ناترازی بنزین در باک خودروساز
ایران، سرزمینی که روی اقیانوسی از نفت و گاز خوابیده این روزها در کمال شگفتی با «ناترازی بنزین» مواجه شده است؛ معضلی که نه‌تنها نفس اقتصاد را به شماره انداخته، بلکه ابعاد اجتماعی و زیست‌محیطی گسترده‌ای را نیز در پی دارد. در این میان، صنعت خودروسازی کشورمان، با کیفیت‌های نه‌چندان مطلوب، تکنولوژی‌های منسوخ و عطش سیری‌ناپذیر محصولاتش به سوخت، خود به متهم ردیف اول این بحران تبدیل شده است.
بار سنگینی که سالانه با خروج میلیاردها دلار ارز برای واردات بنزین، بر دوش اقتصاد ملی سنگینی می‌کند؛ اما پرسش اینجاست: چرا خودروسازان ایرانی، دربرابر امواج پرشتاب تحولات جهانی و روی‌آوردن به برقی‌سازی، این‌چنین مقاومت می‌کنند؟ این گزارش، تلاش دارد تا با کندوکاو در ریشه‌های این معضل، ارائه آمار و ارقام مستند و گفتوگو با کارشناسان برجسته حوزه خودرو و انرژی، پرده از این معمای پیچیده بردارد.
رشد سرسام‌آور مصرف بنزین
در سال‌های اخیر، منحنی مصرف بنزین در ایران، با شیبی نگران‌کننده رو به بالا رفته است. این روند صعودی، ریشه در عوامل متعددی دارد. با افزایش جمعیت هر روز شاهد حضور پررنگ‌تر خودروهای شخصی هستیم. بر اساس آمار، در سال ۱۴۰۲ تعداد خودروهای سواری کشور به بیش از ۲۴میلیون دستگاه رسیده است که این رقم نسبت به سال ۱۳۹۲ حدود ۶۰ درصد افزایش یافته است. با درنظرگرفتن رشدجمعیت سالانه حدود یک تا۱.۵درصد، افزایش تعداد خودروها به‌مراتب بیشتر از رشد جمعیت بوده و فشار مضاعفی بر مصرف سوخت وارد می‌کند.قیمت بنزین در ایران، در مقایسه با بسیاری از نقاط جهان، به‌شدت پایین و یارانه‌ای است. این یارانه‌ها،نه‌تنها بارمالی سنگینی بر دولت تحمیل می‌کند، بلکه مشوقی قوی برای مصرف بی‌رویه و بی‌پرواست.ایران با قیمت هر لیتر بنزین حدود ۰.۰۳ تا ۰.۰۵دلار(براساس نرخ‌های رسمی)،همواره در میان ارزان‌ترین کشورهای جهان از نظر قیمت بنزین قرار دارد و معمولا در رتبه‌های اول تا سوم جهانی از نظر ارزانی بنزین جای می‌گیرد.ضعف و ناکارآمدی شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی در کلانشهرها، شهروندان را ناگزیر به استفاده بیشتر از خودروی شخصی می‌کند. خودروهای تولید داخل، با تکیه بر فناوری‌های قدیمی و طراحی‌های نامناسب موتور، تشنه‌تر از استانداردهای جهانی، سوخت می‌بلعند. به‌عنوان‌مثال، مصرف سوخت خودروهای داخلی مانند سمند سورن حدود ۹ لیتر در هر صد کیلومتر است، درحالی‌که میانگین مصرف سوخت خودروهای روز دنیا، حتی در کلاس مشابه، کمتر از ۵ لیتر در صد کیلومتر است. این تفاوت در راندمان، به معنای حداقل ۵۰ تا ۸۰ درصد مصرف سوخت بیشتر در خودروهای ایرانی نسبت به نمونه‌های خارجی است.
