به گزارش خبرنگار مهر، نشست رسانه‌ای بزرگداشت نظامی حکیم صبح امروز یکشنبه ۱۲ اسفند در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.
در این نشست محمود شالویی، کاوه خورابه، اردشیر صالح‌پور مشاور علمی این انجمن و کاظم نظری استاد دانشگاه سوره به سخنرانی پرداختند.
شالویی در این‌نشست گفت: حکیمان ایرانی، اسلامی و پارسی از ویژگی‌های برجسته‌ای برخوردارند که درباره آن هیچ تردیدی وجود ندارد؛ این ویژگی‌ها شامل تقیدات دینی، اعتقاد راسخ قلبی، تعلقات سرزمینی و هویتی، همراه با علاقه عمیق به زبان و ادب است. این خصوصیات در کنار بزرگان ادب فارسی مانند حافظ، سعدی و مسی به چشم می‌خورد و همچنین در آثار حکیمانی چون سنایی، عطار نیشابوری، جلال الدین محمد بلخی، نظامی گنجوی و دیگر بزرگان ادب فارسی که هر یک از قله‌های بلند این زبان محسوب می‌شوند و در سراسر جهان به همین ویژگی‌ها شناخته شده‌اند، به وضوح دیده می‌شود.
وی افزود: یکی از این بزرگان حکیم نظامی است. او با وجود آن‌که عمدتاً به‌عنوان شاعری بزمی شناخته می‌شود و انتظار می‌رود محور آثارش مفاهیم عاشقانه یا وزنی باشد که شاید دیگر جنبه‌های محتوای شعری او را به حاشیه بکشاند، اما چنین نیست. با مرور آثار فاخر او از جمله «پنج گنج»، مشخص می‌شود که حتی در عمیق‌ترین بیانات عاشقانه‌اش نیز از تقوا، فضیلت و دیانت فاصله نمی‌گیرد. عشقی که نظامی معرفی می‌کند، در حقیقت عشقی معنوی است که سفری از زمین به آسمان را در بر دارد؛ عشقی که حتی شوق نور را در خود جای داده و مفهومی فراتر از عشق‌های زمینی به تصویر می‌کشد.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در ادامه گفت: داستان لیلی و مجنون، با تمام شور و دلدادگی اش، در میان چنین اشعاری تنیده شده و نشان می‌دهد که حکیم بلندپایه ای چون نظامی، از روایت‌های عاشقانه‌ای همچون لیلی و مجنون، خسرو و شیرین و فرهاد، چیزی جز تقوا، فضیلت، عفت، پاکدامنی و عشقی که در چارچوب فضائل انسانی تعریف شده باشد و به آسمان اندیشه‌های بلند الهی راه بنماید، در ذهن نداشته است. این ویژگی ناب یکی از برجسته‌ترین نکاتی است که ما را هر چه بیشتر به شخصیت حکیم نظامی و نظایر او نزدیک می‌کند. البته این خصوصیت منحصر به نظامی نیست؛ چهره‌هایی چون فردوسی، مولوی، حافظ، سعدی، عطار و دیگر بزرگان نیز از همین موهبت‌ها بهره‌مند هستند و به نظر می‌رسد همگی در مسیری واحد حرکت می‌کنند. مسیری که هر بخش آن مکمل یا تکمیل کننده دیگری است.
شالویی گفت: چهارمین دوره بزرگداشت حکیم نظامی در پیش است که از چهاردهم اسفند آغاز شده و تا بیست و یکم اسفند ادامه خواهد داشت. بزرگداشت مفاخر، همان‌طور که در تقویم فرهنگی کشور پیش‌بینی شده، مورد تصویب شورای فرهنگ عمومی قرار گرفته و شورای انقلاب فرهنگی نیز آن را تأیید کرده است. اگرچه معمولاً یک روز برای این مناسبت‌ها در نظر گرفته می‌شود، اما برای معرفی چنین بزرگان و آشنایی نسل جوان و جامعه با آثار و اندیشه‌های آنان، یک روز کافی نیست. به همین دلیل تصمیم گرفته شد که هفته‌هایی به نام هفته بزرگداشت حکیم نظامی، فردوسی، حافظ، سعدی و دیگر مفاخر فرهنگی اختصاص یابد.
