فرجی راد: نطق قالیباف علیه روحانی و ظریف، پیام نظام به روسیه بود | ساداتیان: قالیباف و روحانی مناظره کنند
رویداد۲۴ | سجاد زند-
روز گذشته، صحن علنی مجلس صحنه‌ی حمله لفظی به حسن روحانی و محمدجواد ظریف، رئیس‌جمهور و وزیر خارجه پیشین، بود. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در نطق خود به‌طور مستقیم از مواضع این دو مقام سابق انتقاد کرد و گفت:
«لازم می‌دانم انتقاد صریح خود را نسبت به مواضع رئیس‌جمهور و وزیر خارجه اسبقمان اعلام کنم که دقیقاً در شرایطی که مسیر همکاری‌های راهبردی ما با کشور روسیه در حال پیشرفت است، با مواضع خود به این مسیر لطمه زدند.»
به نظر می‌رسد اشاره قالیباف به درگیری لفظی اخیر میان محمدجواد ظریف و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، باشد؛ هرچند در نطق رئیس مجلس، انتقادات به اشتباه به روحانی نیز تعمیم داده شد.
لاوروف چندی پیش مدعی شد در زمان انعقاد برجام از پذیرش «مکانیسم ماشه» توسط ایران شگفت‌زده شده و این اقدام را حاصل «توافق پنهانی ظریف و جان کری» دانست. ظریف در پاسخ، اظهارات لاوروف را رد و در بیانیه‌ای کم‌سابقه، از سیاست‌های روسیه در قبال ایران انتقاد کرد؛ موضوعی که ظاهراً باعث نارضایتی مسکو و نگرانی جریان‌های حاکم در تهران شده است.
قالیباف در نطق خود مدعی شد این اظهارات موجب رنجش روس‌ها و لطمه به روابط راهبردی دو کشور شده است. با این حال مشخص نیست منظور او از «اظهارات روحانی» دقیقاً چیست، زیرا رئیس‌جمهور سابق در هفته‌های اخیر تنها از قانون مجلس در حوزه هسته‌ای انتقاد کرده و آن را عامل بازگشت تحریم‌های سازمان ملل دانسته بود.
فضای مجلس در روز یکشنبه تنها به نطق قالیباف محدود نماند؛ شعار «مرگ بر فریدون» در صحن سر داده شد و نمایندگانی چون امیرحسین ثابتی و حمید رسایی نیز علیه دولت سابق سخن گفتند.
حمله رئیس مجلس به مقامات دولت سابق یادآور یک وضعیت ظالمانه در تاریخ ایران بود؛ ظاهرا امروز در وضعیت کاپیتولاسیون روسیه هستیم و نقد مواضع کشور همسایه شمالی چنان جرمی است که از تریبون مجلس به آن اخطار می دهند. سوال اینجاست که آیا شق القمر روسیه و چین در به رسمیت نشناختن تحریم‌های سازمان مللی کمکی به رفع تحریم‌ها خواهد کرد یا نه؟
اظهارات قالیباف پیام نظام به روسیه است
بیشتر بخوانید:
مجلس روحانی را به توپ بست | پشت پرده هم‌صدایی قالیباف و تندرو‌ها علیه حسن روحانی و ظریف چیست؟
پرچم روس بر فراز اردوگاه دلواپسان | ماجرای لشکرکشی اصولگرایان علیه ظریف چیست؟
نبرد دیپلمات‌ها | آیا لاوروف درباره نقش ظریف در خلق مکانیسم ماشه راست می‌گوید؟
عبدالرضا فرجی‌راد، دیپلمات سابق، در گفتوگو با رویداد۲۴ گفت: «آقای روحانی رئیس‌جمهور سابق و آقای ظریف وزیر خارجه کشور بوده‌اند و اظهارات آنان در سطح بین‌المللی بازتاب دارد. نظام در شرایط کنونی نمی‌خواهد شبهه‌ای درباره اتحاد با روسیه ایجاد شود؛ بنابراین موضع قالیباف علیه روحانی و ظریف نه از سر بداهه‌گویی شخصی، بلکه با هماهنگی نهادهای حاکمیتی بوده است.»
به گفته او، متن قرائت‌شده از سوی قالیباف «پیامی هماهنگ‌شده» برای اطمینان دادن به روسیه و چین بوده است تا نشان دهد جمهوری اسلامی همچنان متحد راهبردی آن‌هاست و سخنان مقامات سابق موضع رسمی کشور محسوب نمی‌شود.
او افزود: «در شرایط کنونی که روسیه و سپس چین در شورای امنیت و همچنین در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تلاش کرده‌اند اقدامات ضدایرانی غرب را غیرقانونی جلوه دهند، نظام مایل است شبهه‌ای نسبت به اتحاد ایران با روسیه ایجاد نشود.»
