موافقت مجلس با کلیات طرح اصلاح قانون مدیریت پسماند

بحران پسماند، بحرانی خاموش و نامحسوس است

رضا حاجی پور در تشریح طرح اصلاح قانون مدیریت پسماندها اظهار داشت: طرح مدیریت پسماندها از سابقه چندان طولانی در کشور برخوردار نیست و این قانون در سال ۱۳۸۳ تصویب شد.

وی افزود: اکنون بعد از گذشت ۲۰ سال تصویب این قانون و مشخص شدن عارضه های آن ضرورت دارد نیازمندی های جدیدی که باعث بهبودی وضعیت موجود می گردد اصلاح شود و طرح اصلاح قانون مدیریت پسماندها از دهه ۹۰ همواره مورد تاکید کارشناسان این حوزه بوده است ولی به دلیل مانع تراشی های زیادی که وجود داشت هیچ زمانی این امر محقق نشد تا این موضوع مهم در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی در دستورکار کمیته محیط زیست کمیسیون کشاورزی قرار گیرد.

سخنگوی کمیسیون کشاورزی تصریح کرد: کمیسیون با انجام بیش از ۱۷۰۰ ساعت کار تخصصی، کلیه عارضه های عدم اجرای قانون فعلی را شناسایی کرد و پس از آن طرح اصلاحیه آماده شد ولی به دلیل پایان دوره یازدهم مجلس موفق به قرائت در صحن علنی نشدیم اما در دوره دوازدهم با شکل گیری کمیسیون ها این طرح با اولویت در دستورکار کمیسیون قرار گرفت و مقرر شد طرح اصلاحی پس از استماع نظرات کلیه ذینفعان بررسی و با تصویب در کمیسیون کشاورزی جهت تصویب به صحن مجلس ارائه شود.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه عمده تخلفات و ترک فعل ها ناشی از عدم لحاظ اصول حقوقی بود که باید پشتیبان ضمانت قانون باشد در این مرحله یک تیم حقوقدان متبحر با بیش از ۵۰۰ ساعت کار فشرده در کنار تیم فنی توانستند خلاءهای موجود در حوزه ضمانت اجرایی را برطرف کنند و بازدیدهای متعددی از کلانشهرهای کشور انجام شد که نهایتا متن طرح بعد از ۸ جلسه بررسی در کمیسیون به تصویب رسید.

حاجی پور تاکید کرد: معضل پسماندها برخلاف سایر معضلات محیط زیستی یک بحران خاموش و نامحسوس است و همین مسئله منجر به غفلت دولت و مردم از این موضوع بسیار مهم شده است، مسئله ای که مستقیما با جان انسان ها مرتبط است.

در ادامه سمیه رفیعی رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس نیز، اظهار داشت: هزینه خسارت بار زباله های صنعتی بدون احتساب هزینه های جانبی درمانی و اثر آن روی سلامت ۱۵۰۰ همت است و در ایام بررسی بودجه در شرایطی که شاهدیم دقت نظری در ریال به ریال وجود دارد چگونه است که روی این اعداد و ارقام بی توجه هستیم.

وی افزود: در مقابل گردش مالی مافیای کثیف زباله و عدم مدیریت این حوزه حداقل براساس آمار رسمی ۲۰۰ همت است در حالی که آمار غیررسمی بیشتر از این حرف ها است و از زمانی که ما اصلاح این قانون را شروع کردیم انواع فشارها و مانع تراشی ها علیه مجلس ایجاد شد و در حالی که ما ۴ سال است که برای اصلاح این قانون تلاش کردیم منافع عده ای مافیای کثیف به خطر افتاده است.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: ویژه خواران پسماند کسانی هستند که سلامت و امنیت زیستی مردم را به گروگان گرفته اند و همه ما باید تلاش کنیم که این قانون به ریل اصلی خود بازگردد در حالی که مافیا به دنبال این است که از طریق شبکه های غیر رسمی پسماند را مدیریت کند و در مقابل هرجا مشکل و هزینه از پسماند ایجاد می شود بار را بر دوش دولت بیاندازد و امروز روزی است که ما باید مقابل مافیا ایستادگی کنیم و از مجلس می خواهم با رأی قاطع خود دست مافیای زباله را کوتاه کند.