وی افزود: البته حتی یک هفته هم زمان محدودی است و نیاز به توجه بیشتری دارد. از همین رو از دستگاه‌های آموزشی، به‌ویژه وزارت آموزش‌وپرورش، درخواست شده که معرفی این مفاخر را به شکلی منسجم‌تر انجام دهند. این موضوع می‌تواند در قالب کتاب‌هایی تحت عنوان معرفی مفاخر، نه‌تنها در سطح ملی بلکه در هر استان به معرفی بزرگان همان منطقه پرداخته شود تا دانش‌آموزان از دوران مدرسه، چه در مقاطع ابتدایی و راهنمایی، با آثار و اندیشه‌های این بزرگان آشنا شوند. اگر این آشنایی از دوران کودکی و نوجوانی آغاز شود، بدون شک در آینده شناخت عمیق‌تر و کامل‌تری به دست خواهد آمد. نباید منتظر مقاطع تحصیلی بالاتر ماند، چرا که در آن مراحل، دستیابی به چنین شناخت جامعی دشوارتر می‌شود. توجه به این موضوع می‌تواند مسیر آشنایی نسل جدید با مفاخر و ارزشهای فرهنگی را هموارتر سازد.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در ادامه به تشریح برنامه‌های در نظر گرفته شده برای بزرگداشت نظامی پرداخت و گفت: برنامه‌های گسترده‌ای در سطوح مختلف از شهرستان‌ها تا مراکز استان‌ها، رایزنی‌های فرهنگی و حتی سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی در خارج از کشور طراحی و اجرا شده است. قدردانی ویژه‌ای نیز از همکاری وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات می‌شود که با تولید محتوای فرهنگی در سطح بین‌المللی به معرفی مناسبت‌های مهم، به‌ویژه بزرگداشت چهره‌هایی نظیر حکیم نظامی و جلال‌الدین مولوی، اهتمام دارند. طبق آخرین آمارها، حدود چهارده استان کشور میزبان برنامه‌های مرتبط با حکیم نظامی هستند. این برنامه‌ها به صورت گسترده در شهرهای مختلف این استان‌ها برگزار می‌شود و در این میان، استان تهران از سایر مناطق برجسته‌تر است. در هجده شهرستان این استان، برنامه‌های متنوعی در قالب رویدادهای فرهنگی و هنری اجرا می‌شود.
شالویی گفت: در کنار این اقدامات، کتابخانه های عمومی، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی نیز نقش مهمی در اجرای این برنامه‌ها ایفا می‌کنند. به طور خاص، همکاری دانشگاه بین‌المللی سوره با مدیریت جناب آقای دکتر کاظم نظری قابل توجه است، چرا که ایشان مسئولیت سامان‌دهی فعالیت‌های حوزه هنری را بر عهده گرفته‌اند. دانشگاه‌هایی نظیر دانشگاه هنر و دانشکده‌های هنری دیگر نیز برای اجرای برنامه‌های مرتبط با حکیم نظامی بسیج شده‌اند و طرح‌های مختلف هنری برای این منظور تدوین و پیاده سازی شده است. برنامه‌های متعددی برای بزرگداشت حکیم نظامی در زمینه‌های مختلف هنری، فرهنگی و ادبی در حال اجرا است. بخش هنری این فعالیتها با مدیریت مستقیم جناب آقای دکتر اردشیر صالح‌پور در حال پیگیری است و در صورت نیاز، جزئیات بیشتری توسط ایشان ارائه خواهد شد. از سوی دیگر، جناب آقای دکتر خورابه، معاون علمی و پژوهشی، مسئولیت برنامه‌های مرتبط با آثار و اندیشه‌های حکیم نظامی را بر عهده دارند. تاکنون دو اثر مهم پژوهشی تحت عنوان نظام سخن درباره این شاعر بزرگ منتشر شده که دومین جلد آن امسال به چاپ رسیده است. این آثار، با تلاش محققان برجسته، به نحوی ارزشمند و علمی تدوین شده‌اند.
