تمام تجهیزات زلزله‌شناسی تحت تحریم است
استاد زلزله‌شناسی پژوهشگاه زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم تأکید می‌کند که واردات تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی، نرم‌افزارهای تخصصی و مواد شیمیایی مورد نیاز برای تحقیقات علمی تحت تحریم قرار گرفته است. در زلزله‌شناسی تقریبا تمام تجهیزات ابزار دقیق، تحت تحریم است که این وضع به کند شدن پروژه‌های تحقیقاتی و کاهش کیفیت پژوهش‌ها منجر شده است.
مهدی زارع در اعتماد نوشت: تحریم‌ها تأثیرات گسترده و چندوجهی بر دانشمندان و دانشگاه‌های ایران داشته و در زمینه‌های مختلف علمی و پژوهشی چالش‌هایی را به وجود آورده است. محدودیت در دسترسی به منابع علمی و تجهیزات از اولین نتایج تحریم‌هاست.
بسیاری از ناشران و پایگاه‌های علمی معتبر بین‌المللی، در دوره‌هایی از پذیرش مقالات پژوهشگران ایرانی خودداری کرده یا محدودیت‌هایی برای دسترسی به مقالات ایجاد کرده و می‌کنند. واردات تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی، نرم‌افزارهای تخصصی و مواد شیمیایی مورد نیاز برای تحقیقات علمی تحت تحریم قرار گرفته است. در زلزله‌شناسی تقریبا تمام تجهیزات ابزار دقیق، تحت تحریم است که این وضع به کند شدن پروژه‌های تحقیقاتی و کاهش کیفیت پژوهش‌ها منجر شده است.
تحریم‌ها همچنین چالش مهمی در همکاری‌های علمی بین‌المللی ایجاد کرده چون به دنبال محدودیت صدور ویزا، دانشمندان ایرانی نه‌تنها برای حضور در کنفرانس‌های بین‌المللی و شرکت در پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، با مشکل دریافت ویزا مواجه شده‌اند بلکه با کم شدن ارزش پول ملی، اکنون یک عضو هیات علمی برای شرکت در یک کنفرانس بین‌المللی باید حدود دو تا سه ماه حقوق دریافتی خود را به‌طور کامل برای چنین سفری هزینه کند.
قطع همکاری با دانشگاه‌های خارجی به ویژه دانشگاه‌های اروپایی و مراکز پژوهشی مهم بین‌المللی، چالش دیگر ناشی از تحریم‌هاست. به دلیل نگرانی از تحریم‌ها، محققان بین‌المللی از همکاری با دانشگاه‌های ایرانی یا پذیرش دانشجویان ایرانی خودداری می‌کنند.
برخی دانشگاه‌های ایران نیز به دلیل ارتباط احتمالی با صنایع هسته‌ای در لیست تحریم‌ها قرار گرفته‌اند. انتقال پول برای پرداخت هزینه‌های چاپ مقاله در مجلات خارجی، شرکت در کنفرانس‌ها یا خرید تجهیزات به دلیل محدودیت‌های بانکی و مالی هم، دشوار یا غیرممکن شده است.
برخی مسوولان و کارشناسان معتقدند که تحریم‌ها باعث شده تا دانشمندان و محققان ایرانی به توانایی‌های خود تکیه کنند و برای ساخت تجهیزات و تولید مواد مورد نیاز، به جایگزین‌های داخلی روی بیاورند. این امر می‌تواند به افزایش خودکفایی در برخی حوزه‌ها منجر شود.
برخی پژوهشگران و دانشگاه‌ها هم، برای دور زدن تحریم‌ها، به دنبال همکاری با کشورهایی هستند که در دایره تحریم‌ها قرار ندارند یا روابط نزدیک‌تری با ایران دارند ولی در مجموع، تحریم‌ها، همکاری‌های بین‌المللی، فضای علمی و دانشگاهی ایران را با چالش‌های بزرگی روبه‌رو کرده است.
تحریم‌ها یکی از عوامل مهم و تسریع‌کننده مهاجرت نخبگان بوده چون کاهش درآمدهای ارزی کشور، باعث بی‌ثباتی اقتصادی، افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی شده و این وضعیت، قدرت خرید و سطح رفاه نخبگان را به‌شدت کاهش داده و آینده مالی نامشخصی برای این قشر ایجاد کرده است. برای بسیاری از نخبگان، خصوصا فعالان استارتاپی، این بی‌ثباتی اقتصادی اولین دلیل برای مهاجرت است.
تحریم‌ها، سرمایه‌گذاری در بخش‌های علمی، فناوری و صنعتی را محدود یا متوقف کرده که چنین اتفاقی، مترادف با کاهش فرصت‌های شغلی مناسب برای فارغ‌التحصیلان و متخصصان است چرا که بسیاری از نخبگان نمی‌توانند شغلی متناسب با تخصص خود پیدا کرده یا حقوقی متناسب با نیازهای خود دریافت کنند.
تحریم‌ها دسترسی دانشمندان ایرانی را به دنیای علم محدود کرده و مانع از ادامه پژوهش‌های پیشرفته و همگام با استانداردهای جهانی شده است. تحریم‌ها موجب قطع یا کاهش همکاری‌های علمی با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی خارجی شده و به دنبال این اتفاق، بسیاری از استادان و دانشجویان نمی‌توانند برای فرصت‌های مطالعاتی، شرکت در کنفرانس‌ها یا پروژه‌های مشترک به خارج از کشور سفر کنند. این انزوا، انگیزه‌های علمی را برای ماندن در کشور کاهش می‌دهد.
البته باید در نظر داشت که علاوه بر تحریم‌ها، تشدید ممانعت از مشارکت نخبگان در تصمیم‌گیری‌های کلان وعدم احترام کافی به جایگاه نخبگان هم، از دلایل مهم تشدید مهاجرت است. ناکارآمدی در سیستم مدیریت علمی و پژوهشی وعدم توجه به شایسته‌سالاری در مناصب وعدم وجود بستر مناسب برای رشد و شکوفایی استعدادها، نخبگان بیشتری را را به سمت مهاجرت سوق داده و تحریم‌ها به عنوان یک کاتالیزور قدرتمند، این فرآیند را تسریع کرده چنان‌که بر اساس برخی گزارش‌ها، تصمیم به مهاجرت در میان دانشجویان و فعالان استارتاپی، بعد از بازگشت تحریم‌ها، افزایش چشمگیری داشته است.
