خواب آلودگی مداوم در طول روز ممکن است تنها نشانه‌ای از خستگی نباشد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که این وضعیت می‌تواند با بیماری‌های جدی مانند دیابت، فشار خون بالا و حتی سکته مغزی مرتبط باشد.
بسیاری از افراد، افت انرژی در ساعات بعدازظهر را موضوعی بی‌اهمیت و بخشی از زندگی امروزی می‌دانند، اما خواب آلودگی مداوم در طول روز می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات عمیق‌تر باشد که اگر نادیده گرفته شود، به مرور زمان تشدید خواهد شد.
آنچه باید درباره خواب آلودگی مداوم در طول روز بدانیم
متخصصان معتقدند که خمیازه‌های مکرر یا چرت زدن‌های ناگهانی در طول روز، می‌تواند نشانه‌ای از کمبود خواب مزمن باشد. این موضوع، در تحقیقی که توسط دکتر اریک اولسن رئیس آکادمی پزشکی خواب آمریکا انجام شده ، مورد تأیید قرار گرفته است.
دکتر اولسن و همکارانش روی تأثیرات منفی کم‌خوابی بر سلامت جسمانی و خطرات طولانی‌مدت آن که می‌تواند کیفیت زندگی را مختل کند، مطالعه کرده‌اند. او می‌گوید که خواب‌آلودگی، معضلی جدی در حوزه سلامت عمومی محسوب می‌شود که پیامدهای گسترده‌ای دارد. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده‌اند که کمبود خواب باکیفیت 7 تا 8 ساعته در شبانه‌روز با اختلالاتی نظیر دیابت و سکته مغزی ارتباط دارد.
اگرچه خمیازه کشیدن در طول روز ممکن است کم‌اهمیت به نظر برسد، اما متخصصان سلامت توصیه می‌کنند که باید آن را به‌عنوان یک زنگ خطر در نظر گرفت. مشکلاتی مانند کاهش تمرکز در محل کار یا خوابیدن در موقعیت‌های غیرمنتظره می‌توانند نشان‌دهنده وجود اختلالات عمیق‌تری باشند. محققان توصیه می‌کنند افرادی که به طور مکرر با این علائم مواجه هستند، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارند.
خطرات ناشی از خواب آلودگی مداوم در روز
از دست دادن تمرکز به‌ویژه در زمان رانندگی با حالت خواب‌آلودگی می‌تواند خطرآفرین باشد. سالانه حدود 100 هزار سانحه رانندگی به دلیل به خواب رفتن راننده در پشت فرمان رخ می‌دهد.
کم‌خوابی مزمن همچنین درک مغز از میزان خستگی را مختل می‌سازد. تحقیقات نشان می‌دهند که در شرایط محرومیت مزمن از خواب، توانایی تشخیص سطح ناتوانی ذهنی کاهش می‌یابد و افراد گمان می‌کنند در وضعیت خوبی هستند، در حالی که این‌طور نیست.
خمیازه کشیدن و افزایش هوشیاری در روز
خمیازه صرفاً یک واکنش فردی نیست. مطالعات نشان داده‌اند که این واکنش خودبه‌خودی در بسیاری از مهره‌داران برای حفظ عملکردهای درونی بروز می‌کند، اما در انسان‌ها و برخی حیوانات اجتماعی، شکل واگیر دارد.
پژوهشگران معتقدند که سرایت خمیازه در میان اعضای گروه، ممکن است به افزایش هشیاری جمعی و توجه به خطرات کمک کرده باشد. تحقیقی از مؤسسه پلی‌تکنیک ایالت نیویورک نشان داده که مشاهده خمیازه در دیگران، موجب افزایش حساسیت نسبت به تصاویر تهدیدآمیز می‌شود، در حالی که در تشخیص تصاویر بی‌خطر تغییری ایجاد نمی‌کند. همچنین برخلاف تصور عمومی، شواهدی مبنی بر افزایش سطح اکسیژن خون بر اثر خمیازه وجود ندارد.