وی در ادامه به تلاش‌هایی برای بزرگداشت شاعران با هماهنگی دیگر ارگان‌ها اشاره کرد و گفت: سال گذشته نیز از جمله اقدامات شاخص برای پاسداشت حکیم نظامی، نصب مجسمه او در میدان ونک تهران بود. همچنین نام‌گذاری میادین و خیابان‌ها به نام این شاعر بلندآوازه در شهرهای مختلف کشور افزایش یافته است. اگرچه پیش‌تر نیز خیابان‌ها و اماکنی مانند خیابان حکیم نظامی در اصفهان یا دبیرستان حکیم نظامی در قم به همین نام شناخته می‌شدند، اما در سال‌های اخیر با تصویب شوراهای محلی و فرهنگی، توجه بیشتری به این امر صورت گرفته است. تلاش شده تا این نام‌آوری در سطح گسترده‌تری از جمله مراکز علمی و فرهنگی ادامه یابد.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در ادامه سخنانش گفت: موضوع گرامیداشت حکیم نظامی از زمان وزارت جناب آقای صالحی، وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی، به‌طور جدی در دستور کار قرار گرفت. ایشان تأکید داشتند که معرفی این حکیم بزرگ، که آثار مشهورش مانند لیلی و مجنون و خسرو و شیرین به‌خوبی شناخته شده است، نیازمند توجه بیشتری به شخصیت و اندیشه‌های اوست. بر همین اساس ستادی برای این منظور تشکیل شد. با تغییر دولت و شروع دوره جدید، این ستاد فعال‌تر شد و برنامه‌ها به مرحله اجرایی رسید. جا دارد از تلاش‌های وزیر پیشین نیز در این راستا قدردانی شود. در دوره کنونی نیز با نظر جناب آقای دکتر صالحی و توافق ایشان، مقرر شده که برنامه‌های معرفی حکیم نظامی همچنان با همان قوت ادامه یابد. این برنامه‌ها نه‌تنها شامل فعالیت‌های فرهنگی بلکه پژوهش‌ها و تحقیقات بیشتری را نیز مدنظر دارد. همان‌گونه که شاعران و حکیمان این سرزمین جایگاهی برجسته در ادبیات فارسی دارند، شایسته است که این بزرگان بیش از پیش به جامعه معرفی شوند.
شالویی به همکاری بین کشورهای منطقه برای شخصیت‌هایی چون نظامی و مولوی اشاره کرد و گفت: جای خرسندی است که بخشی از حکیمان و شاعران ما می‌توانند به عنوان نقاط اشتراک فرهنگی با کشورهای دوست و برادر ما به حساب آیند. این کشورها نیز اقداماتی برای معرفی این چهره‌های فرهنگی انجام داده‌اند. به‌طور کلی، هر کجا که در جهان برنامه‌هایی برای معرفی این حکیمان، شاعران و فرزانگان بزرگ فارسی برگزار شود، جای امیدواری دارد و باید از آن استقبال کرد. ما همان‌طور که با جدیت برنامه بزرگداشت حکیم نظامی را دنبال می‌کنیم، برای دیگر بزرگان ادبی همچون حافظ نیز تلاش‌هایی کرده‌ایم. به‌عنوان مثال، امسال برای نخستین بار در آرامگاه حافظ، نمایشی با عنوان «لسان الغیب» با هدف معرفی این شاعر بزرگ از طریق هنرهای نمایشی برگزار شد. این رویداد با همکاری شهرداری شیراز و میراث فرهنگی انجام گرفت و اقدامی ارزشمند بود. علاوه بر این، در رابطه با دیگر مفاخر نظامی نیز آثار نمایشی متعددی تولید شده و حتی نویسندگانی آثارشان را برای بررسی ارسال کرده‌اند. تلاش داریم این اقدامات را توسعه دهیم و ان‌شاءالله با همکاری دکتر صالح پور، اقدامات گسترده‌تری در این زمینه انجام خواهیم داد.
