صنعت انرژی خورشیدی گرفتار مونتاژکاری و رانت/ کمتر از یک درصد برق کشور از خورشید تأمین می‌شود

امیرحسین شاهپوری، کارشناس انرژی‌های تجدیدپذیر در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو اظهار داشت: ظرفیت استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی در ایران بسیار بالا است، اما متأسفانه در سال‌های گذشته، به ویژه در دهه‌های گذشته، توجه کافی به این موضوع نشده است. علی‌رغم پتانسیل بسیار بالای خورشید در کشور، برنامه‌ریزی مناسبی برای بهره‌برداری از آن انجام نشده است. البته در چند سال اخیر، به دلیل بحران برقی و ناترازی انرژی، روند توسعه انرژی خورشیدی بهتر شده است، ولی همچنان فاصله زیادی با اهداف داریم. به‌طور کلی، کمتر از یک درصد از مصرف برق کشور از منابع خورشیدی و باد تأمین می‌شود که این مقدار بسیار پایین است.

او در ادامه افزود: به نظر می‌رسد که نمی‌توان موضوع توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را به یک وزیر یا یک دوره خاص نسبت داد. در حقیقت، یکی از دلایل اصلی عدم پیشرفت در این زمینه، عدم تخصیص بودجه کافی برای انرژی خورشیدی است. این بودجه باید از سوی دولت تأمین می‌شد و باید بررسی کنیم که آیا این بودجه به‌طور واقعی تخصیص یافته است یا نه. به‌طور کلی، در تمام دوره‌ها به این موضوع به اندازه کافی اهمیت داده نشده و در نتیجه، ما هم‌اکنون با بحران انرژی مواجه هستیم. اگرچه در سال‌های اخیر وضعیت بهتر شده، اما تورم و مشکلات دیگر باعث شده که پیشرفت‌ها به اندازه‌ای که باید باشد، تحقق نیافته است.

شاهپوری همچنین خاطرنشان کرد: به نظر نمی‌رسد که تا پایان دولت، ظرفیت ۳۰ هزار مگاوات برای انرژی تجدیدپذیر محقق شود. برای رسیدن به این هدف، تأمین مالی مناسب ضروری است که تاکنون محقق نشده است. در خصوص نیروگاه‌های خورشیدی، اکثر نیروگاه‌هایی که در حال اجرا هستند، فوتوولتائیک هستند که اجرای آنها زمان‌بر نیست و هزینه‌های اجرایی نسبتا کمی دارند. اما مشکل اصلی در حال حاضر تأمین مالی است که بیشتر پروژه‌ها به دلیل عدم تخصیص بودجه مناسب، با مشکل مواجه هستند.

این کارشناس انرژی‌های تجدیدپذیر ادامه داد: به‌جای صرف بودجه تنها برای تأمین تجهیزات خارجی، بهتر بود که بخش قابل توجهی از این بودجه به شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی تخصیص می‌یافت. این کار می‌توانست باعث تولید داخلی تجهیزات، ایجاد اشتغال و کاهش وابستگی به واردات شود. متأسفانه در حال حاضر بیشتر تجهیزات از خارج وارد می‌شود و برخی شرکت‌ها که خود را تولیدکننده معرفی می‌کنند، در واقع تنها مونتاژکننده هستند. این روند باعث ایجاد رانت‌هایی شده که تنها به نفع عده‌ای خاص است و به پیشرفت واقعی صنعت کمکی نمی‌کند.

او افزود: یکی از مشکلات اصلی در این زمینه، عدم حضور مؤثر بخش خصوصی است. به دلیل تورم بالا و ریسک‌های موجود، هیچ توجیه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این حوزه وجود ندارد. در شرایط فعلی، نه تنها انتظار نمی‌رود که سرمایه‌گذار داخلی وارد این حوزه شود، بلکه حتی سرمایه‌گذاران خارجی که در گذشته علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در ایران بودند، به دلیل شرایط اقتصادی و عدم وجود حمایت‌های لازم، از این فرصت‌ها استفاده نکردند و این پتانسیل نیز از دست رفت.

شاهپوری در پایان اشاره کرد: در شرایطی که دولت در گذشته وام‌هایی برای حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر تخصیص می‌داد، این نوع حمایت‌ها تا حدودی قابل توجیه بود، چرا که در واقع این بودجه دولتی بود که به سرمایه‌گذاری اختصاص می‌یافت. اما در حال حاضر، انتظار اینکه یک فرد یا شرکت خصوصی سرمایه خود را در این پروژه‌ها وارد کند، در واقع انتظاری غیرمنطقی است.