ارزیابی پزشکی خواب آلودگی مداوم روزانه
مقیاس خواب آلودگی اپورث (Epworth Sleepiness Scale) یکی از ابزارهای رایج در کلینیک‌هاست که برای سنجش شدت خواب‌آلودگی در روز به کار می‌رود. در این ارزیابی، فرد میزان احتمال چرت زدن خود در موقعیت‌هایی مانند نشستن پس از ناهار یا مطالعه در محیطی آرام را مشخص می‌کند. نمره‌ای بالاتر از 10 معمولاً نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد.
- مواد روانگردان می‌توانند انسان را از خواب بی‌نیاز کنند
- استفاده از گوشی در رختخواب؛ دشمن پنهان خواب آرام
- خواب عمیق، راهی ساده برای پیشگیری از زوال عقل
- مصرف الکل چه بلایی سر خواب شما می‌آورد؟
پزشکان همچنین ممکن است به دنبال اختلالاتی نظیر آپنه خواب، سندرم پای بی‌قرار یا بی‌خوابی باشند. از آن‌جا که برخی داروها می‌توانند بر کیفیت خواب اثر منفی بگذارند، داروسازان ممکن است نسخه‌ها یا داروهای بدون نسخه بیمار را بررسی کنند تا احتمال تأثیرات جانبی بر خواب مشخص شود.
افزایش کیفیت خواب
جدا از مشکلات پزشکی، برخی رفتارها مانند مصرف کافئین در ساعات پایانی روز می‌توانند خواب شبانه را دچار اختلال کنند. مصرف الکل پیش از خواب اگرچه ممکن است باعث به خواب رفتن سریع‌تر شود، اما معمولاً موجب گسستگی چرخه خواب در نیمه دوم شب خواهد شد.
متخصصان خواب تأکید می‌کنند که کاهش مصرف نوشیدنی‌های الکلی در شب، اغلب منجر به خوابی آرام‌تر و پیوسته‌تر می‌شود. همچنین هشدار داده‌اند که استفاده از موادی نظیر ماری‌جوانا می‌تواند کیفیت کلی خواب شبانه را کاهش دهد.
کم‌خوابی و تأثیرات آن بر سلامت
خسارت‌های ناشی از کمبود خواب صرفاً محدود به احساس خستگی نیست. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که خواب ناکافی می‌تواند با چاقی، فشار خون بالا و بیماری‌های کلیوی مرتبط باشد.
احتمال بروز افسردگی نیز در این شرایط افزایش می‌یابد که ممکن است با تغییرات در شیمی مغز و تنظیم خلق‌وخو ارتباط داشته باشد. پزشکان توصیه می‌کنند که نباید به خواب‌آلودگی در روز به چشم مسئله‌ای کم‌اهمیت نگاه کرد.
نقش روتین‌ها در کاهش خواب‌آلودگی روزانه
محیط اتاق خواب نقش مؤثری در این زمینه دارد. نور یا صدای زیاد در اتاق ممکن است از ورود بدن به مراحل عمیق خواب جلوگیری کند.
برای بسیاری از افراد، رعایت روتین‌هایی مانند پرهیز از استفاده از صفحه‌نمایش و نخوردن وعده‌های سنگین پیش از خواب می‌تواند به تنظیم ریتم‌های خواب شبانه کمک کند. داشتن فعالیت بدنی منظم در طول روز نیز قادر است سیگنال‌های طبیعی بدن را بهبود بخشیده و باعث کاهش اختلالات خواب شود. در صورت ادامه‌ی خواب‌آلودگی در روز علیرغم این تغییرات، متخصصان توصیه به انجام آزمایش‌های تخصصی می‌کنند.
آینده تحقیقات درباره خمیازه
پژوهشگران همچنان در حال بررسی ارتباط میان خمیازه و سطح هوشیاری و پیوندهای اجتماعی هستند. تحقیقات جدید در حال بررسی این موضوع هستند که آیا خمیازه‌های مسری صرفاً باعث افزایش توجه می‌شوند یا مزایای دیگری نیز دارند.
با انتشار مطالعات بیشتر، دانشمندان امیدوارند که این یافته‌ها بتوانند افراد را به شناسایی الگوهای خواب خود و پاسخگویی به علائم خستگی مزمن ترغیب کنند.
نتایج این تحقیق در مجله Journal of Clinical Sleep Medicine به چاپ رسیده است.
