این اولین دوره‌ای است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت مسعود پزشکیان مسوولیت برپایی این رویداد را بر عهده دارد و از این رو آنچه در آن می‌گذرد ویترینی است از عملکرد دولت در عرصه نشر.
در نمایشگاه امسال بیش از ۱۷۸هزار عنوان کتاب عرضه شده که حدود ۶۵هزار عنوان آن چاپ اول است. در بخش مجازی نیز امکان دسترسی به ۱۳۵هزار عنوان فراهم شده و بیش از ۵۰ ناشر خارجی نیز حضور پیدا کرده‌اند و آثارشان را در معرض فروش قرار داده‌اند.
محمد‌باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، دیروز در افتتاحیه این رویداد گفت اولویت ما اقتصاد است، اما مهم‌ترین شاخص رشد کشور، فرهنگ است. بنده به عنوان خدمتگزار و نماینده مردم باید بدانم که باید به فرهنگ کشور توجه کنیم. حتی اقتصاد ما هم که از ناترازی در موضوعاتی همچون انرژی و دیگر موارد رنج می‌برد، برای حل مشکلاتش نیازمند فرهنگ کار، تولید و مصرف است. یکی از شاخص‌های مهم سرمایه‌گذاری و بهره‌وری در شرایط تحریم، نگاه فرهنگ‌پایه به اقتصاد است. این موضوع در کمترین زمان و با کمترین هزینه، رشد اقتصادی را برای ما به ارمغان می‌آورد.
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: امروز فرهنگ عمومی کشور وابسته به موضوع کتاب و کتابخوانی است. در برنامه هفتم و خیلی از تصمیمات خود در مجلس، توجه و اولویت ما به خانواده است. فرهنگ کتاب و کتابخوانی در خانواده و به‌ویژه در زنان و مادران که پایه‌های اصلی خانواده هستند، بیشترین اثر در موضوع تربیت را دارد. در تصمیم‌گیری‌ها و در تصویب قوانین این موضوع را پیگیری خواهیم کرد. رسالت اصلی حکومت اسلامی، تفکر و اندیشه‌ورزی و گسترش دانایی است. خودم را موظف می‌دانم همان‌طور که امسال مقام معظم رهبری به نهج‌البلاغه و کتاب توجه داشتند، نهج‌البلاغه را مورد توجه جدی قرار دهم. این کتاب مبتنی بر عقلانیت اسلامی و انقلابی و معنویت است. امیرالمومنین (ع) یک انسان کامل بود و امامی بود که در میدان کنش کرد و در راس حکومت بود. نحوه مواجهه امام اول با پیچیده‌ترین حوادثی که در دوران ایشان بود، برای ما درسی است در نحوه حکمرانی خودمان.
قالیباف گفت: چالش‌هایی مثل شمارگان پایین چاپ در کتاب وجود دارد که یکی از دلایل آن موضوعات اقتصادی است که باید آن را حل کنیم. ممیزی‌های غیرشفاف و فرمایشی شدن و طولانی شدن صدور مجوز کتاب نیز با اراده دکتر صالحی حل خواهد شد. عدم رعایت حقوق نویسنده و ناشر نیز حائز اهمیت است و نیاز به قانون و هماهنگی‌هایی جدی دارد. به کاهش سرانه مطالعه کتاب نیز باید توجه کنیم. در توزیع کتاب نیز دچار مشکلاتی هستیم. همه تلاشمان این است که بتوانیم این مشکلات را حل کنیم و تردید نکنیم که کتاب و کتابخوانی همین امروز هم باید در اولویت کشور قرار گیرد و در سبد خانواده‌ها قرار گیرد و در برنامه هفتم این فرصت وجود دارد.
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این مراسم گفت: اگر به تمدن‌های مختلف بشری نگاه کنیم، کاملا صدق این مطلب، مکشوف است. تمدن‌های هند، چین و یونان بر بستر کتاب حرکت کرده و جلو آمده‌اند. روح تمدن کتاب بوده است.
