به گزارش گروه ترجمه رکنا به نقل از نیویورک تایمز، چین در حال شدت بخشیدن به کمپین راهبردی خود برای تثبیت کنترل بر بازار جهانی عناصر کمیاب است؛ فلزاتی حیاتی که در صنایع پیشرفته از جمله خودروهای برقی، انرژیهای تجدیدپذیر و سامانههای پیشرفته نظامی کاربرد دارند، اقدامی که نگرانی دولتها و تولیدکنندگان جهانی را برانگیخته است.
پکن اخیراً کنترلهای صادراتی خود را بر طیف گستردهای از مواد معدنی کمیاب، فناوریها و تجهیزات مرتبط گسترش داده است؛ بهطوری که شرکتهای خارجی برای صادرات مواد تصفیهشده یا فناوریهای مرتبط منشأ گرفته از چین به خارج از کشور، نیازمند دریافت مجوز هستند. این مقررات که توسط وزارت بازرگانی چین اعلام شده، اکنون شامل محصولات پاییندستی مانند آهنرباها و فناوریهای بازیافت نیز میشود و محدودیتهای شدیدی بهویژه بر صادرات مرتبط با صنایع دفاعی یا تولید نیمههادیهای پیشرفته اعمال میکند.
کارشناسان تأکید میکنند که عناصر کمیاب از نظر ذخایر طبیعی کمیاب نیستند؛ بلکه مزیت راهبردی چین در کنترل تقریباً تمام زنجیره فرآوری و تصفیه آنهاست. در حالی که چین حدود ۴۰ درصد ذخایر جهانی را در اختیار دارد، نزدیک به ۷۰ درصد تولید جهانی و بیش از ۹۰ درصد ظرفیت فرآوری و تولید آهنرباها را کنترل میکند — نقطهای حیاتی که به پکن اهرم قابلتوجهی در زنجیرههای تأمین جهانی میدهد.
سیستم جدید صادرات که اواخر سال ۲۰۲۵ اجرایی شد، دریافت مجوز برای محمولههای عناصر کمیاب و فناوریهای مرتبط را الزامی میکند. بر اساس مقررات جدید، درخواستهای مرتبط با صنایع دفاعی یا فناوریهای پیشرفته مانند نیمههادیهای سطح بالا با دقت بیشتری بررسی شده یا حتی بهطور کامل رد خواهند شد و این امر نفوذ چین بر مواد حیاتی را بیش از پیش تقویت میکند.
استراتژی چین بازتاب سالها سرمایهگذاری دولتی و برنامهریزی صنعتی است که هدف آن ایجاد یک زنجیره کامل تأمین عناصر کمیاب — از استخراج و فرآوری تا تولید محصولات نهایی — بوده است. با کنترل مراحل با ارزش بالاتر زنجیره، پکن عملاً از رقبای خود در ایالات متحده، اروپا و سایر مناطق که دارای ذخایر هستند اما زیرساختهای کافی برای فرآوری ندارند، پیشی گرفته است.
در واکنش به این وضعیت، کشورهای صنعتی در حال تلاش برای تنوعبخشی منابع و کاهش وابستگی به سلطه چین هستند. برنامههایی در آمریکا، استرالیا و اروپا در حال شتابدهی به استخراج داخلی و پروژههای فرآوری و تولید آهنربا هستند تا زنجیره تأمین مستقل از کنترل چین ایجاد شود. با این حال، کارشناسان صنعتی هشدار میدهند که این تلاشها نیازمند سرمایهگذاری مداوم، توسعه فناوری و زمان است — احتمالاً یک دهه یا بیشتر — تا بتوانند بهطور مؤثری موقعیت تثبیتشده پکن را به چالش بکشند.
تمرکز تازه چین بر کنترل صادرات و سیاست عناصر کمیاب در حالی است که تنشهای ژئوپلیتیک و اختلافات تجاری با قدرتهای غربی، به ویژه ایالات متحده، ادامه دارد. در حالی که پکن اقدامات خود را مطابق با استانداردهای تجارت بینالمللی و برای امنیت ملی توجیه میکند، بازارها و سیاستگذاران جهانی با دقت وضعیت را دنبال میکنند، زیرا عناصر کمیاب به یک نقطه حساس در رقابتهای اقتصادی و ژئوپلیتیک تبدیل شدهاند.
