ایران «ارزان‌ترین» اینترنت موبایل در جهان را دارد؛ اما رازی پشت آن نهفته است!

گزارش سال ۲۰۲۴ اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) نشان می‌دهد که گرچه دسترسی به اینترنت موبایل در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، مقرون‌به‌صرفه شده، اما اینترنت ثابت همچنان برای میلیون‌ها نفر در جهان کالایی لوکس و گران‌قیمت باقی مانده است. این گزارش تأکید می‌کند که ارزان بودن کافی نیست و کیفیت، پایداری و شمول اجتماعی نیز برای تحقق عدالت دیجیتال ضروری‌اند.

اینترنت ارزان‌تر شده، اما نه برای همه

خبر خوش آن‌که از سال ۲۰۱۸ تاکنون، قیمت خدمات موبایلی در بسیاری از کشورها کاهش یافته و دسترسی به اینترنت برای افراد بیشتری امکان‌پذیر شده است. کشورهایی که موفق به رسیدن به آستانه دو درصدی شده‌اند، رو به افزایش‌اند. با این حال، هنوز برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان، اینترنت یک کالای گران‌قیمت است. مخصوصاً اینترنت ثابت خانگی که در کشورهای کم‌درآمد، همچنان برای بخش زیادی از مردم خارج از دسترس مالی باقی مانده است.

گزارش تأکید می‌کند که نابرابری تنها بین کشورها نیست؛ بلکه در درون کشورها نیز، دهک‌های پایین درآمدی سهم بیشتری از حقوق خود را صرف اتصال به اینترنت می‌کنند. به بیان ساده، میانگین‌های ملی همیشه گویای وضعیت واقعی همه اقشار جامعه نیست.

اینترنت موبایل در ایران برای همه دهک‌های درآمدی «مقرون‌به‌صرفه» است

نکته‌ای قابل توجه برای ما ایرانیان، اشاره مستقیم گزارش به وضعیت مقرون‌به‌صرفه بودن خدمات ارتباطی در ایران است. در بخشی از این گزارش، نموداری به نمایش درآمده که نشان می‌دهد در برخی کشورهای با درآمد متوسط و پایین، چه درصدی از مردم قادرند با کمتر از ۲ درصد درآمد ماهانه خود، به بسته پایه اینترنت موبایل (حداقل ۲ گیگابایت) دسترسی داشته باشند.

در این نمودار، «جمهوری اسلامی ایران» با رنگی روشن مشخص شده و نتیجه قابل‌توجهی دارد:« ۱۰۰ درصد مردم ایران، در تمام دهک‌های درآمدی، می‌توانند این بسته اینترنتی پایه را با هزینه‌ای کمتر از ۲ درصد درآمد ماهانه خود تهیه کنند. این یعنی اینترنت موبایل، در سطح پایه، برای همه اقشار جامعه ایران از منظر این گزارش «مقرون‌به‌صرفه» ارزیابی شده است.

ایران «ارزان‌ترین» اینترنت موبایل در جهان را دارد؛ اما رازی پشت آن نهفته است!
بر اساس شکل ۱۶ و توضیحات آن، وضعیت مقرون‌به‌صرفه بودن بسته پایه اینترنت موبایل (۲ گیگابایت) در جمهوری اسلامی ایران، از منظر معیارهای این گزارش در خصوص شکاف‌های داخلی مقرون‌به‌صرفه بودن (مقایسه هزینه اینترنت با درآمد دهک‌های مختلف جامعه)، برای ۱۰۰ درصد جمعیت خوب ارزیابی شده است.

این یافته نشان‌دهنده گران بودن اینترنت برای بخش بزرگی از جامعه نیست، بلکه برعکس، نشان می‌دهد که این بسته خاص، نسبت به درآمد افراد در تمام دهک‌ها، مقرون‌به‌صرفه محسوب می‌شود.

مهم است که به یاد داشته باشید این تحلیل مربوط به بسته پایه ۲ گیگابایتی پهنای باند موبایل است. همانطور که گزارش اشاره می‌کند، نیاز به داده در حال افزایش است و ممکن است بسته‌های اینترنت با حجم بالاتر یا خدمات دیگر (مانند اینترنت ثابت) وضعیت مقرون‌به‌صرفه بودن متفاوتی داشته باشند. همچنین، این یافته‌ها بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده توسط ITU و ترکیب آن‌ها با داده‌های نابرابری درآمدی بانک جهانی است.

مقرون‌به‌صرفه بودن کافی نیست؛ کارشناسان خواستار تمرکز بر کیفیت اینترنت شدند

گرچه این یافته درباره ایران نقطه قوتی به حساب می‌آید، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که مقرون‌به‌صرفه بودن تنها یکی از معیارهای دسترسی دیجیتال است. با رشد نیاز به داده‌های بیشتر، سرعت‌های بالاتر و خدمات باکیفیت‌تر، باید توجه داشت که صرفاً ارزان بودن بسته‌های اینترنتی به تنهایی کافی نیست. کیفیت، پایداری، تنوع خدمات و شمول اجتماعی نیز معیارهای مهمی برای سنجش عدالت دیجیتال‌اند.

در پایان، گزارش اتحادیه بین‌المللی مخابرات تأکید می‌کند که تلاش برای فراهم آوردن اینترنتی باکیفیت، پایدار و مقرون‌به‌صرفه برای همه، نه تنها یک ضرورت فنی، بلکه یک اولویت اجتماعی و اقتصادی در مسیر توسعه پایدار است.

اینترنت ثابت؛ سبدی گران‌تر با روند بهبودی کندتر

در بخش مهمی از گزارش اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU)، تحلیل مفصلی از وضعیت

بر اساس تعریفی که در این گزارش آمده، «سبد اینترنت ثابت» شامل

هنوز از هدف جهانی فاصله داریم

بررسی‌ها نشان می‌دهد که

تفاوت‌ها بر اساس سطح درآمد کشورها چشمگیر است:«در حالی که هزینه سبد اینترنت ثابت برای کشورهای با درآمد بالا حدود ۱ درصد از GNI است،

ایران «ارزان‌ترین» اینترنت موبایل در جهان را دارد؛ اما رازی پشت آن نهفته است!
Figure ۲ به روشنی نشان می‌دهد که هرچند مقرون‌به‌صرفه بودن خدمات فاوا در جهان رو به بهبود است، اما شکاف‌های منطقه‌ای عمیقی به خصوص بین آفریقا و اروپا وجود دارد و دسترسی به اینترنت ثابت به دلیل هزینه بالا همچنان یک چالش بزرگ در بسیاری از مناطق، به ویژه مناطق کم‌درآمدتر مانند آفریقا، کشورهای عربی، آسیا-پاسفیک و CIS باقی مانده است. این تفاوت‌ها ریشه در عوامل مختلفی از جمله سطح توسعه اقتصادی و در دسترس بودن زیرساخت‌ها دارند.

اینترنت ثابت هنوز گران است؛ تنها ۴۰٪ کشورها به هدف مقرون‌به‌صرفه بودن رسیدند

در سال ۲۰۲۴، تنها

از منظر قدرت خرید (PPP) نیز تصویر روشن‌تری به چشم نمی‌خورد.

اینترنت ثابت هنوز کالایی لوکس برای میلیون‌ها نفر است

با وجود دشواری‌های مالی، گزارش بهبودهایی در

عامل بازدارنده دیگر،

در مجموع، یافته‌های گزارش نشان می‌دهند که گرچه برخی شاخص‌های

۲۲۷۲۲۷

پیشنهادی باخبر