وی در بخشی از سخنانش به برنامه بزرگداشت برای شعرا و بزرگان عرصه ادب معاصر اشاره کرد و افزود: یکی از جنبه‌های مهم فعالیت انجمن، استفاده از ابزارهای هنری برای معرفی مفاخر فرهنگی بوده و نه محدود کردن اقدامات به برنامه‌های همایشی. در همین راستا، جشنواره ادبی و هنری استاد محمد معین طراحی شده است که فراخوان اولیه آن آماده شده و ان‌شاءالله از ابتدای سال آینده اعلام خواهد شد. این جشنواره ادبی و هنری زمینه معرفی بزرگان ادبی مانند نظامی، مولوی، فردوسی، حافظ، سعدی و حتی معاصران برجسته‌ای چون استاد هوشنگ ابتهاج، قیصر امین‌پور، حمید سبزواری و دیگر شاعران معاصر را فراهم می‌کند. برنامه‌ها و رویدادهای مرتبط با این جشنواره هر سال برگزار خواهند شد و تا کنون جنبه‌های مختلف آن در فراخوان پیش‌بینی شده است. در کنار این جشنواره‌ها، برای فردوسی نیز برنامه مفصلی در اوایل سال آینده تدارک دیده‌ایم. از سوی دیگر، افتخار داریم که در دو یا سه سال گذشته بزرگداشت جایگاه مفاخر را به بالاترین سطح خود رسانده‌ایم. تاکنون برای بیش از صد نفر از مفاخر زنده برنامه‌هایی اجرا کرده‌ایم. حتی معلمان نمونه کشور و خیرین مدرسه‌ساز نیز که در حوزه فرهنگ فعالیت دارند، مورد تقدیر قرار گرفته‌اند. تاکنون نزدیک به ۳۰۹ مراسم بزرگداشت برگزار شده که بخش قابل‌توجهی از آن‌ها مربوط به امسال بوده است. همچنین حدود ۴۰ جلد کتاب به عنوان آثار مرجع منتشر شده که این رقم تنها به سال جاری (۱۴۰۳) اختصاص دارد و بی‌سابقه به شمار می‌آید.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در بخش بعدی سخنانش به همکاری‌ها و فعالیت‌های سینمایی و تصویری اشاره کرد و گفت: امیدوارم در آینده نزدیک بتوانیم ساخت مستندهای نظامی را نیز هرچه زودتر با همکاری نهادهای فرهنگی و هنری دیگر، به ویژه مجموعه‌هایی مانند بنیاد فارابی زیر نظر سازمان سینمایی، در دستور کار قرار دهیم. البته تاکنون در حوزه تولید برنامه‌هایی مرتبط با مفاخر، چنین همکاری‌هایی وجود داشته است. نمونه‌ای از این تعامل نزدیک، مشارکت ما در تولید و پخش فیلم سینمایی «مست عشق» بود. زمانی که مجوز این فیلم به وزارت ارشاد ارائه شد، وزیر وقت مسئولیت بررسی آن را به انجمن آثار و مفاخر فرهنگی واگذار کرد و با نظارت ما، فیلم مجوز پخش خود را دریافت کرد و شما توانستید آن را در سالن‌های سینمای کشور مشاهده کنید. همچنین طرح‌های دیگری در این زمینه برای ما ارسال شده است، از جمله فیلمنامه‌ای با موضوع عکاسی که یکی از فیلمسازان کشورمان از طریق بنیاد فارابی به ما ارائه کرد. علاوه بر آن، پروژه‌هایی درباره ابن سینا نیز در دست بررسی است. اخیراً سازمان اوج نیز درخواست همکاری در ساخت این‌گونه آثار را مطرح کرده است. ما آمادگی داریم که درباره تمامی مفاخر برنامه‌هایی بسازیم و در این حوزه، تولید فیلم، نمایش و دیگر آثار هنری را با جدیت دنبال کنیم.
