طرفداری | طی سالها و دهههای اخیر فوتبال از صرفاً ورزش بودن فراتر رفته است و حالا به یک تجارت پرسود و پر از منفعت تبدیل شدهاست؛ در این شرایط رنگها نقش مهم و خاصی ایفا میکنند و طی دوران اخیر اهمیت بیشتری پیدا کردهاند.
در عرصه باشگاهی ایجاد کیت سوم، چهارم و حتی مناسبتی، که نقشی در خرید کیت و لباس توسط تمام افراد و اقشار دارد، این موضوع را به خوبی نشان میدهد. لقبهایی مثل لوس بلانکوس که به رئالمادرید اتلاق میشود و به معنی سفیدها است، شیاطین سرخِ مچستریونایتدیها و البته روسونری که معنای آن مشکی و قرمزها است و به تیم میلان دارد، همه و همه نشان میدهد رنگها نقشی مهم در هویت تیمها دارند اما در فوتبال ملی اوضاع متفاوت است.
در این تجارت رنگارنگ و در عرصه ملی تیمها معمولاً ۲ لباس اصلی دارند و نوع طرح و رنگ آنها از پرچم همان کشور الهام گرفته شده است؛ مثلاً پرچم انگلیس سفید رنگ با صلیب قرمز است و بنابراین لباس اول و اصلی آنها سفید است و از رنگ قرمز برای لباس دوم خود استفاده میکنند. تیم ملی برزیل همواره در تاریخ با لباس زرد شناخته میشود و علت به پرچم آنها بر میگردد؛ رنگهای زرد، سبز و آبی در پرچم این کشور وجود دارد و کیتهای سلسائو هم به طور حداکثری در تاریخ این رنگها را بهخود دیده است. با اینحال همیشه و همه کشورها از رنگهای پرچم خود برای کیتهای خود استفاده نمیکنند و برای مثال تیم ملی هلند همواره طی قرن اخیر از رنگ نارنجی برای لباس خود استفاده کرده است! پرچم آنها رنگهای دیگر و حتی متضادی دارد و البته آنها تنها کشوری با این استثنا نیستند. این دلایل معمولا ریشه در دل تاریخ و سیاست دارند و گاهی هم علتهایی مثل عوامل جغرافیایی در این اتفاق نقش دارند.
در این مطلب ۵ تیم ملی مهم و شاخصی که رنگهای پرچم خود را در کیت اصلی کشورشان ندارند، بررسی خواهیم کرد؛ از هلند تاثیرگذار و ایتالیای پرافتخار تا ساموراییهای پرتلاش و جنگجو!
حکومت نارنجیها
هلندیها در طول تاریخ نقشی مهم و پررنگ بر فوتبال داشتهاند؛ از ستارگانی مثل فان باستن، رود گولیت و روبن تا یوهان کرایوف (که الهامبخش سرمربیان بزرگ و تاثیرگذاری از جمله پپ گواردیولا است) همه و همه نقش فوتبال هلند و تاثیر آن را نشان میدهد. هلندیها در حالی به «لالههای نارنجی» معروف و مشهور هستند که پرچم این کشور از ۳ رنگ دیگر تشکیل شده است. قرمز که بهمعنای شجاعت است، سفید که صلح و صداقت را تداعی میکند و آبی بهمعنای حقیقت و عدالت، رنگهای پرچم هلند هستند اما رنگ اصلی و نماد هویتی هلند «نارنجی» است و رنگ اول و همیشگی لباس آنها هم بوده است.
خاندان سلطنتی اورانژ ناسائو که رسماً از ۱۸۱۵ تاکنون بر این کشور حکومت کردهاند، دلیل اصلی استفاده از رنگ نارنجی هستند؛ در واقع ادای احترام به خاندان حکومتی اورانژ ناسائو به خصوص ویلیام اورانژ که رهبر اصلی شورشیهای هلندی علیه اسپانیا و عامل استقلال هلند بود است. ویلیام اورانژ متولد 1533 بود و نام خانوادگی او در لغت بهمعنای نارنجی است و از همینرو حتی در جشنهای ملی هم هلندیها همواره با رنگ نارنجی حاضر میشوند. پرچم کشورهای زیادی از جمله آمریکا، فرانسه، روسیه، کرواسی، چک و تایلند از این ۳ رنگ تشکیل شده است اما هلندیها در طول تاریخ همواره رنگ نارنجی را بهعنوان رنگ کیت نخست برگزیدهاند و تنها در جام جهانی ۱۹۳۴ با رنگ لباس آبی حاضر شدند.
