هر سال این روزها، گزارش‌هایی درباره وضعیت نشر و قیمت کتاب‌ها منتشر می‌شود، اما امسال اوضاع کمی متفاوت است زیرا قیمت کتاب طبق آماری که خانه کتاب منتشر کرده، ۱۱۰درصد رشد داشته است؛ یعنی بیش از دو برابر در مقایسه با فروردین‌ماه سال گذشته. این در حالی است که تورم عمومی فروردین امسال در مقایسه با فروردین سال گذشته کمتر از ۳۱درصد بوده است. آیا با این اوضاع می‌توان انتظار افزایش سرانه مطالعه را داشت؟ به نظر می‌رسد گرانی کتاب، کم‌کم این محصول فرهنگی را از سبد مصرفی خانواده‌ها حذف خواهد کرد، تا تورق کتاب قربانی تورمش شود.
جزئیات بازار فروردین
در نخستین ماه از سال جدید، نشر ایران شاهد انتشار ۵هزار و ۲۱ عنوان کتاب تازه بوده است، که نسبت به بازه زمانی مشابه در سال گذشته شاهد افزایش ۲۴درصدی بوده‌ایم. از این میان ۳هزار و ۶۶۲عنوان تالیفی و هزار و ۳۵۹ عنوان ترجمه بوده است. ناشران تهرانی ۳هزار و ۶۳۳ عنوان کتاب منتشر کرده‌اند و ناشران شهرستانی هزار و ۳۳۸ عنوان. در میان کتاب‌های منتشرشده فروردین‌ماه، ۳هزار و ۱۰ عنوان چاپ اول و ۲هزار و ۱۱ عنوان تجدید‌چاپ بوده است، شمارگان کل کتاب‌های منتشرشده شش میلیون و ۳۳۰هزار و ۲۶۴ نسخه بوده است، اگرچه تعداد عناوین نسبت به بازه زمانی مشابه ۲۴درصد افزایش داشته است، اما شمارگان کل کتاب‌ها با ۵۰درصد افزایش روبه‌رو بوده است.
رشد شمارگان
نکته جالب این است که به‌رغم انتظارها، شمارگان کتاب در یک سال اخیر، یعنی در مقایسه میان فروردین امسال و سال گذشته، افزایش پیدا کرده است؛ موضوعی که با توجه به افزایش قابل‌توجه قیمت، چندان مورد انتظار نبود. بر اساس آمار خانه کتاب میانگین شمارگان هر عنوان هزار و ۲۶۰ نسخه بوده است که نسبت به بازه زمانی مشابه در سال گذشته افزایش ۵۷درصدی داشته است. ارزش ریالی کتاب‌های منتشرشده در فروردین‌ماه، ۱۱میلیارد و ۶۲میلیون و ۵۷۱هزار و ۹۰ ریال بوده و میانگین قیمت کتاب نیز به ۱۷۰هزار تومان رسیده است. این در حالی است که در فروردین‌ماه سال گذشته میانگین قیمت کتاب ۸۱هزار تومان بوده است، یعنی افزایش ۱۱۰درصدی را در قیمت‌ها در آستانه نمایشگاه کتاب تجربه می‌کنیم. میانگین قیمت کتاب از صفحه‌ای ۵۰۰تومان به صفحه‌ای ۱۲۰۰تومان رسیده است.
افزایش ۱۱۰درصدی قیمت کتاب در آستانه نمایشگاه کتاب در حالی اتفاق افتاده است که قیمت کاغذ نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته افزایشی نداشته و تعرفه‌های چاپ نیز اخیرا و برای ماه‌های پیش رو با افزایش همراه بوده است.در میان رده‌های دیویی نشر کودک و نوجوان با ۹۲۱عنوان کتاب در صدر قرار دارد و پس از آن ادبیات با ۹۰۹عنوان و کمک‌درسی با ۷۳۱عنوان در رده‌های بعدی قرار دارند. کمترین عناوین منتشره نیز با ۶۰عنوان به حوزه کلیات اختصاص دارد.
در حوزه کودک و نوجوان از ۹۲۱عنوان کتاب منتشره، ۵۶۸عنوان تالیفی و ۳۵۳عنوان ترجمه بوده است، اگر چه فاصله ترجمه و تالیف در این حوزه چندان نگران‌کننده نیست، اما وقتی آمار کتاب‌های چاپ اول این حوزه را در قیاس با تجدید‌چاپی‌ها بررسی کنیم، خواهیم دید که روند حرکت ناشران به سمت کتاب‌های تجدید‌چاپ و کاهش تالیفات تازه در این حوزه ادامه‌دار بوده و وضعیت نگران‌کننده‌ای را ایجاد کرده است. شمار کتاب‌های چاپ اول این حوزه ۴۳۵عنوان و شمار تجدید‌چاپی‌ها ۴۸۶عنوان بوده است. میانگین شمارگان کتاب در حوزه کودک و نوجوان هزار و ۴۵۸نسخه بوده است. قیمت کتاب‌های کودک و نوجوان نیز با افزایش روبه‌رو بوده و از ۵۲هزار تومان در فروردین سال گذشته به ۷۶هزار تومان رسیده است؛ به عبارت دیگر ۴۴درصد گران‌تر شده است.
