به گزارش خبرگزاری ایمنا، سینما همواره با تکنولوژی تعریف شده است؛ از ورود صدا و رنگ گرفته تا جلوههای ویژه کامپیوتری. با این حال، هر بار که یک فناوری تازه پا به میدان گذاشته، پیش از آنکه به رسمیت شناخته شود، با موجی از تردید، مقاومت و حتی انکار روبهرو بوده است. این مقاومت معمولاً از دل یک پرسش بنیادین بیرون میآید: آیا تکنولوژی میتواند جایگزین حس انسانی شود یا تنها آن را تقلید میکند؟
امروز همین پرسش با شدتی بیسابقه در برابر هوش مصنوعی مطرح است؛ اما تفاوت اینجاست که هوش مصنوعی فقط ابزار تولید نیست، بلکه در حال نزدیک شدن به جایگاه تصمیمگیرنده، خالق و حتی کارگردان است.
نگرانیهای فعالان سنتی سینما از بازیگران و فیلمنامهنویسان تا کارگردانان ریشه در همین نقطه دارد. ترس از بیارزش شدن تجربه، مهارت و سالها ممارست؛ ترسی که پیشتر نیز در مواجهه با جلوههای ویژه کامپیوتری، تدوین دیجیتال و حتی دوربینهای دیجیتال وجود داشت. اما تجربه تاریخی نشان داده است که تکنولوژی نه متوقف میشود و نه منتظر پذیرش کامل میماند؛ بلکه مسیر خود را میرود و آنهایی باقی میمانند که بتوانند خود را با آن بازتعریف کنند.
از سوی دیگر، هوش مصنوعی مرز تولید را از انحصار سرمایه و امکانات بزرگ خارج کرده است. ایدههایی که تا دیروز بهدلیل هزینه، پیچیدگی یا غیرممکن بودن کنار گذاشته میشدند، امروز در آستانه تحققاند. اینجا دقیقاً همان نقطهای است که فرصت و تهدید به هم گره میخورند: گسترش امکان تولید برای همه در کنار سیل محتوای بیکیفیت، جعلی و گاه مخرب محل اعراب این مسئله است.
بنابراین پرسش اصلی دیگر این نیست که «آیا هوش مصنوعی وارد سینما میشود یا نه؟»؛ بلکه این است که سینماگران، سیاستگذاران فرهنگی و صاحبان محتوا چگونه میخواهند در برابر این تحول موضع بگیرند: مقاومت، انفعال یا کنش آگاهانه؟
در همین راستا مصطفی ضابط، داور جشنوارههای بینالمللی هوش مصنوعی در گفتوگو با خبرنگار ایمنا در رابطه با ورود هوش مصنوعی به صنعت سینما اظهار کرد: یکی از موضوعات جدی و محوری امروز در رابطه با هوش مصنوعی، آینده سینماست. در حال حاضر بسیاری از کارگردانها در برابر این مسیر مقاومت میکنند و معتقدند تولیدات مبتنی بر هوش مصنوعی حس واقعی ندارد، احساسات را منتقل نمیکند، روح ندارد و فاقد کیفیت انسانی است.
وی افزود: اما واقعیت این است که پیش از این نیز در مواجهه با ورود تکنولوژی به حوزههای مختلف، شاهد برخوردها و مواضع مشابهی بودهایم. هر زمان که تکنولوژی وارد یک عرصه میشود، افراد سنتیتر به دلیل سالها تلاش، تجربه و مهارتاندوزی، در برابر آن مقاومت میکنند؛ زیرا با ورود فناوریهای نوین، افراد تازهوارد نیز میتوانند بهسادگی وارد فرآیند تولید شوند و همین موضوع باعث شکلگیری موضعگیریهای سخت میشود.