میراث مانشافت از دل تاریخ
تیمملی آلمان در جام جهانی پیشرو برای آخرینبار در دورانی ۷ دههای با لباسهای آدیداس حاضر میشود و بعد از آن و طبق قرارداد پرسود ۱۰۰ میلیون یورویی با نایکی، آنها از ۲۰۲۷ وظیفه تولید لباس مانشافت را برعهده خواهند داشت اما اتفاقی که در طول تاریخ بهطور حداکثری ثابت بوده، «استفاده تیمهای ملی آلمان از رنگ سفید» است. اگرچه آلمان مثل بلژیک، اوگاندا و آنگولا از معدود کشورهایی هستند که پرچم آنها رنگهای قرمز، مشکی و زرد دارد اما آلمانیها رنگ سفید را بهعنوان هویت خود انتخاب کردهاند و علت ریشه در دل تاریخ و سیاست دارد!
حکومت «پروس» امپراتوری قرنهای دور این کشور بود و تأسیس رسمی آن در ۱۷۰۱ رخ داد. آنها یکی از حکومتهای بزرگ و مهم تاریخ بودند و رنگ اصلی پرچم آن سفید بود و البته در سال ۱۹۴۷ دچار فروپاشی شدند. وقتی در ۱۹۰۸ تیمملی فوتبال آلمان تاسیسشد، آنها با رنگ سفید با الهام از پرچم پروس به میدان رفتند و این اصل در تاریخ ماندگار شد. رنگ اصلی کیت نخست ژرمن همیشه سفید بوده است اما وقتی که حد فاصل دهه ۵۰ تا ۹۰ آلمان دچار تقسیم به شرقی و غربی شد، تیمملی آلمان شرقی رنگ اصلی خود را آبی انتخاب کرد و لباس دوم آنها سفیدرنگ بود. اگرچه هویت رنگ آلمان سفید بوده است، اما آنها از رنگهای گوناگونی برای لباس دوم خود استفاده کردهاند و در تاریخ سبز، مشکی، قرمز و حتی بنفش لباسهای دوم آلمان بودهاند.
یادگاری از ساووی، جنگهای صلیبی و مریم مقدس!
علت آبی پوشیدن تیمهای ملی ایتالیا در عرصههای مختلف، به قرنهای قبل و حدود سال ۱۰۰۳ میلادی بر میگردد و عامل آن حکومت «ساووی» است. در سال ۱۳۶۶ میلادی، آمادئوس ششم، پادشاه ساووی، برای رفتن به جنگهای صلیبی تصمیم گرفت پرچم آبیرنگ را به نشان خانوادگی ساووی اضافه کند و علت اینبود که طبق باور مسیحیان، آبی از رنگهای مرتبط با مریم مقدس است! ساووی تا ۱۹۴۶ بر ایتالیا حکومت کرد و از همان زمان جنگها و به مرور، آبی از رنگهای اصلی و رسمی ایتالیا شد و تیم ملی ایتالیا هم از سومین مسابقه خود این رنگ را برگزید.
اولین جدال تاریخ تیم ایتالیا مقابل تیمملی فرانسه بود و آنها سفید بر تن کردند؛ به گواه تاریخ علت استفاده از این رنگ، عدم شباهت با لباس فرانسویها بود اما وقتی در سومین تقابل خود، مقابل مکزیک صفآرایی کردند، آبی پوشیدند و این رسم را هرگز ترک نکردند. لقب آتزوری که برای ایتالیاییها به کار میرود و در زبان فارسی به معنای لاجوردیپوشان است هم به این موضوع اشاره دارد. ایتالیا در تاریخ برای رنگ لباس دوم خود معمولاً همیشه سفید را برگزیده است اما در معدود مواردی هم مثل جدال دوستانه با آرژانتین در ۱۹۵۴ رنگ سبز پوشیدهاند. کشورهای زیادی مثل مجارستان، بلغارستان، ایران، مکزیک و الجزایر از ترکیب رنگ قرمز، سفید و سبز پرچم و هویت بصری خود را تشکیل دادهاند اما ایتالیا برخلاف همه، رنگی غیر از این ۳ رنگ را نماد اصلی خود انتخاب کردهاست.