آمار و ارقام و حکایت از بحران
متوسط مصرف روزانه بنزین در ایران در سال ۱۴۰۳، به حدود ۱۲۴میلیون لیتر رسید که در مقایسه با سال ۱۴۰۲ (۱۱۵.۴میلیون لیتر)، رشدی معادل ۷.۴درصد را نشان می‌دهد. این افزایش، عمدتا مرهون افزایش ترددها و البته حضور گسترده خودروهای فرسوده در جاده‌ها و خیابان‌هاست.گزارش‌ها حاکی از آن است که اگر دولت در سال ۱۴۰۴، گامی جدی برای مدیریت مصرف بنزین برندارد و عوامل مؤثر بر آن، همچون رشد نرخ ارز (که به افزایش قاچاق دامن می‌زند) و عدم همخوانی قیمت بنزین با تورم (که مصرف را تشدید می‌کند) ادامه یابد پیش‌بینی می‌شود میانگین مصرف سالانه بنزین به حدود ۱۳۸میلیون لیتر در روز اوج بگیرد. این رقم، حدود ۲.۵درصد فراتر ازمتوسط مصرف نوروزی ۱۴۰۴ است که در آن ایام، میانگین مصرف روزانه بنزین ۱۳۴.۶ میلیون لیتر ثبت شد.ظرفیت تولید بنزین در پالایشگاه‌های کشور، علی‌رغم افزایش‌های جزئی، هنوز پاسخگوی عطش داخلی نیست. درحال‌حاضر، این ظرفیت حدود ۱۰۰ تا ۱۰۵میلیون لیتر در روز باقی مانده است.این شکاف عمیق بین تولید و مصرف، کشور را ناگزیر به واردات بنزین کرده است. برآوردها نشان می‌دهد که میزان واردات بنزین در سال ۱۴۰۳، رقمی بین دو تا پنج‌میلیارد دلار بوده است.
زخم عمیق بر پیکر اقتصاد
ناترازی تولید و مصرف، ایران را ناگزیر به واردات بنزین کرده است؛ وارداتی که هرسال، بار مالی طاقت‌فرسایی بر دوش اقتصاد کشور تحمیل و میلیاردها دلار ارز را از چرخه اقتصاد خارج می‌کند. با فرض واردات روزانه ۱۲میلیون لیتر بنزین و قیمتی حدود ۰.۸تا یک دلار برای هر لیتر بنزین وارداتی (با احتساب هزینه‌های حمل‌ونقل و عوارض)، هزینه سالانه واردات بنزین به رقمی بین ۳.۵ تا ۴.۵میلیارد دلار می‌رسد.با نرخ رسمی ارز کنونی(حدود ۶۸هزار تومان برای هر دلار)، این مبلغ نجومی، معادل ۲۱۰ تا ۲۷۰هزار میلیارد تومان در سال است!
با پول بنزین وارداتی چه می‌توانستیم بکنیم؟
این رقم حیرت‌انگیز، می‌تواند نقطه‌عطفی برای تحولات عظیم در زیرساخت‌های کشور باشد.با این بودجه می‌توان شبکه‌های مترو، اتوبوس‌های برقی و قطارهای شهری را در پهنای کشور توسعه داد.احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی عظیم، برای تامین برق پایدار و رهایی از وابستگی به سوخت‌های فسیلی و ایجاد ایستگاه‌های شارژ سریع، تولید باتری و توسعه تکنولوژی خودروهای برقی در کشور امکان‌پذیر است.همچنین تزریق این مبلغ به صندوق توسعه ملی، پشتوانه‌ای قوی برای سرمایه‌گذاری‌های مولد در بخش‌های مختلف اقتصادی خواهد بود.تقویت زیرساخت‌های بهداشتی، تجهیز بیمارستان‌ها و افزایش دسترسی مردم به خدمات درمانی باکیفیت و سرمایه‌گذاری در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و پرورش استعدادهای جوان در زمینه‌های نوآوری و تکنولوژی امری شدنی است.
