لمس آخر؛ اثر انگشت زندگان بر پیکر مردگان پس از ۱۸ قرن
پژوهشگران با بررسی یک تابوت باستانی در بریتانیای رومی به شواهدی شگفتانگیز دست یافتهاند که نشان میدهد مردگان حدود دو هزار سال پیش با خمیر گچ و بهصورت دستی برای دفن آماده میشدند؛ آثاری که اثر انگشت انسانها را تا امروز حفظ کرده و پرده از آیین تدفینی کمسابقه برمیدارد.
اخیراً محققان از یک راز عجیب و جالبتوجه درباره مراسم تدفینی که حدود ۲ هزار سال قبل برگزار میشد پرده برداشتند. حدود ۱۸۰۰ سال پیش در بریتانیای رومی (بخشی از بریتانیا که در آن زمان تحت تسلط رومیها بود)، افرادی که اجساد را برای دفن آماده میکردند، یک خمیر شبیه گچ ساخته و آن را بر روی اجساد میمالیدند و اثرانگشتهایی از آنها بهجای مانده که هنوز هم قابل مشاهده است.
باستانشناسان دراینباره توضیح دادند که این آثار تازه کشفشده، رویکردی مستقیم و فیزیکی به آداب تدفین در قرون سوم و چهارم پس از میلاد را نشان میدهد.
دلیل گچ کاری مردگان
تیم تحقیقاتی که در پروژه "دیدن مردگان" در دانشگاه یورک مشغول به کار هستند، به بررسی عمل اسرارآمیز استفاده از گچ مایع برای پر کردن تابوتهای سنگی و سربی افرادی که در طول امپراتوری روم در یورکشایر زندگی میکردهاند، میپردازند.
گچ یک کانی مبتنی بر کلسیم است که مادهای کلیدی در گچکاری و سیمانکاری باستان به شمار میرفت. وقتی گچ حرارت داده شده و با آب مخلوط میشود، تبدیل به مایعی قابل ریختن میشود. وقتی این مایع غلیظ، روی جسد ریخته میشود، سخت شده و یک پوشش یا قالب از فرد متوفی بهجای میگذارد که خیلی شبیه به قالبهای موجود در پمپئی است.
تا به امروز حداقل ۷۰ جسد پوشیده شده با گچ مایع در منطقه یورکشایر کشف شده است. در دهه ۱۸۷۰ میلادی یک تابوت سنگی در این منطقه پیدا شده بود که تا پیش از این به درستی مورد مطالعه قرار نگرفته بود. اما حالا محققان با بررسی آن به یک سرنخ غافلگیرکننده در مورد روش اعمال گچ مایع دست یافتند: شخصی آن را با دست مالیده بود.
نحوه انجام کار
مورین کارول، باستانشناس رومی دانشگاه یورک و پژوهشگر اصلی این پروژه دراینباره گفت: «وقتی پوشش را بلند کردیم و شروع به تمیز کردن و انجام اسکن سهبعدی نمودیم، آثار تماس دست و انگشتان را کشف کرده و واقعاً شگفتزده شدیم. آنها تا قبل از این هرگز دیده نشده بودند و هیچکس قبلاً این پوشش را از تابوت خارج نکرده بود.»
کارول اخیراً در این باره توضیح داد که اعضای تیم قبلاً فرض کرده بود که گچ مایع تا حداقل ۱۵۰ درجه سانتیگراد حرارت داده شده و بر روی جسد ریخته میشده؛ اما وجود این اثر انگشتها بدین معناست که مخلوط گچ احتمالاً یک خمیر نرم بوده که شخصی در تابوت آن را با دست بر روی بدن صاف کرده است. گچ بسیار نزدیک به لبههای تابوت مالیده شده بود، به همین خاطر تا زمانی که تیم پوشش را از تابوت خارج نکرده بودند، اثرانگشتها قابلمشاهده نبود.
طبق گفته کارول، این اثر انگشتها و نشانههای دست، از تماس نزدیک و شخصی رومیها با مردگانشان خبر میدهد. او دراینباره توضیح داد: «اینها یک رد چشمگیر از فعالیت انسانی هستند که در هیچ زمینه تدفین رومی دیگری مشاهده نشده بود. تا به امروز چنین ردی که بر روی جسد باقیمانده باشد را ندیده بودیم.»
این نشانهها سرنخهای بیشتری در مورد فرد یا افرادی که متوفی را دفن کردهاند را ارائه خواهند کرد و بهعنوانمثال ممکن است مشخص شود که آیا یک کفنودفن کننده حرفهای برای آخرین بار متوفی را لمس کرده یا یکی از اعضای خانواده او.
کارول در بخش پایانی صحبتهایش گفت: «ما امیدواریم که بقایای DNA بالقوه را از اثر دستان به دست آورده و بتوانیم آنها را موردبررسی قرار دهیم.»
