، اکنون بستگی به اجازه دولت دارد.

تأثیر این ماده بر رفاهیات حقوق بازنشستگان

• در صورت اجرای صحیح، بازنشستگان هم می‌توانند از امتیازهای خاص بهره‌مند شوند.

• حفظ رفاهیات باعث ایجاد عدالت میان کارمندان و بازنشستگان می‌شود.

• احتمال افزایش مبالغ غیرحکمی وجود دارد.

۵. چرا دولت تأکید دارد که رفاهیات حقوق بازنشستگان باید حفظ شود؟

۵ دلیل کلیدی:

1. کاهش نارضایتی اجتماعی بازنشستگان

2. مقابله با فشار معیشتی در شرایط تورم بالا

3. افزایش عدالت پرداخت میان نسل شاغل و بازنشسته

4. اصلاح ساختار حقوق بدون کاهش مزایا

5. حفظ کرامت و امنیت اقتصادی بازنشستگان

۶. رفاهیات حقوق بازنشستگان و بودجه سال ۱۴۰۵

با توجه به شرایط اقتصادی کشور و محدودیت‌های بودجه‌ای، دولت تلاش می‌کند بدون افزایش کسور، رفاهیات حقوق بازنشستگان را حفظ کند. این اقدام:

• بار مالی زیادی بر صندوق‌های بازنشستگی تحمیل نمی‌کند

• اما رضایت بازنشستگان را افزایش می‌دهد

• و از افت ناگهانی حقوق جلوگیری می‌کند

۷. رفاهیات حقوق بازنشستگان چگونه محاسبه و پرداخت می‌شود؟

رفاهیات شامل مواردی است مانند:

• مبالغ رفاهی مستمر

• کمک‌هزینه‌ها

• مزایای انگیزشی

• اضافه‌کار مستمر

این مبالغ چون مشمول کسور بازنشستگی نیستند، در حکم حقوقی درج نمی‌شوند؛ اما دولت اعلام کرده که تمام این بخش‌ها برای بازنشستگان حفظ خواهد شد.

۸. تأثیر این تصمیم بر آینده نظام بازنشستگی

اقدام دولت در حفظ رفاهیات حقوق بازنشستگان می‌تواند زمینه‌ساز تحولات بعدی باشد:

• احتمال اصلاح کامل فرمول محاسبه حقوق بازنشستگان

• افزایش شفافیت نظام پرداخت

• تقویت اعتماد عمومی

• کاهش شکاف درآمدی

۹. نگرانی‌ها و چالش‌ها درباره رفاهیات حقوق بازنشستگان

با وجود اهمیت این اقدام، برخی نگرانی‌ها وجود دارد:

• آیا منابع کافی برای تداوم پرداخت وجود دارد؟

• آیا دولت در سال‌های آینده هم این سیاست را ادامه می‌دهد؟

• آیا رفاهیات افزایش سالیانه خواهد داشت؟

این پرسش‌ها همچنان محل ابهام است و باید شفاف‌سازی شود.

۱۰. جمع‌بندی نهایی | رفاهیات حقوق بازنشستگان؛ قدمی مثبت اما نیازمند تداوم

تصمیم دولت مبنی بر اینکه رفاهیات حقوق بازنشستگان مشمول کسور نمی‌شود، یک اقدام حمایتی مهم به نفع بازنشستگان است. این اقدام نه‌تنها از کاهش حقوق پس از بازنشستگی جلوگیری می‌کند، بلکه در کنار سیاست پرداخت مبتنی بر عملکرد می‌تواند ساختار پرداخت را عادلانه‌تر کند.

با این حال، تداوم این سیاست و افزایش شفافیت در اجرای آن، مطالبه اصلی بازنشستگان و کارشناسان است.

منبع

خبرگزاری مهر