مقاومت خودروسازان در برابر برقی‌سازی و فناوری روز
مقاومت خودروسازان ایرانی در برابر تغییر و نوآوری، ریشه‌هایی عمیق در ساختار اقتصادی و سیاسی کشور دارد؛ معضلی که به ده‌ها سال پیش برمی‌گردد. بازار خودرو در ایران، به‌دلیل انحصار دو غول خودروسازی (ایران‌خودرو و سایپا) و تعرفه‌های سرسام‌آور واردات، تهی از رقابت است. این بی‌رقابتی، انگیزه‌ای برای بهبود کیفیت، کاهش مصرف سوخت و به‌روزرسانی تکنولوژی باقی نمی‌گذارد. تولید خودروهای با تکنولوژی قدیمی و قطعات ارزان‌قیمت، برای خودروسازان داخلی، سود سرشاری دارد. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) و تولید خودروهای برقی، نیازمند هزینه‌های اولیه گزاف و دانش فنی بالایی است که خودروسازان تمایلی به آن نشان نمی‌دهند.شبکه‌ای وسیع از تامین‌کنندگان قطعات، نمایندگی‌های فروش و تعمیرگاه‌ها، منافع خود را در حفظ وضع موجود می‌بینند. حرکت به سمت برقی‌سازی، می‌تواند به تعدیل نیرو و تغییر در زنجیره تامین منجر شود که با مقاومت شدید این ذی‌نفعان روبه‌رو خواهد شد. توسعه خودروهای برقی، نیازمند زیرساخت‌هایی همچون ایستگاه‌های شارژ، تولید باتری و شبکه‌های هوشمند برق است. متاسفانه، دولت و خودروسازان در این زمینه، سرمایه‌گذاری کافی انجام نداده‌اند. فقدان یک استراتژی ملی جامع و بلندمدت برای برقی‌سازی حمل‌ونقل، مانع از حرکت خودروسازان به این سمت می‌شود. فرآیندهای پیچیده اداری و مقررات دست‌وپاگیر، نوآوری و ورود فناوری‌های جدید را با چالش مواجه می‌کند.با وجود ظرفیت‌های بالقوه، توان علمی و فنی خودروسازان داخلی در زمینه طراحی و تولید خودروهای برقی، در مقایسه با شرکت‌های پیشرو جهانی، هنوز کافی نیست.کارشناسان معتقدند مصرف بنزین درایران به مرز بحران رسیده است.ما با یارانه‌های بنزین، عملا در حال هدر دادن ثروت ملی هستیم.قیمت بنزین درایران، به‌طورمصنوعی پایین نگه‌داشته شده واین‌خود به‌مصرف‌بی‌رویه دامن‌می‌زند. درحال‌حاضر، چیزی حدود ۱۰ تا۱۵میلیون لیتربنزین درروز واردمی‌کنیم. این یعنی سالانه ۳.۵تا۴.۵میلیارددلارخروج ارز از کشور. صنعت خودرو به‌دلیل مصرف بالای سوخت، یکی از متهمان اصلی ناترازی بنزین است. خودروهای تولید داخل نه‌تنها مصرف بالایی دارند بلکه استانداردهای آلایندگی آنها نیز پایین‌تر از حد انتظار است. دولت باید با یک برنامه مدون و سیاست‌های تشویقی و تنبیهی، خودروسازان را وادار به حرکت به‌سمت تولید خودروهای کم‌مصرف و برقی کند.