به گزارش خبرنگار خانه ملت، علی بابایی کارنامی ضمن موافقت با کلیات طرح اصلاح قانون مدیریت پسماندها، گفت: روز نهم دی ماه، روز بصیرت و پیوند میان امت و امام خامنه‌ای بود.

نماینده مردم ساری در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: این طرح یکی از اولویت‌های کشور محسوب می‌شود و در برنامه هفتم توسعه و همچنین اسناد بالادستی، نگاه جدی به موضوع محیط زیست شده است.

وی افزود: ۲۰ همت گردش مالی حوزه پسمانده‌ها وجود دارد از این رو مافیای زباله و پسماند در کشور وجود دارد؛ همچنین باید به پسماندهای صنعتی و خانگی نیز توجه جدی صورت بگیرد.

بابایی کارنامی ضمن انتقاد به عملکرد سازمان محیط زیست در حوزه مدیریت و ساماندهی پسماندها، تصریح کرد: این سازمان در این بخش، صرفاً عملکرد نظارتی و بازدارنده دارد از این رو وزارت کشور باید مدیریت امور را بر عهده بگیرد.

همچنین حسن قشقاوی نیز ضمن موافقت در مورد کلیات طرح اصلاح قانون مدیریت پسماندها، گفت: بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی، موضوع حفاظت از محیط زیست و دفن پسماندها مورد توجه جدی قرار گرفته لذا ایجاد آلودگی و تخریب محیط زیست امری ممنوع است.

نماینده مردم رباط کریم در مجلس اظهار کرد: بر اساس برآوردهای صورت گرفته، خسارات ناشی از پسماندهای صنعتی ۱۵۰۰ همت است زیرا ما همچنان بر اساس روش‌های سنتی فعالیت می‌کنیم. به عنوان مثال از گذشته در مازندران، زباله‌ها در جنگل‌های هیرکانی یا در دریا ریخته می‌شدند.

وی افزود: در این میان مافیای زباله نیز فعالیت می‌کنند؛ در این راستا باید اذعان کرد بین ۷ تا ۱۰ کیلو می‌توان در بازیافت پسماند استفاده کرد که سود آنها ۲۰ الی ۱۷۰ هزار تومان است.

قشقاوی تصریح کرد: باید تفکیک زباله از مبدا و مدیریت مکانیزه انجام شود تا خسارات جبران ناپذیر این حوزه برای کشورمان رفع شود؛ امروزه مدیریت پسماند در کشور خارجی امری حل شده است لذا باید از تجربیات آنها بهره ببریم.

این گزارش می‌افزاید، عالیه زمانی نیز ضمن موافقت در مورد طرح اصلاح قانون مدیریت پسماندها، گفت: امروزه موضوع زباله و پسماند به عنوان ابرچالش برای استان‌های شمالی و حتی کشور تبدیل شده است.

نماینده مردم ساری در مجلس تصریح کرد: قانون مدیریت پسماند سال ۱۳۸۳ نشان داده که مشکلات مدیریت پسماند نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش یافته و طلای کثیف موجب شده شبکه فساد و در رانت در کشور ایجاد شود.

وی افزود: الگوی دفن زباله باید به الگوی پیشگیری تبدیل شود؛ بر اساس برآوردها ۵۰ میلیون تن پسماند ویژه و ۲۱ میلیون تن پسماند عادی وجود دارد.

زمانی تصریح کرد: مدیریت پسماند صنعتی و ویژه بیش از ۲۰ همت گردش مالی ایجاد کرده لذا این گردش مافیایی باید حذف شود؛ چنین موضوعی سبب شده شرکت‌هایی که تلاش کردند به صورت درست فعالیت کنند و دفن استاندارد داشته باشند و در این زمینه با مافیا همکاری و همراهی نکرده‌اند، یا به تعطیلی کشانده شوند یا فعالیت آنها دچار اختلال شود. ‌

رحمت‌الله نوروزی ضمن مخالفت با کلیات طرح اصلاح قانون مدیریت پسماندها، با قدردانی از تلاش‌های کمیسیون کشاورزی و رئیس فراکسیون محیط‌زیست، گفت: نکته اساسی و ابتدایی این است که نظر وزارت کشور به‌عنوان دستگاه محوری در اجرای مدیریت پسماندها در این طرح لحاظ نشده و این یک خلأ جدی محسوب می‌شود.