شالویی در ادامه به سابقه فعالیت انجمن آثار و مفاخر در ساخت تندیس و سردیس اشاره کرد و گفت: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی پیش از انقلاب، پنج مجسمه ساخته بود که یکی از آن‌ها مجسمه فردوسی در میدان فردوسی تهران است. اما پس از انقلاب، کار مجسمه سازی متوقف شد. خوشبختانه در این دوره، سال گذشته اقدام به ساخت مجسمه حکیم نظامی کردیم که با همکاری سازمان زیباسازی شهرداری تهران در میدان ونک نصب شد. امسال نیز مجسمه جلال الدین محمد مولوی توسط انجمن ساخته و در میدان محمدیه تهران نصب شد. از همه شما دعوت می‌کنم تا حتماً از این میدان و مجسمه عظیمی که نمایی نزدیک به فرهنگ فارسی و ایرانی دارد، بازدید کنید. علاوه بر این، تولید مجسمه‌های کوچک‌تر نیز در دست اقدام است. آقای دکتر صالح‌پور پیگیر ساخت این آثار هستند تا بتوانیم این مجموعه‌ها را در مناطق مختلف اهدا کنیم. امیدواریم این اقدامات گامی در راستای پاسداشت مفاخر ملی و فرهنگی باشد. حمایت جامعه فرهنگی و ادبی کشور از مشاهیر و حکیمان زبان فارسی، نشان‌دهنده ارزشی است که این حوزه همواره در نگاه مردم ایران داشته است. امیدواریم این توجه خاص همچنان ادامه داشته باشد تا میراث ادب فارسی به بهترین نحو به نسل‌های آینده منتقل شود.
وی افزود: امیدوارم بتوانیم حکیمان و شاعران خود را نه فقط در سطح ملی، بلکه در عرصه جهانی و در فضایی دوستانه به دیگران معرفی کنیم. برای این منظور، نقش کشورهای دوست و برادر، به ویژه آنهایی که علاقه خاصی به این شخصیت‌ها دارند، بسیار مهم است. مشارکت آن‌ها در این مسیر غیرقابل‌انکار است؛ چرا که می‌توانند با ما همکاری و همراهی کرده و برنامه‌های مشترکی را پیش ببرند. ما نیز با آغوش باز از این مشارکت‌ها استقبال می‌کنیم. در همین راستا، سال گذشته در ترکیه با بنیادی فرهنگی و یکی از شخصیت‌های فعال در این زمینه وارد مذاکره شدیم. نتیجه این مذاکرات، تنظیم تفاهم‌نامه‌ای بود که بر اساس آن برنامه‌هایی مشترک برای گرامیداشت جلال‌الدین محمد مولوی طراحی شود. خوشبختانه با موافقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت امور خارجه، قرار است این تفاهم‌نامه به‌زودی به امضا برسد. این همکاری میان انجمن‌ها و نهادهای فرهنگیِ ایران و ترکیه می‌تواند بزرگداشت مولوی را به شکل گسترده‌تر و باشکوه‌تری در سطح جهانی رقم بزند.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در پایان گفت: تداوم چنین فعالیت‌هایی، فرصتی برای معرفی بهتر شاعران و ادیبان پارسی به دنیا خواهد بود؛ جهانی که تشنه معارف، دانش، اندیشه و به‌ویژه زبان و ادب این بزرگان است. آثار شاعرانی چون مولانا و نظامی گنجوی همیشه سرچشمه افتخار بوده‌اند. چه کسی است که در برابر اشعار آن‌ها دلباختگی و عشق خود را نشان ندهد؟ این تلاش‌ها راهی خواهد بود برای گسترش هرچه بیشتر آوازه ادبیات غنی فارسی در جهان.