واکاوی بحران
محمدصادق طاهری، کارشناس خودرو در گفتوگو با جام‌جم تصریح کرد: وضعیت خودروسازی ما یک فاجعه ملی است. ما سال‌هاست که با تکنولوژی دهه ۹۰ میلادی خودرو تولید می‌کنیم و ادعای خودکفایی داریم. در حالی که دنیا به‌سمت خودروهای خودران، برقی و هیدروژنی می‌رود، ما هنوز درگیر مصرف ۹لیتر بنزین در ۱۰۰کیلومتر هستیم.وی افزود: مشکل اصلی، عدم وجود رقابت است. وقتی دو شرکت بزرگ، بازار را در انحصار دارند و مردم مجبورند از محصولات آنها خرید کنند، چه انگیزه‌ای برای ارتقا و نوآوری وجود دارد؟ البته تعرفه‌های بالای واردات خودروهای خارجی هم مزید بر علت است. طاهری تأکید کرد: اگر تعرفه‌ها برداشته شود و خودروسازان خارجی اجازه فعالیت واقعی در ایران را داشته باشند، آن وقت مجبور می‌شوند کیفیت خود را بالا ببرند و به‌سمت تولید خودروهای با مصرف کمتر و برقی بروند. این کارشناس خودرو با بیان این‌که برقی‌سازی فقط یک انتخاب نیست، یک الزام است گفت: هم از نظر زیست‌محیطی و هم از نظر اقتصادی باید این کار انجام شود. ما سالانه میلیاردها دلار برای واردات بنزین از دست می‌دهیم. این پول می‌تواند برای توسعه زیرساخت‌های شارژ، تولید باتری و حتی تحقیق و توسعه در زمینه خودروهای برقی صرف شود اما خودروسازان ما به‌دلیل سودآوری بالای فروش خودروهای قدیمی و عدم نیاز به سرمایه‌گذاری‌های سنگین، در برابر این تغییر مقاومت می‌کنند. این مقاومت، منافع ملی را به‌خطر می‌اندازد.
راهکارهای بهبود ناترازی
افزایش رقابت‌پذیری: کاهش تعرفه‌های واردات خودرو و قطعات برای ایجاد فضایی رقابتی و سالم در بازار.
تشویق به سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه: اعطای تسهیلات و مشوق‌های مالی برای شرکت‌هایی که در زمینه برقی‌سازی و فناوری‌های نوین سرمایه‌گذاری می‌کنند.
اجبار به استانداردها: اعمال استانداردهای سختگیرانه‌تر مصرف سوخت و آلایندگی برای خودروهای تولید داخل تا دیگر جایی برای محصولات پرمصرف و آلوده‌کننده نباشد.
توسعه زیرساخت‌های برقی‌سازی: سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی برای احداث ایستگاه‌های شارژ سریع در سراسر کشور، تا نگرانی از بابت شارژ خودروهای برقی وجود نداشته باشد.
تولید باتری: حمایت از سرمایه‌گذاری در تولید باتری‌های خودروهای برقی در داخل کشور، برای خودکفایی در این زمینه.
توسعه شبکه برق هوشمند: برنامه‌ریزی دقیق برای تأمین برق مورد نیاز خودروهای برقی و مدیریت پیک مصرف تا با معضلات جدیدی مواجه نشویم.
توسعه حمل‌ونقل عمومی:سرمایه‌گذاری گسترده در توسعه ونوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی(مترو، اتوبوس، قطار شهری) و ارتقای کیفیت خدمات، تا مردم از استفاده از خودروی شخصی بی‌نیاز شوند.
فرهنگ‌سازی و آموزش: ترویج فرهنگ مصرف بهینه انرژی و استفاده از وسایل نقلیه کم‌مصرف در جامعه.
آیا زمان آن فرا نرسیده که صنعت خودروی ما نیز با جهان همراه شود؟
ناترازی بنزین نه‌تنها یک مشکل اقتصادی بلکه یک چالش زیست‌محیطی و اجتماعی جدی است که آینده کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. با یک برنامه‌ریزی صحیح و اراده‌ای قوی می‌توان این بحران را به فرصتی طلایی برای تحول و پیشرفت در صنعت حمل‌ونقل کشور تبدیل کرد.
تویوتا یاریس (ساخت ژاپن):
مصرف ترکیبی:حدود۴.۵لیتر در۱۰۰کیلومتر؛ خودرویی با بهره‌گیری ازفناوری‌های پیشرفته هیبریدی و موتورهای کم‌حجم
فناوری: مجهز به پیشرانه‌های هیبریدی
سیستم‌های استاپ/ استارت و طراحی آیرودینامیک بهینه
استاندارد آلایندگی: معمولا یورو ۶ یا بالاتر، با کمترین میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای
قیمت: حدود ۱۵ تا ۲۰هزار دلار
سمند سورن (ساخت ایران):
مصرف ترکیبی: حدود ۹لیتر در ۱۰۰کیلومتر. خودرویی که با موتورهای قدیمی و تکنولوژی مربوط به دهه‌های گذشته به بازار می‌آید.