وی با اشاره به آمار تولید پسماند در کشور افزود: سالانه بیش از ۲۱ میلیون تن پسماند عادی و شهری و حدود ۴۰ میلیون تن پسماند صنعتی و ویژه در کشور تولید می‌شود که این رقم در مجموع به حدود ۵۰ میلیون تن در سال می‌رسد، در حالی که ما با نبود پایگاه داده دقیق، فقدان اطلاعات اولیه از میزان و نوع پسماندها و نبود نظارت و شفافیت در فرآیندهای اجرایی مواجه هستیم.

این نماینده مجلس با تأکید بر وجود مافیا در حوزه پسماند تصریح کرد: عدم تناسب بین جرم و جزا، نبود مجازات‌های بازدارنده، ضعف صلاحیت‌سنجی فعالان این حوزه و پراکندگی وظایف میان دستگاه‌های متعدد از جمله وزارت کشور، نفت، صمت، نیرو، جهاد کشاورزی و بهداشت، باعث شده مدیریت پسماند به‌صورت جدی دچار اختلال شود.

نوروزی با اشاره به پیامدهای بهداشتی و زیست‌محیطی این وضعیت گفت: امروز با افزایش بیماری‌ها از جمله سرطان در برخی استان‌ها مواجه هستیم و استان‌های شمالی کشور به‌ویژه گلستان، مازندران و گیلان بارها نسبت به این وضعیت هشدار داده‌اند.

نماینده علی آباد کتول با انتقاد از نحوه توزیع اعتبارات در دوره یازدهم مجلس افزود: در آن دوره حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای مدیریت پسماند در نظر گرفته شد که ۵۲ درصد آن به گیلان، ۴۷ درصد به مازندران و تنها ۷ درصد به استان گلستان اختصاص یافت که این موضوع با اصل سوم قانون اساسی همخوانی ندارد.

وی با طرح این پرسش که آیا همزمان با واگذاری اختیارات به استانداری‌ها، ابزار، امکانات و زیرساخت‌های لازم نیز فراهم شده است، تأکید کرد: امروز وضعیت سواحل دریای خزر در مازندران و گیلان و همچنین شرایط استان گلستان نشان می‌دهد که صرف واگذاری اختیار بدون فراهم‌سازی الزامات اجرایی، کارآمد نیست.

نوروزی همچنین خواستار شفاف‌سازی گردش مالی حوزه پسماند شد و گفت: طبق گزارش‌ها، گردش مالی پسماند سالانه بیش از ۲۰۰ همت است که باید مشخص شود این منابع کجا هزینه می‌شود و چه نهادی پاسخگو است. پسماند به طلای سیاه تبدیل شده و نقش مافیا در آلودگی‌های زیست‌محیطی و مدیریت نادرست این حوزه قابل انکار نیست.

این نماینده با اشاره به احکام پیش‌بینی‌شده در ماده ۲ طرح اصلاح قانون مدیریت پسماندها خاطرنشان کرد: تکلیف سازمان برنامه و بودجه برای تدوین برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها در چارچوب برنامه هفتم و بازنگری پنج‌ساله آن، زمانی مؤثر خواهد بود که ارتباط مواد قانونی و سامانه‌ها به‌درستی و بدون ابهام تنظیم شود.

ایرادات اساسی طرح باید در کمیسیون رفع شود

محمدرضا احمدی‌سنگر، نماینده مردم رشت در مجلس، نیز در مخالفت با کلیات طرح مذکور گفت: با اصل گزارش موافقم اما این طرح دارای ایرادات جدی است و پیشنهاد می‌کنم برای رفع نواقص، مجدداً به کمیسیون مربوطه بازگردانده شود.

وی با اشاره به سابقه اصلاح قانون پسماند افزود: اصلاح این قانون از سال ۱۴۰۰ آغاز شده و ریشه آن به تأکیدات سال ۱۳۹۳ مقام معظم رهبری بازمی‌گردد، اما همچنان گزارش‌های مالی مربوط به مافیای پسماند که گردش مالی آن حدود ۲۰۰ همت برآورد می‌شود، شفاف نیست و اشکالات متعددی در این حوزه وجود دارد.

