به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، در سال ۲۰۲۴ شمار افرادی که به‌دلیل تعارض، فقر و تغییرات اقلیمی مجبور به ترک خانه‌های خود در داخل مرزهای کشورشان شدند، از مرز ۸۰ میلیون نفر گذشت؛ آماری که برای نخستین‌بار در تاریخ ثبت شد و معادل جمعیت آلمان است و نسبت به شش سال پیش بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده است.
نقش فزاینده تغییرات اقلیمی در جابه‌جایی‌های داخلی
طبق آخرین گزارش مرکز پایش جابه‌جایی داخلی (IDMC)، در سال گذشته، ۴۵.۸ میلیون مورد جابه‌جایی ناشی از بلایای طبیعی ثبت شد؛ رقمی که به‌طور تقریبی دو برابر میانگین سالانه در دهه گذشته است. تقریباً تمام این جابه‌جایی‌ها (۹۹.۵ درصد) به‌دلیل حوادث شدید آب‌وهوایی همچون سیکلون‌ها (چرخند)، سیل‌ها و طوفان‌ها رخ داده‌اند که شدت آن‌ها به‌واسطه تغییرات اقلیمی افزایش پیدا کرده است.
از مجموع ۸۳.۴ میلیون نفر آواره داخلی تا پایان سال ۲۰۲۴، ۹.۸ میلیون نفر به‌دلیل بلایا و ۷۳.۵ میلیون نفر به‌علت تعارض و خشونت مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. این در حالی است که تعداد کشورهایی که هم‌زمان با تعارض و بلایای طبیعی روبه‌ر و شده‌اند از سال ۲۰۰۹ سه برابر شده است.
مناطق و کشورهایی با بیشترین آوارگی
ایالات متحده با ثبت ۱۱ میلیون مورد جابه‌جایی ناشی از بلایا، بالاترین آمار را در میان کشورهای جهان داشت؛ عمدتاً به‌دلیل طوفان‌ها، سیل‌ها و آتش‌سوزی‌های گسترده. سودان با ۱۱.۶ میلیون نفر، بیشترین تعداد آوارگان داخلی ناشی از جنگ داخلی را داشت. تقریباً کل جمعیت غزه تا پایان سال ۲۰۲۴ آواره باقی ماندند و برخی افراد تا ۱۰ بار یا بیشتر مجبور به جابه‌جایی شدند. در مناطق جنوب صحرای آفریقا، شرق آسیا و اقیانوسیه و قاره آمریکا نیز میلیون‌ها نفر به‌علت بلایا و تعارضات داخلی آواره شدند.
هم‌افزایی بحران‌ها: تعارض، فقر و اقلیم
بیش از سه‌چهارم افرادی که به‌دلیل تعارض و خشونت آواره شده‌اند، در کشورهایی با آسیب‌پذیری بالا یا بسیار بالا نسبت به تغییرات اقلیمی زندگی می‌کنند. این هم‌افزایی بحران‌ها موجب پیچیده‌تر شدن وضعیت، طولانی‌تر شدن دوره آوارگی و کاهش امکان یافتن راه‌حل‌های پایدار می‌شود. در چنین شرایطی، وقوع بلایا در مناطق درگیر تعارض، خطرات را چند برابر می‌کند و افراد را در معرض آوارگی طولانی‌مدت قرار می‌دهد.
کارشناسان تأکید دارند که مقابله با آوارگی ناشی از تغییرات اقلیمی نیازمند ترکیبی از اقدامات فوری و برنامه‌ریزی بلندمدت است:
- کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای: نخستین و اساسی‌ترین راهکار برای مهار شدت بلایا و کاهش جابه‌جایی‌های آینده.
- کاهش تخریب محیط زیست و بهبود زیرساخت‌ها: تقویت زیرساخت‌ها، اجرای قوانین ساخت‌وساز شهری برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر بلایا.
- آمادگی و سازگاری با بلایا: توسعه سامانه‌های هشدار سریع، بیمه مخاطرات و حمایت‌های اجتماعی برای افزایش تاب‌آوری جوامع.
- حمایت از جابه‌جایی داوطلبانه و با عزت: تدوین سیاست‌هایی برای حمایت از افرادی که مایل به ترک مناطق پرخطر هستند اما بدون کمک قادر به جابه‌جایی نیستند.
- ایجاد راه‌حل‌های پایدار برای آوارگان: تأمین مسکن، خدمات و معیشت پایدار برای کسانی که قبلاً آواره شده‌اند و امکان بازگشت ندارند.
شهرها و مناطق شهری در خط مقدم پاسخ‌گویی به نیازهای آوارگان داخلی قرار دارند و باید آمادگی لازم برای تأمین امنیت و فرصت‌های جدید را داشته باشند.
چالش‌های تأمین مالی و کاهش بودجه‌های کمک‌رسانی
آوارگی داخلی یکی از مصادیق بارز «زیان و خسارت» ناشی از تغییرات اقلیمی است و نیازمند تأمین مالی ویژه برای جبران خسارات است. با وجود تعهدات جدید در سطح جهانی، میزان منابع مالی اختصاص‌یافته هنوز بسیار کمتر از نیاز واقعی است و بسیاری از کشورها با کاهش بودجه کمک‌های بشردوستانه روبه‌رو شده‌اند؛ امری که نه‌تنها زندگی آوارگان را تهدید می‌کند، بلکه جمع‌آوری داده‌های دقیق برای برنامه‌ریزی را نیز دشوارتر می‌سازد.
در این شرایط، کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که بازنگری در نحوه تخصیص منابع و انتقال فناوری می‌تواند تا حدی اثرات منفی کاهش کمک‌ها را جبران کند. اما آنچه حیاتی است، رساندن منابع بیشتر به جوامع آسیب‌پذیر و ایجاد فرصت‌ها و تاب‌آوری اقلیمی در سطح محلی است.
آوارگی داخلی در جهان امروز، نتیجه تلاقی سه بحران بزرگ تعارض، فقر و تغییرات اقلیمی است. بدون اقدام فوری و هماهنگ برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، تقویت زیرساخت‌ها و حمایت از آوارگان، این بحران در سال‌های آینده ابعاد گسترده‌تری پیدا خواهد کرد و میلیون‌ها نفر دیگر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار خواهد داد.