فناوری:عمدتا ازموتورهای بنزینی۱.۸لیتری(EF۷)بهره‌می‌بردکه اثری ازفناوری‌های روزبهینه‌سازی سوخت درآن نیست.
استاندارد آلایندگی:معمولا یورو۴ یا یورو۵ که دربرابر استانداردهای جهانی امروز (یورو ۶ به بالا) بسیار قدیمی‌تر است.
قیمت: ۱۰ الی ۱۵هزار دلار (حدود ۷۱۳میلیون تا ۹۰۰میلیون تومان)
رشد سرسام‌آور مصرف بنزین
در سال‌های اخیر، منحنی مصرف بنزین در ایران، با شیبی نگران‌کننده رو به بالا رفته است. این روند صعودی، ریشه در عوامل متعددی دارد. با افزایش جمعیت هر روز شاهد حضور پررنگ‌تر خودروهای شخصی هستیم. بر اساس آمار، در سال ۱۴۰۲ تعداد خودروهای سواری کشور به بیش از ۲۴میلیون دستگاه رسیده است که این رقم نسبت به سال ۱۳۹۲ حدود ۶۰ درصد افزایش یافته است. با درنظرگرفتن رشدجمعیت سالانه حدود یک تا۱.۵درصد، افزایش تعداد خودروها به‌مراتب بیشتر از رشد جمعیت بوده و فشار مضاعفی بر مصرف سوخت وارد می‌کند.قیمت بنزین در ایران، در مقایسه با بسیاری از نقاط جهان، به‌شدت پایین و یارانه‌ای است. این یارانه‌ها،نه‌تنها بارمالی سنگینی بر دولت تحمیل می‌کند، بلکه مشوقی قوی برای مصرف بی‌رویه و بی‌پرواست.ایران با قیمت هر لیتر بنزین حدود ۰.۰۳ تا ۰.۰۵دلار(براساس نرخ‌های رسمی)،همواره در میان ارزان‌ترین کشورهای جهان از نظر قیمت بنزین قرار دارد و معمولا در رتبه‌های اول تا سوم جهانی از نظر ارزانی بنزین جای می‌گیرد.ضعف و ناکارآمدی شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی در کلانشهرها، شهروندان را ناگزیر به استفاده بیشتر از خودروی شخصی می‌کند. خودروهای تولید داخل، با تکیه بر فناوری‌های قدیمی و طراحی‌های نامناسب موتور، تشنه‌تر از استانداردهای جهانی، سوخت می‌بلعند. به‌عنوان‌مثال، مصرف سوخت خودروهای داخلی مانند سمند سورن حدود ۹ لیتر در هر صد کیلومتر است، درحالی‌که میانگین مصرف سوخت خودروهای روز دنیا، حتی در کلاس مشابه، کمتر از ۵ لیتر در صد کیلومتر است. این تفاوت در راندمان، به معنای حداقل ۵۰ تا ۸۰ درصد مصرف سوخت بیشتر در خودروهای ایرانی نسبت به نمونه‌های خارجی است.
آمار و ارقام و حکایت از بحران
متوسط مصرف روزانه بنزین در ایران در سال ۱۴۰۳، به حدود ۱۲۴میلیون لیتر رسید که در مقایسه با سال ۱۴۰۲ (۱۱۵.۴میلیون لیتر)، رشدی معادل ۷.۴درصد را نشان می‌دهد. این افزایش، عمدتا مرهون افزایش ترددها و البته حضور گسترده خودروهای فرسوده در جاده‌ها و خیابان‌هاست.گزارش‌ها حاکی از آن است که اگر دولت در سال ۱۴۰۴، گامی جدی برای مدیریت مصرف بنزین برندارد و عوامل مؤثر بر آن، همچون رشد نرخ ارز (که به افزایش قاچاق دامن می‌زند) و عدم همخوانی قیمت بنزین با تورم (که مصرف را تشدید می‌کند) ادامه یابد پیش‌بینی می‌شود میانگین مصرف سالانه بنزین به حدود ۱۳۸میلیون لیتر در روز اوج بگیرد. این رقم، حدود ۲.۵درصد فراتر ازمتوسط مصرف نوروزی ۱۴۰۴ است که در آن ایام، میانگین مصرف روزانه بنزین ۱۳۴.۶ میلیون لیتر ثبت شد.ظرفیت تولید بنزین در پالایشگاه‌های کشور، علی‌رغم افزایش‌های جزئی، هنوز پاسخگوی عطش داخلی نیست. درحال‌حاضر، این ظرفیت حدود ۱۰۰ تا ۱۰۵میلیون لیتر در روز باقی مانده است.این شکاف عمیق بین تولید و مصرف، کشور را ناگزیر به واردات بنزین کرده است. برآوردها نشان می‌دهد که میزان واردات بنزین در سال ۱۴۰۳، رقمی بین دو تا پنج‌میلیارد دلار بوده است.