ساموراییهای آبیپوش
فدراسیون فوتبال ژاپن در سال ۱۹۲۱ ایجاد شد و در همان دهه با انتخاب بازیکنانی از سراسر کشور تیم ملی خود را تشکیل دادند. برای اولین تیم ژاپن، لباس آبی کمرنگ انتخاب شد و نکته عجیب این است که با گذشت حدود یک قرن، علت این انتخاب دقیق مشخص نیست! آبی رنگ لباس دانشگاه امپراتوری توکیو بود و الهام گرفتن از این رنگ لباس برای تیمملی دلیلی است که مطرح شده است و برخی هم آبی را به رنگ آبهای اقیانوس اطراف، آسمان این کشور و رنگ هویتی ژاپن ارتباط دادهاند.
پرچم ژاپن یکی از خاصترین و سادهترین پرچمهای جهان است و قرص خورشیدی قرمز که نماد صداقت و روشنایی ژاپن است روی رنگ سفید وجود دارد. به همین دلیل، حد فاصل ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۱ کیت اول و اصلی سامورایی قرمز رنگ بود و عدم صعود به جام جهانی ۱۹۹۰ باعث شد رنگ لباس از قرمز به آبی تغییر کند. یکی دیگر از دلایلی که بر این تصمیم نقش داشت، دوری از شباهت به رنگ لباس ۲ کشور شاخص شرق آسیا یعنی کره جنوبی و چین بود و از ۲۰۰۰ هم لباس این کشور موفق را آدیداس تولید میکند. لقب اصلی ژاپن نیز که «سامورایی» است بخشی مهم از هویت این کشور است و به جنگجویان قدیم و باستانی این کشور اتلاق میشود و ساموراییهای آبیپوش باید در مرحله گروهی جام جهانی به مصاف هلندی بروند که خودش هم از رنگهای پرچم خود در کیت اصلی بهرهای ندارد!
الهام از طبیعت زیبا، خاص، بکر و جادویی!
ژاپن تنها کشور آسیایی که از رنگ دیگری به جای رنگهای پرچم خود در کیت خود استفاده میکند و نیست و استرالیاییها هم که لباس طلایی بر تن میکنند، این شرایط را دارند. کشور استرالیا در قاره اقیانوسیه قرار دارد و با این حال از ۲۰۰۶ عضو کنفدراسیون قاره آسیا است. در گذشتههای بسیار دور، تیمهای استرالیایی با لباسهایی به رنگهای مختلف در تورنمنتها و رقابتها حاضر بودند و هویت ملی واحدی نداشتند.
برای اعزام کاروان این کشور به المپیک ۱۹۰۸ ترکیب رنگ «طلایی و سبز» مطرح شد و با وجود اینکه تا دههها این رنگ به طور رسمی به نماد استرالیا تبدیل نشد اما تقریباً در بیشتر ورزشها و رقابتها برای آنها کاربرد داشت. سال ۱۸۹۹ اولینبار تیم راگبی استرالیا این رنگ را رسماً انتخاب کرد و علت و ریشههای آن نه در سیاست، بلکه در محیط و جغرافیای استرالیا پنهان شده است. ترکیب این رنگها توصیف «من استرالیایی هستم» است و رنگ سبز به «جنگلهای اکالیپتوس، تپههای زیبا و مناظر سرسبز استرالیا» اشاره دارد و رنگ طلایی هم بیانگر «دشتهای آفتابسوخته، مناطق خشک و ثروت معدنی فراوان» در این کشور است. رنگهای طلایی و سبز، ابعاد خاصتر و مهمتر کشور کانگروها را هم مطرح میکند و آن «گل واتل» است. این گل که از گلهای ملی و نماد این کشور است، گلبرگی زرد دارد و شاخ و برگ آن سبز است و به تجسم هویت رنگی استرالیا کمک میکند.