نماینده مردم رشت با بیان اینکه وضعیت مدیریت پسماند در کشور رضایت‌بخش نیست، تصریح کرد: بسیاری از برنامه‌های مدونی که حتی به‌صورت ناقص در گذشته تدوین شده بود، هرگز به مرحله اجرا نرسید و امروز بیشترین معضل پسماند در استان‌های شمالی کشور از جمله گیلان، مازندران و گلستان مشاهده می‌شود.

احمدی‌سنگر با اشاره به پیگیری‌های خود از ابتدای دوره یازدهم مجلس گفت: در منطقه‌ای زندگی می‌کنم که محل دفن زباله، تلی با بیش از ۲۰ متر ارتفاع است که بیش از ۲۵ هکتار از اراضی را اشغال کرده و شیرابه‌های آن گاه به‌طور متوسط بیش از ۱۵ لیتر در ثانیه تولید می‌شود که پیامد آن افزایش بیماری‌های تنفسی، پوستی، گوارشی و حتی سرطان در منطقه است.

وی یکی از ضعف‌های جدی طرح را نامشخص بودن متولی امر دانست و افزود: اگرچه محیط‌زیست می‌تواند متولی اصلی باشد، اما مسئولیت اجرایی باید بر عهده وزارت کشور قرار گیرد و شهرداری‌ها و مسئولان پسماند استان‌ها به‌صورت یکپارچه عمل کنند تا مدیریت مؤثری شکل بگیرد.

این نماینده مجلس تأکید کرد: در متن قانون باید صراحتاً قید شود که ایجاد لندفیل جدید در مناطق رطوبتی ممنوع است، چرا که در این مناطق، زباله و بارش باران باعث تشدید تولید شیرابه و آلودگی‌های گسترده می‌شود.

احمدی‌سنگر همچنین با انتقاد از دفن مشترک انواع زباله‌ها گفت: در بسیاری از استان‌ها، زباله‌های بیمارستانی، عفونی، صنعتی و شهری در یک محل دفن می‌شوند که تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است، هرچند در برخی استان‌ها نمونه‌های موفقی نیز مشاهده شده است.

وی یادآور شد: اگر محیط‌زیست در این قانون به‌درستی دیده و بر آن تأکید نشود، به توسعه سالم دست نخواهیم یافت و بازگرداندن طرح به کمیسیون می‌تواند در اصلاح نواقص و افزایش کارآمدی آن بسیار مؤثر باشد.

مغایرت‌های جدی طرح اصلاح قانون مدیریت پسماند با قانون اساسی

حسن هاشمی، نماینده مردم بیرجند در مجلس شورای اسلامی، هم در مخالفت با کلیات طرح اصلاح قانون مدیریت پسماندها، ضمن قدردانی از اعضای کمیسیون کشاورزی بابت اقدامات و زحمات انجام‌شده، گفت: در کنار نقاط قوت قابل توجه این طرح، ضعف‌ها و ایرادات مهمی وجود دارد که تا زمان رفع آن‌ها، امکان تحقق اهداف پیش‌بینی‌شده فراهم نخواهد شد.

وی با اشاره به نقاط قوت طرح افزود: طبقه‌بندی پسماندها، توجه به مفاهیم نوین مدیریت پسماند، برنامه‌ریزی یکپارچه، سازوکارهای دقیق نظارتی، ایجاد بستر سرمایه‌گذاری و پیش‌بینی راهکارهای کاهش پسماندهای ساختمانی و عمرانی از جمله بخش‌های مثبت این طرح است.

نماینده مردم بیرجند با تأکید بر وجود مغایرت‌های جدی با قانون اساسی تصریح کرد: بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد بند «س» ماده یک، ماده ۹، تبصره ۲ ماده ۳۹، مواد ۱۳، ۱۶، ۱۹ تا ۲۴ و ماده ۲۲ این طرح با اصول متعدد قانون اساسی از جمله اصول بیست‌ودوم، پنجاه‌وهفتم، شصتم، هشتادوپنجم و یکصدوسی‌وهشتم مغایرت دارد و برخی احکام آن نیز مشمول اصل هفتاد و پنجم قانون اساسی است، چرا که بار مالی داشته اما محل تأمین اعتبار آن مشخص نشده است.