زخم عمیق بر پیکر اقتصاد
ناترازی تولید و مصرف، ایران را ناگزیر به واردات بنزین کرده است؛ وارداتی که هرسال، بار مالی طاقت‌فرسایی بر دوش اقتصاد کشور تحمیل و میلیاردها دلار ارز را از چرخه اقتصاد خارج می‌کند. با فرض واردات روزانه ۱۲میلیون لیتر بنزین و قیمتی حدود ۰.۸تا یک دلار برای هر لیتر بنزین وارداتی (با احتساب هزینه‌های حمل‌ونقل و عوارض)، هزینه سالانه واردات بنزین به رقمی بین ۳.۵ تا ۴.۵میلیارد دلار می‌رسد.با نرخ رسمی ارز کنونی(حدود ۶۸هزار تومان برای هر دلار)، این مبلغ نجومی، معادل ۲۱۰ تا ۲۷۰هزار میلیارد تومان در سال است!
با پول بنزین وارداتی چه می‌توانستیم بکنیم؟
این رقم حیرت‌انگیز، می‌تواند نقطه‌عطفی برای تحولات عظیم در زیرساخت‌های کشور باشد.با این بودجه می‌توان شبکه‌های مترو، اتوبوس‌های برقی و قطارهای شهری را در پهنای کشور توسعه داد.احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی عظیم، برای تامین برق پایدار و رهایی از وابستگی به سوخت‌های فسیلی و ایجاد ایستگاه‌های شارژ سریع، تولید باتری و توسعه تکنولوژی خودروهای برقی در کشور امکان‌پذیر است.همچنین تزریق این مبلغ به صندوق توسعه ملی، پشتوانه‌ای قوی برای سرمایه‌گذاری‌های مولد در بخش‌های مختلف اقتصادی خواهد بود.تقویت زیرساخت‌های بهداشتی، تجهیز بیمارستان‌ها و افزایش دسترسی مردم به خدمات درمانی باکیفیت و سرمایه‌گذاری در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و پرورش استعدادهای جوان در زمینه‌های نوآوری و تکنولوژی امری شدنی است.