این تحلیلگر معتقد است: «متنی که قالیباف قرائت کرد، یک پیام هماهنگ‌شده بود تا به روسیه و چین اطمینان داده شود که جمهوری اسلامی ایران همچنان متحد راهبردی آنان است و اظهارات برخی مقامات سابق را نباید موضع رسمی کشور تلقی کرد. هدف این پیام، حفظ وحدت ملی در شرایط حساس کنونی و جلوگیری از ارسال سیگنال‌های متناقض به شرکای شرقی است.»
فرجی‌راد درباره اثر واقعی بیانیه مشترک چین و روسیه و عدم همراهی آنان با سازوکار بازگشت تحریم‌ها (اسنپ‌بک) بر رفع تحریم‌ها، گفت: «هرچند روابط تجاری ایران با روسیه گسترده نیست، اما نقش روسیه در حوزه‌های تسلیحاتی و نفتی حائز اهمیت است. چین، اما به عنوان خریدار اصلی نفت ایران، بازیگر کلیدی در این معادله محسوب می‌شود.»
این دیپلمات سابق با اشاره به اهمیت ادامه همکاری‌های چین و روسیه با ایران گفت: «تا این لحظه مشاهده نشده که چین خرید نفت از ایران را متوقف کند یا روسیه روابط محدود تجاری خود را متوقف کرده باشد. این تداوم همکاری‌ها، ولو در سطح محدود، پیام مهمی به سایر کشورها می‌دهد؛ پیامی مبنی بر اینکه می‌توان در برابر فشار‌های آمریکا و اروپا مقاومت کرد و همکاری با ایران را ادامه داد.»
او معقتد است «امروز بسیاری از دولت‌های عضو جنبش عدم تعهد و سایر کشورها با دقت در حال رصد نتیجه تلاش چین و روسیه هستند و اگر حتی در سطح نسبی، موفقیت حاصل شود، می‌تواند موجب تضعیف عملی تحریم‌ها باشد.»
قالیباف و روحانی مناظره کنند
جلال ساداتیان، دیپلمات و نماینده سابق همدان درباره اظهارات قالیباف، به رویداد۲۴ گفته: «این نوع انتقادات اگر تنها از تریبون‌های یکطرفه مطرح شود، اثرات مثبتی بر منافع ملی نخواهد داشت و ممکن است وفاق و همدلی موجود در جامعه را تضعیف کند. به ویژه بعد از جنگ ۱۲ روزه، که همدلی و همراهی مردم با سیاست‌های کشور به وضوح دیده شد، حملات یکطرفه می‌تواند آسیب‌زا باشد.»
ساداتیان تاکید کرد که بررسی و انتقاد عملکرد دولت‌ها ضروری است، اما بهتر است این انتقادات در قالب مناظره‌های مستقیم و گفت‌و‌گو‌های شفاف بین مسئولان مطرح شود تا مردم بتوانند ابعاد مختلف درست و نادرست مسائل را ارزیابی کنند. وی افزود: «در بسیاری از کشورها، جناح‌های مخالف و ناظران سیاسی فعالیت می‌کنند و حتی از بودجه برای بررسی عملکرد دولت‌ها بهره می‌برند، اما همواره منافع ملی را لحاظ می‌کنند. در کشور ما گاهی این انتقادات به جای روشن کردن مسائل، به حمله و تقابل یکطرفه تبدیل می‌شود.»
او در بخش دیگری از سخنان خود به بیانیه مشترک ایران و روسیه و چین درباره اسنپ‌بک اشاره کرد و گفت: «مواضع روسیه و چین، به ویژه در موضوع اسنپ‌بک و همکاری‌های منطقه‌ای، می‌تواند در تعدیل رفتار‌های یکطرفه غرب موثر باشد. با این حال ایران باید همواره تابع منافع ملی خود باشد و تعادلی در روابط با همه کشورها، اعم از شرق و غرب، برقرار کند تا قدرت ژئوپولیتیکی خود را حفظ کرده و از تبدیل شدن به ابزاری برای سیاست‌های دیگر کشورها جلوگیری کند.»
او با اشاره به انتقادات قالیباف از ظریف و روحانی گفت: «خوب است مناظره‌ای تلویزیونی بین قالیباف و روحانی تنظیم شود تا ابعاد مختلف قضیه باز شود. اما این حملات تریبونی و به صورت یکطرفه اثرات خوبی در جامعه ندارد.»
ساداتیان درباره انگیزه‌های مطرح شدن این انتقادات افزود: «آنچه من می‌فهمم این است که منافع جریانات مختلف در کشور وجود دارد که از الان هم در تلاش هستند برای انتخابات آینده مخاطبین خاص خودشان را جلب و جذب کنند. اما تاکید می‌کنم، منظورم این نیست که آقای قالیباف به کلی غلط می‌گویند یا آقای دکتر ظریف و آقای دکتر روحانی. نه مخالف رابطه با روسیه هستم و نه چین، انتقاد هم ایرادی ندارد، اما از تریبون رسمی و به صورت یکطرفه قابل بحث است.»