صالحی سپس گفت: تمدن اسلامی با قرآن حرکت جامعه‌سازی را آغاز کرد؛ مسجد و کتابخانه دو بال تمدن‌سازی بوده و تمدن اسلامی بر این دو بال حرکت کرده است. در ایران پس از اسلام، کتاب نقش محوری بسیاری داشته که اگر چنین نبود، شاهنامه خلق نمی‌شد. شاهنامه این قدرت را داد تا ایرانیان هم مزیت‌های دین اسلام را حفظ کنند و هم به تاریخ کهن اقتدا کنند، اگر شاهنامه خلق نمی‌شد ما در گیرودار اختلاف بین ایران قبل از اسلام و پس از اسلام می‌ماندیم. صالحی افزود: تمدن‌ها هم کالبد و جان دارند و جانشان به حوزه کتاب وصل است.
اینکه تمدن شکل بگیرد و توسعه پیدا کند، جز با کتاب میسر نیست. نگاه به کتاب نباید نگاهی صرفا به قالب باشد؛ بلکه نگاه باید به تفکر منسجم باشد. تفکر فست‌فودی و لحظه‌ای، عملا تفکر نیست. اگر کشور و جامعه‌ای می‌خواهد بماند و حذف نشود، باید در اندیشه و دغدغه کتاب باشد. کسانی که دغدغه توسعه اجتماعی دارند، دغدغه کتاب دارند. کتاب صرفا نباید دغدغه وزارت فرهنگ و نشر باشد بلکه باید دغدغه اجتماعی و توسعه اجتماعی باشد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: نمایشگاه فرصتی برای بیان دغدغه این حوزه است. نمایشگاه کتاب تهران غیر از اینکه به اقتصاد نشر کمک می‌کند و کارنامه سالانه را نشان می‌دهد، یک باشگاه بزرگ اجتماعی است و ما به باشگاه بزرگ اجتماعی نیاز داریم و باید باشگاه جدید خلق کنیم. در ایران به همبستگی و هم‌افزایی نیاز داریم. هرقدر باهم بودن را بیشتر نشان دهیم، پیشرفت را هموارتر می‌کنیم. نمایشگاه فرصتی اجتماعی برای مردم ایران است.
ابراهیم کریمی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، نیز در این مراسم گفت: هرساله در اردیبهشت‌ماه بوی خوش کتاب شهرمان را عطرآگین می‌کند. با گذشت ده‌ها سال از عمر نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به نظر می‌رسد بدون این نمایشگاه، شهر ما چیزی کم دارد، با‌این‌حال در این سال‌ها کتاب حال و روز خوشی نداشته و ندارد. رقبای قدری به میدان آمده‌اند و آنچنان فکر و ذکر مردم را مشغول کرده‌اند که نقش کتاب در جامعه ما کمرنگ‌تر از گذشته شده است. این رقبای قدر را در کنار مشکلات اقتصادی سال‌های اخیر و چندشغله شدن بسیاری از مردم که کمتر وقتی برای مطالعه برای کتاب می‌گذارد، بگذارید.
او با بیان اینکه با وجود توصیه‌های مکرر به کتابخوانی اتفاق مثبتی در این حوزه رخ نمی‌دهد، افزود: اگر اتفاقی رخ می‌داد متوسط تیراژ کتاب‌ها به دویست سیصد نسخه نمی‌رسید. کریمی در ادامه درباره مشکلات پیش روی ناشران و کتابفروشان توضیح داد: با کم شدن حجم نقدینگی در این حوزه به دلیل تورم بالا، کتاب شاید تنها کالایی باشد که قابلیت تطبیق قیمت‌ها متناسب با تورم را ندارد.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران خطاب به رئیس مجلس و وزیر ارشاد گفت: جناب آقای قالیباف و جناب آقای صالحی، در سال‌های گذشته در چنین اوقاتی اکثرا دولتمردان محترم سخنان ما را می‌شنیدند و وعده حل و فصل مشکلات را می‌دادند، ولی متاسفانه پس از پایان نمایشگاه همه آنها به بوته فراموشی سپرده می‌شد. از شما تقاضا می‌کنم اجازه ندهید امسال هم در بر این پاشنه بچرخد و اگر صلاح می‌دانید دستور دهید بلافاصله پس از پایان این نمایشگاه کار گروهی تشکیل شود تا بتواند با ایجاد هماهنگی بین دوایر و سازمان‌های مختلف به حل‌وفصل مشکلات فوق‌الذکر پرداخته و امنیت شغلی لازم را برای ادامه کار ما ناشران و کتابفروشان فراهم آورد.
سی‌و ششمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «برای ایران بخوانیم» از ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت‌ماه در محل مصلای امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه https://book.icfi.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.