متخصص حوزه هوش مصنوعی تصریح کرد: برای مثال، زمانی که جلوههای ویژه کامپیوتری وارد سینما شد و صحنههایی مانند انفجار بهجای وقوع واقعی، با کامپیوتر ساخته شدند، بسیاری از سازندگان این تصاویر را مصنوعی میدانستند. در حالی که این روش هزینههای تولید را بهشدت کاهش میداد. اما امروز تکنولوژی به مرحلهای رسیده که حتی مخاطب و گاهی خود کارگردان نیز نمیتواند تشخیص دهد یک انفجار واقعی بوده یا کامپیوتری.
ضابط در ادامه مطرح کرد: در ابتدا این تفاوتها به طور کامل قابل تشخیص بود، اما با پیشرفت تدریجی فناوری، این فاصله از بین رفت. هوش مصنوعی نیز دقیقاً در حال طی کردن همین مسیر است و میتواند هزینههای تولید فیلم را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
وی درباره استفاده از هوش مصنوعی در فیلم و سریالها توضیح داد: همانطور که امروز هر فیلم سینمایی یک مشاور جلوههای ویژه دارد که به گروه تولید پیشنهاد میدهد کدام بخشها بهصورت واقعی و کدام بخشها با جلوههای ویژه کامپیوتری اجرا شود، اکنون به نقطهای رسیدهایم که فیلمها باید مشاور هوش مصنوعی هم داشته باشند.
این کارشناس افزود: این مشاور مشخص میکند کدام بخشها را میتوان با استفاده از هوش مصنوعی تولید یا تکمیل کرد تا سرعت تولید افزایش پیدا کند و هزینهها کاهش یابد. علاوه بر این، امروز شاهد فیلمهایی هستیم که از ابتدا بهطور کامل با هوش مصنوعی تولید میشوند و در جشنوارههای بینالمللی، در سطح آثار هالیوودی به نمایش درمیآیند.
داور جشنوارههای بینالمللی هوش مصنوعی ادامه داد: با توجه به سرعت بالای پیشرفت این تکنولوژی، در آینده نزدیک ابتدا فیلمهای کوتاه و سپس فیلمهای سینمایی بلندی که به طور کامل مبتنی بر هوش مصنوعی است، تولید خواهد شد؛ آثاری که تشخیص انسانی یا غیرانسانی بودن آنها بسیار دشوار است. در این مسیر، برخی مشاغل مانند بازیگری، فیلمنامهنویسی و حتی کارگردانی در معرض خطر قرار میگیرند، اما این تحول اجتنابناپذیر است. اگر از تکنولوژی بهدرستی استفاده کنیم و آن را در خدمت اهداف خود قرار دهیم، میتوانیم آثار فرهنگی مؤثر تولید کنیم، در غیر این صورت پیامدهای منفی و جبرانناپذیری متوجه صنعت سینما خواهد شد.
ضابط با تاکید بر این که هوش مصنوعی نه پایان سینماست و نه ناجی مطلق آن ادامه داد: هوش مصنوعی یک نیروی دگرگونکننده است که قواعد بازی را تغییر میدهد. همانطور که فرش ماشینی جای فرش دستباف را نگرفت اما الگوی مصرف را تغییر داد، سینمای مبتنی بر هوش مصنوعی نیز در کنار سینمای سنتی شکل خواهد گرفت و مخاطب عام، بیش از آنکه به منشأ تولید فکر کند، به دسترسپذیری، هزینه و تجربه بصری توجه خواهد کرد.
به گزارش ایمنا، در چنین شرایطی، حذف شدن یا ماندن در صنعت سینما، بیش از هر چیز به نوع مواجهه با تکنولوژی بستگی دارد. آنهایی که هوش مصنوعی را تهدیدی مطلق میبینند، احتمالاً از میدان خارج میشوند؛ اما کسانی که آن را بهعنوان ابزاری در خدمت خلاقیت، معنا و هدف انسانی به کار میگیرند، میتوانند در کنار پیشرفت در این حوزه، نقشآفرین و جریان ساز برای آینده باشند.
سینما در آستانه یک انقلاب است؛ انقلابی که نه با حذف انسان، بلکه با بازتعریف نقش او معنا پیدا میکند. آینده از آنِ کسانی است که بهجای جنگ با موج، شنا کردن در جهت آگاهانه آن را میآموزند.
