همشهری آنلاین: جشنواره ملی موسیقی جوان تنها رویداد موسیقیایی کشور است که شاید بتوان عنوان جشنواره تخصصی موسیقی در کشور را به آن لقب داد. چه به لحاظ محتوایی و حضور شرکت کنندگان و چه به لحاظ مشارکت و همراهی صدها استاد موسیقی کشور.عماد توحیدی، آهنگساز و نوازنده دف و سازهای کوبه ای که اولین کتاب «شیوه دف نوازی» را با بیش از۲۸ تجدیدچاپ؛ تالیف کرده و تا کنون داوری بسیاری از جشنوارهای خارجی و داخلی موسیقی را برعهده داشت است؛ چندین دوره در هیات داوران بخش دف نوازی جشنواره ملی موسیقی جوان حضور دارد.با او درباره تاثیر جشنواره ملی موسیقی جوان و نقش آن در روند موسیقی کشور گفتگو کرده ایم.
▪️جشنواره ملی موسیقی جوان در دوره هجدهم قرار دارد. جشنوارهای کاملا تخصصی در حوزه موسیقی با حضور حداکثری استادان موسیقی کشور. در همه این سالها این جشنواره چقدر به جریان موسیقی کشور کمک کرده و موثر واقع شده است؟
ذات برگزاری جشنواره ملی موسیقی جوان با رشد کمی و کیفی محسوس هرساله در نگاه اول موجب ایجاد شور، نشاط و رونق فرهنگی هنری در بین تعداد کثیری از فعالان حوزه موسیقی از جمله شرکت‌کنندگان جوان و حتی اساتید میشود. اساتید از نزدیک با سطح و کیفیت هنری و شخصیتی نسلهای بعد آشنا میشوند و افراد شرکت کننده در آزمونی جدی و پرفشار توانایی‌های خود را محک میزنند. در کنار این رقابت، تعاملات هنری مفیدی بین هنرجویان و اساتید شکل میگیرد و برخی اشارات و رهنمودهای داوران موجب ارتقاء سطح و شکوفایی بیشتر شرکت کنندگان در آینده است. همچنین نخبگان و منتخبان جشنواره توسط داوران شناسایی و به جامعه موسیقی معرفی میشوند و این قدر دیدن و برصدر نشستن جوانان بزرگترین پاداش تلاش اینان برای بهتر بودن است و از این منظر جشنواره در تربیت نسلهای بعد موسیقی ایران زمین «تحول آفرین» است.
▪️اساس جشنواره ملی جوان استعدادیابی و تقویت جریان موسیقی در نسل جوان است، در تمام این سالها این جشنواره چقدر در کشف استعدادها موثر بوده است؟
نمیدانم ارزیابی و مطالعات مشخصی در این خصوص صورت گرفته یا نه! ولی امیدوارم برگزاری جشنواره نه تنها در استعدادیابی و تقویت جریان موسیقی در نسل جوان «موثر» بلکه «تعیین کننده» باشد. این جشنواره بزرگترین گردهمایی هنر موسیقی در ایران است و فرصت مغتنمی برای ظهور و بروز استعدادها است هرچند بعد از مراسم اختتامیه ارتباط بین پیکره جشنواره با برگزیدگان به پایان میرسد. در سال گذشته از دبیر فاضل جشنواره تقاضا کردم که برای پذیرش برگزیدگان در هنرستان‌ها و دانشکده‌های موسیقی طرحی مدون شود که البته نیازمند هماهنگی و همکاری وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد، آموزش و پرورش و آموزش‌عالی است و پرواضح مصوبات و اسناد بالادستی میخواهد. ایده‌های دیگری نیز مطرح است اما برای نیل به برخی اهداف درازمدت جشنواره نیاز به ثبات مدیریتی، اختصاص بودجه کافی و تشکیل کارگروه ویژه برای ریل گذاری آینده مسیرست.
▪️شما نقش بسیار موثری در آموزش نوازندگی ساز دف بواسطه تالیف کتاب «شیوه دف نوازی»، اولین و پرتیراژترین کتاب آموزش دف نوازی داشته اید. از سویی فعالیت های علمی و عملی برای معرفی دف در مجامع، دانشگاهها و اجراهای بین المللی انجام داده اید. به باور شما این جشنواره چه قدر در حوزه آموزش به درستی ورود کرده است؟
یکی از شاخص های آموزش موسیقی «تجربه» است. گاهی در طی تمرین و تجربه مدام نوازندگی یک قطعه، هنرجو به مرزهای جدیدی از ارائه قدرتمند و در عین حال ظریف تکنیکهای اجرایی میرسد و این بخش مهمی از فرآیند آموزشی اوست. گاهی در ادامه این نوع تجربه آموزشی شخصی، سازوکاری به نام تجربه «اجرای صحنه‌ای» در یکی از معتبرترین تالارهای کشور با داوری اساتید برجسته و در رقابت با دیگران برای هنرجو طراحی میشود. بدیهی است تجربه شرکت در چنین رویدادی یک اتفاق آموزشی تمام عیارست که برآورد نسبتا واضحی از نقاط قوت و ضعف شرکت کننده را در اجرا به او ارائه میکند و این برای هنرجوی عاقل و دل آگاه سرنوشت ساز است.