مقاومت خودروسازان در برابر برقی‌سازی و فناوری روز
مقاومت خودروسازان ایرانی در برابر تغییر و نوآوری، ریشه‌هایی عمیق در ساختار اقتصادی و سیاسی کشور دارد؛ معضلی که به ده‌ها سال پیش برمی‌گردد. بازار خودرو در ایران، به‌دلیل انحصار دو غول خودروسازی (ایران‌خودرو و سایپا) و تعرفه‌های سرسام‌آور واردات، تهی از رقابت است. این بی‌رقابتی، انگیزه‌ای برای بهبود کیفیت، کاهش مصرف سوخت و به‌روزرسانی تکنولوژی باقی نمی‌گذارد. تولید خودروهای با تکنولوژی قدیمی و قطعات ارزان‌قیمت، برای خودروسازان داخلی، سود سرشاری دارد. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) و تولید خودروهای برقی، نیازمند هزینه‌های اولیه گزاف و دانش فنی بالایی است که خودروسازان تمایلی به آن نشان نمی‌دهند.شبکه‌ای وسیع از تامین‌کنندگان قطعات، نمایندگی‌های فروش و تعمیرگاه‌ها، منافع خود را در حفظ وضع موجود می‌بینند. حرکت به سمت برقی‌سازی، می‌تواند به تعدیل نیرو و تغییر در زنجیره تامین منجر شود که با مقاومت شدید این ذی‌نفعان روبه‌رو خواهد شد. توسعه خودروهای برقی، نیازمند زیرساخت‌هایی همچون ایستگاه‌های شارژ، تولید باتری و شبکه‌های هوشمند برق است. متاسفانه، دولت و خودروسازان در این زمینه، سرمایه‌گذاری کافی انجام نداده‌اند. فقدان یک استراتژی ملی جامع و بلندمدت برای برقی‌سازی حمل‌ونقل، مانع از حرکت خودروسازان به این سمت می‌شود. فرآیندهای پیچیده اداری و مقررات دست‌وپاگیر، نوآوری و ورود فناوری‌های جدید را با چالش مواجه می‌کند.با وجود ظرفیت‌های بالقوه، توان علمی و فنی خودروسازان داخلی در زمینه طراحی و تولید خودروهای برقی، در مقایسه با شرکت‌های پیشرو جهانی، هنوز کافی نیست.کارشناسان معتقدند مصرف بنزین درایران به مرز بحران رسیده است.ما با یارانه‌های بنزین، عملا در حال هدر دادن ثروت ملی هستیم.قیمت بنزین درایران، به‌طورمصنوعی پایین نگه‌داشته شده واین‌خود به‌مصرف‌بی‌رویه دامن‌می‌زند. درحال‌حاضر، چیزی حدود ۱۰ تا۱۵میلیون لیتربنزین درروز واردمی‌کنیم. این یعنی سالانه ۳.۵تا۴.۵میلیارددلارخروج ارز از کشور. صنعت خودرو به‌دلیل مصرف بالای سوخت، یکی از متهمان اصلی ناترازی بنزین است. خودروهای تولید داخل نه‌تنها مصرف بالایی دارند بلکه استانداردهای آلایندگی آنها نیز پایین‌تر از حد انتظار است. دولت باید با یک برنامه مدون و سیاست‌های تشویقی و تنبیهی، خودروسازان را وادار به حرکت به‌سمت تولید خودروهای کم‌مصرف و برقی کند.
واکاوی بحران
محمدصادق طاهری، کارشناس خودرو در گفتوگو با جام‌جم تصریح کرد: وضعیت خودروسازی ما یک فاجعه ملی است. ما سال‌هاست که با تکنولوژی دهه ۹۰ میلادی خودرو تولید می‌کنیم و ادعای خودکفایی داریم. در حالی که دنیا به‌سمت خودروهای خودران، برقی و هیدروژنی می‌رود، ما هنوز درگیر مصرف ۹لیتر بنزین در ۱۰۰کیلومتر هستیم.وی افزود: مشکل اصلی، عدم وجود رقابت است. وقتی دو شرکت بزرگ، بازار را در انحصار دارند و مردم مجبورند از محصولات آنها خرید کنند، چه انگیزه‌ای برای ارتقا و نوآوری وجود دارد؟ البته تعرفه‌های بالای واردات خودروهای خارجی هم مزید بر علت است. طاهری تأکید کرد: اگر تعرفه‌ها برداشته شود و خودروسازان خارجی اجازه فعالیت واقعی در ایران را داشته باشند، آن وقت مجبور می‌شوند کیفیت خود را بالا ببرند و به‌سمت تولید خودروهای با مصرف کمتر و برقی بروند. این کارشناس خودرو با بیان این‌که برقی‌سازی فقط یک انتخاب نیست، یک الزام است گفت: هم از نظر زیست‌محیطی و هم از نظر اقتصادی باید این کار انجام شود. ما سالانه میلیاردها دلار برای واردات بنزین از دست می‌دهیم. این پول می‌تواند برای توسعه زیرساخت‌های شارژ، تولید باتری و حتی تحقیق و توسعه در زمینه خودروهای برقی صرف شود اما خودروسازان ما به‌دلیل سودآوری بالای فروش خودروهای قدیمی و عدم نیاز به سرمایه‌گذاری‌های سنگین، در برابر این تغییر مقاومت می‌کنند. این مقاومت، منافع ملی را به‌خطر می‌اندازد.