هاشمی با بیان اینکه همین ایرادات به‌تنهایی ضرورت بازگشت طرح به کمیسیون را ایجاب می‌کند، افزود: اصلاح این موارد می‌تواند زمینه تدوین قانونی قدرتمند و کارآمد را برای رفع ضعف‌های موجود در مدیریت پسماند کشور فراهم کند.

وی در ادامه به سایر کاستی‌های طرح اشاره کرد و گفت: نقص در برخی تعاریف از جمله کم‌خطرسازی، بی‌خطرسازی، امتداد مسئولیت تولیدکننده و پسماندهای ساختمانی و عمرانی، از جمله ایرادات جدی است که نیازمند بازتعریف دقیق هستند.

این نماینده مجلس همچنین عدم انطباق برخی مفاهیم مانند بازیافت با تعاریف علمی و استانداردهای بین‌المللی را از دیگر ضعف‌ها دانست و گفت: در این طرح به جایگاه و دامنه وظایف سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان برنامه و بودجه و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین نقش کمیسیون بهداشت توجه کافی نشده است.

هاشمی با اشاره به تداوم تعارضات مدیریتی، به‌ویژه در حریم شهرها، خاطرنشان کرد: این طرح نتوانسته مشکل مدیریت پسماند در حریم شهرها را حل کند و این مسئله حتماً باید با بازگشت طرح به کمیسیون و اصلاح دقیق مورد توجه قرار گیرد.

لاهوتی: بحران پسماند به تهدید جدی سلامت عمومی کشور تبدیل شده است

مهرداد بائوج لاهوتی در جریان بررسی گزارش کمیسیون کشاورزی درباره طرح اصلاح قانون پسماند در صحن علنی مجلس، با تأکید بر ضرورت رأی مثبت نمایندگان به کلیات این طرح، گفت: امروز کشور با یک بحران جدی در حوزه پسماند مواجه است؛ به‌گونه‌ای که سالانه حدود ۲۱ میلیون تن پسماند عادی و نزدیک به ۴۰ میلیون تن پسماند صنعتی در کشور تولید می‌شود.

نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه روزانه حدود ۵۵ هزار تن پسماند در کشور تولید می‌شود، افزود: سرانه تولید پسماند در شهرها حدود ۷۵۰ گرم و در روستاها حدود ۳۵۰ گرم است، اما در برخی استان‌ها به‌ویژه استان‌های شمالی این سرانه بیش از یک کیلوگرم است که معضلات خاصی را ایجاد کرده است.

وی با اشاره به شرایط ویژه زیست‌محیطی استان‌های شمالی، تصریح کرد: بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی در این مناطق موجب شده مشکلات ناشی از دفن و مدیریت پسماند در این استان‌ها شدیدتر از سایر نقاط کشور باشد. از سوی دیگر، ایران جزو ۲۰ کشور اول تولیدکننده پلاستیک در دنیاست و بخشی از این پسماندها قابلیت جذب در طبیعت را ندارند.

لاهوتی با انتقاد از عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست، گفت: این سازمان می‌تواند و باید با ایجاد محدودیت‌هایی در تولید برخی اقلام، نقش مؤثرتری در کنترل پسماند ایفا کند. همچنین انتظار می‌رود وزارت کشور و سازمان شهرداری‌ها حمایت جدی‌تری از پروژه‌های مدیریت پسماند داشته باشند.

وی در پایان با هشدار نسبت به پیامدهای بهداشتی پسماند، خاطرنشان کرد: سرطان امروز به رتبه سوم علل مرگ در کشور رسیده و در استان‌های شمالی حتی رتبه دوم را دارد؛ اگر با مسئله پسماند برخورد جدی نشود، عملاً در حال تولید بیماری در کشور هستیم. امیدواریم اصلاح قانون پسماند، اراده‌ای جدی در مجلس، دولت و همه دستگاه‌های اجرایی برای حل این معضل ایجاد کند.