▪️آیا میتوان گفت نوازندگان دف در همه این سالها بواسطه حضورشان در جشنواره، خلاق تر و مستعدتر شده اند؟
حداقل دستاورد نوازندگان در این جشنواره پرهیز از اجراهای عامه پسند و بی محتوای فضای مجازی است! اینجا دیگر ریش و موی بلند و سرخاب سفیدآب و اجرای آبکی سیرک مآبانه با تکانه های بدنی هیستریک و نمایشی جواب نمیدهد! هر چند در مساله خلاق تر و مستعدتر شدن شرکت کنندگان نیاز به مطالعه و برنامه ریزی مفصل تری است اما در میان شرکت کنندگان اشتیاق سیری ناپذیر و فراوانی برای آموختن دیده میشود. گاهی ما تا دوساعت بعد از اتمام داوری مشغول پاسخ به سوالات هنرجویان مشتاق دانستن هستیم. میدانید که جشنواره‌های هنری به منظور کشف استعدادها، برجسته‌سازی، ارتقاء کیفیت، شناسایی پدیده ها و آثار برتر فرهنگی و هنری و معرفی ایده های نوین هنری و اهداء جوایز برگزار می‌گردند. در شاخه دف نوازی و تجربه چندین دوره داوری من چند نکته قابل طرحست. همانطور که اشاره شد بینش شرکت کنندگان به وضوح از ابتذال رایج در نوازندگی ضعیف و پر ایراد کاسبان توجه و گدایان لایک فاصله گرفته است. نوازنده شرکت کننده برآورد آسیب شناسانه صحیحی از سطح روند آموزشی خود بدست آورده، در پی رفع نقاط منفی این فرآیند برمیاید و برای یادگیری از منابع دیگر اقدام میکند. برخی تعصبات و کوته فکری های مربوط به اینکه دف متعلق به فلان جاست و باید که اهل همانجا صاحب عنوان برتر شود رنگ میبازد و که اگر چنین نگاه بسته ای حاکم بود چه نیازی به برگزاری جشنواره ملی!؟ شاخص مسلط بودن به دانش علمی و تخصصی در مقوله ریتم از شرایط توفیق در چنین جشنواره ای است که هر سال نمود بهتری پیدا میکند. نوازندگی های بدوی پرسروصدای فاقد طراحی و ظرافت و تهی از زیبایی شناسی و نوآنس کمتر شنیده میشود و بنا به اصرار و ترغیب هرساله من به شرکت کنندگان، عنصر تجلی هویت فرهنگی خاستگاه و زادگاه شرکت کننده در مقوله ریتم به نوازندگی اینان راه یافته است. این یک کاتالیزور قوی برای غنی سازی و ایجاد تنوع در تجلی ریتم است. بطور مثال در نوازندگی هنرمند جنوبی ارجاعات فرهنگی او در بکارگیری ریتمهای صفحات جنوبی کشور مورد تشویق داوران واقع شده و موجب کسب امتیازست. اعتدال ذوقی و انعطاف اخلاقی و هنری بیش از پیش دیده میشود و همه اینها از دستاوردهای فنی و هنری جشنواره است. تاکید میکنم حالا که دبیری فرهیخته با مدیریتی سزاوار تحسین سکاندار جشنواره است و انجمن موسیقی ایران با هماهنگی و درایت قابل توجهی برگزارکننده این رویداد بزرگ است به شرط ثبات مدیریتی و حمایت بیشتر بالادستی میتوان هر سال به توفیقات بیشتری در ارزیابی جشنواره اشاره کرد.
▪️شما آثار بسیاری با رویکرد «ریتم_محور» ساخته اید. آیا از برگزیدگان جشنواره ملی جوان در برنامه هایی این چنین استفاده کرده اید؟
به سهم خود نه تنها با برخی از برگزیدگان بلکه از کسانی که صرفا به عنوان شرکت کننده در جشنواره بوده و مستعد ارائه ظرفیتهای هنری ویژه‌ای در آینده بوده‌اند همکاری کرده‌ام. در جریان روند آموزشی بسیاری از دوستان مشتاق و جوان هستم. مشاوره و اصلاح برنامه‌ریزی آموزشی، معرفی مدرسان مورد تایید، سمینارها، منابع آموزشی خارجی در زمینه ریتم، همچنین معرفی نوازنده به گروههای چندملیتی (بصورت همکاری پروژه ای) بارها اتفاق افتاده است و گروه کثیری از هنرجویان در داخل و خارج از کشور مشتاقانه در جریان این امور قرار میگیرند. علاوه بر آن امکان ارائه توصیه‌نامه برای دریافت بورسیه در برخی دانشگاه‌های اروپایی وجود دارد که ساز و کار خود را دارد و نیازمند مدرک معتبر زبان و شرایط سنی است و معرفی برای شرکت در کارگاههای بین المللی ریتم در کشورهای مختلف حتی بصورت آنلاین از جمله این همکاریهاست و خوشبختانه غالبا نتایج قابل قبولی داشته است.