راهکارهای بهبود ناترازی
افزایش رقابت‌پذیری: کاهش تعرفه‌های واردات خودرو و قطعات برای ایجاد فضایی رقابتی و سالم در بازار.
تشویق به سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه: اعطای تسهیلات و مشوق‌های مالی برای شرکت‌هایی که در زمینه برقی‌سازی و فناوری‌های نوین سرمایه‌گذاری می‌کنند.
اجبار به استانداردها: اعمال استانداردهای سختگیرانه‌تر مصرف سوخت و آلایندگی برای خودروهای تولید داخل تا دیگر جایی برای محصولات پرمصرف و آلوده‌کننده نباشد.
توسعه زیرساخت‌های برقی‌سازی: سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی برای احداث ایستگاه‌های شارژ سریع در سراسر کشور، تا نگرانی از بابت شارژ خودروهای برقی وجود نداشته باشد.
تولید باتری: حمایت از سرمایه‌گذاری در تولید باتری‌های خودروهای برقی در داخل کشور، برای خودکفایی در این زمینه.
توسعه شبکه برق هوشمند: برنامه‌ریزی دقیق برای تأمین برق مورد نیاز خودروهای برقی و مدیریت پیک مصرف تا با معضلات جدیدی مواجه نشویم.
توسعه حمل‌ونقل عمومی:سرمایه‌گذاری گسترده در توسعه ونوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی(مترو، اتوبوس، قطار شهری) و ارتقای کیفیت خدمات، تا مردم از استفاده از خودروی شخصی بی‌نیاز شوند.
فرهنگ‌سازی و آموزش: ترویج فرهنگ مصرف بهینه انرژی و استفاده از وسایل نقلیه کم‌مصرف در جامعه.
آیا زمان آن فرا نرسیده که صنعت خودروی ما نیز با جهان همراه شود؟
ناترازی بنزین نه‌تنها یک مشکل اقتصادی بلکه یک چالش زیست‌محیطی و اجتماعی جدی است که آینده کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. با یک برنامه‌ریزی صحیح و اراده‌ای قوی می‌توان این بحران را به فرصتی طلایی برای تحول و پیشرفت در صنعت حمل‌ونقل کشور تبدیل کرد.
تویوتا یاریس (ساخت ژاپن):
مصرف ترکیبی:حدود۴.۵لیتر در۱۰۰کیلومتر؛ خودرویی با بهره‌گیری ازفناوری‌های پیشرفته هیبریدی و موتورهای کم‌حجم
فناوری: مجهز به پیشرانه‌های هیبریدی
سیستم‌های استاپ/ استارت و طراحی آیرودینامیک بهینه
استاندارد آلایندگی: معمولا یورو ۶ یا بالاتر، با کمترین میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای
قیمت: حدود ۱۵ تا ۲۰هزار دلار
سمند سورن (ساخت ایران):
مصرف ترکیبی: حدود ۹لیتر در ۱۰۰کیلومتر. خودرویی که با موتورهای قدیمی و تکنولوژی مربوط به دهه‌های گذشته به بازار می‌آید.
فناوری:عمدتا ازموتورهای بنزینی۱.۸لیتری(EF۷)بهره‌می‌بردکه اثری ازفناوری‌های روزبهینه‌سازی سوخت درآن نیست.
استاندارد آلایندگی:معمولا یورو۴ یا یورو۵ که دربرابر استانداردهای جهانی امروز (یورو ۶ به بالا) بسیار قدیمی‌تر است.
قیمت: ۱۰ الی ۱۵هزار دلار (حدود ۷۱۳میلیون تا ۹۰۰میلیون تومان)
پیشنهادی باخبر
تبلیغات
