سامانه موشکی ایگلا؛ کابوس هواگردهای کم ارتفاع (+فیلم و عکس)

عصر ایران؛ مجله تصویری سلاح - 9کا38 ایگلا (9K38 Igla) یک سامانه پدافند هوایی دوش پرتاب ساخت شوروی/روسیه است که از فناوری هدایت فروسرخ (اینفرارد) برای هدف قرار دادن و انهدام هواگردهای دشمن استفاده می کند. این سامانه موشکی جمع و جور که از سال 1983 توسط شرکت Konstruktorskoye Byuro Mashynostroyeniya تولید می شود، در ناتو با نام اس ای-18 گراوس (SA-18 Grouse) شناخته می شود و امروزه همچنان به طور گسترده در درگیری های جهانی مورد استفاده قرار می گیرد.

ریشه ها و توسعه

توسعه ایگلا در سال 1971 آغاز شد و هدف اصلی آن جایگزینی سامانه قدیمی و کم اثر 9کا32 استرلا-2 (9K32 Strela-2) بود. برخلاف باور عموم، ایگلا صرفا نسخه ای بهبودیافته از استرلا نیست، بلکه سلاحی کاملا بازطراحی شده و بسیار پیچیده تر است که در دقت هدف گیری، مقاومت در برابر اقدامات متقابل (ضد جمینگ) و قابلیت اطمینان عملیاتی، پیشرفت های چشمگیری داشته است.

با افزایش چالش های فنی، مهندسان شوروی در سال 1978 تصمیم گرفتند برنامه را به دو مسیر تقسیم کنند:

• تکمیل توسعه سامانه ایگلا با تمام قابلیت های پیش بینی شده.
• ساخت یک نسخه ساده شده بر پایه استرلا برای تولید سریع تر و استقرار زودهنگام.

این تقسیم بندی منجر به معرفی دو نسخه متمایز شد: ایگلا-1 (9کا310) و نسخه بعدی یعنی 9کا38 ایگلا که هر کدام مزایای خاص خود را در میدان نبرد داشتند.

9کا38 ایگلا-1 (9کا310): ورود زودهنگام به خدمت

ایگلا-1 که در ناتو با نام اس ای-16 گیملت (SA-16 Gimlet) شناخته می شود، رسما در 11 آوریل 1981 وارد خدمت ارتش شوروی شد. اگرچه این مدل برخی از اجزای استرلا را در خود داشت، اما ویژگی های حیاتی جدیدی را معرفی کرد، از جمله:

• سیستم شناسایی هواگرد: برای جلوگیری از حوادث ناشی از آتش خودی.
• بدنه کمی بزرگتر: با باله های بازطراحی شده برای آیرودینامیک بهتر.
• جستجوگر فروسرخ خنک شونده: کاهش حساسیت به شراره های منور و بهبود پایداری در قفل کردن روی هدف.

ایگلا-1 به رغم اینکه یک مدل انتقالی در نظر گرفته می شود، پوشش پدافند هوایی حیاتی را برای واحدهای پیاده نظام شوروی در اوایل دهه 1980 فراهم کرد.

سامانه 9کا38 ایگلا: قابلیت تمام عیار در خط مقدم

سامانه کامل شده 9کا38 ایگلا در سال 1983 وارد خدمت شد و پیشرفت های بزرگی نسبت به نسخه قبلی ارائه داد:

• مقاومت برتر در برابر جمینگ: که در جنگ های الکترونیک مدرن بسیار حیاتی است.
• حساسیت جستجوگر ارتقایافته: امکان قفل کردن سریع تر و مطمئن تر روی هدف.
• درگیری 360 درجه: توانایی هدف قرار دادن هواگردها هم در حالت نزدیک شدن و هم در حال دور شدن (سامانه های قبلی فقط از پشت به اهداف حمله می کردند).
• افزایش برد و ارتفاع عملیاتی: بهبود پوشش دفاعی در میدان نبرد.
• سوخت باقی مانده موشک: هنگام برخورد به عنوان یک ماده منفجره اضافی عمل کرده و آسیب وارده به هدف را افزایش می دهد.

نسخه های دریایی و صادراتی

پلتفرم ایگلا برای نقش های دیگر نیز سازگار شده است:

• اس ای-ان-10 گراوس: نسخه دریایی برای دفاع از کشتی ها.
• ایگلا-1ئی: نسخه صادراتی برای مشتریان بین المللی.
• ایگلا-1دی: نسخه سبک وزن برای نیروهای هوابرد و نیروهای ویژه.
• ایگلا-1وی: نسخه هواپایه، نصب شده روی هلیکوپترها.
• ایگلا-1ان: نسخه ای با سر جنگی سنگین تر اما سرعت و برد کمتر.
• ایگلا-1اس: مدل ارتقایافته با برد بیشتر، هدایت دقیق تر و سر جنگی قدرتمندتر.

مشخصات کلی سامانه

نوع: سامانه پدافند هوایی دوش پرتاب

کشور سازنده: اتحاد جماهیر شوروی / روسیه

سال ورود به خدمت: 1983

شرکت سازنده: Konstruktorskoye Byuro Mashynostroyeniya (KBM)

قیمت تخمینی: بین 60000 تا 80000 دلار آمریکا (بر اساس آمارهای سال 2003)

ویژگی های موشک

• وزن: 10.8 کالوگرم
• طول: 1.574 متر
• کالیبر: 72 میلی متر
• سر جنگی: 1.17 کالوگرم (شامل 390 گرم ماده منفجره قوی)
• فیوز: تماسی و مجاورتی
• پیشرانه: پیشران راکتی با سوخت جامد
• برد عملیاتی: 5.2 کالومتر
• حداکثر ارتفاع: 3.5 کالومتر
• سرعت: حدود 800 متر بر ثانیه (تقریبا 2.3 ماخ)
• سیستم هدایت: هدایت فروسرخ (شلیک کن و فراموش کن)

میراثی ماندگار

حتی دهه ها پس از معرفی، سامانه ایگلا همچنان نقش مهمی در درگیری های جهانی ایفا می کند؛ به ویژه در محیط های جنگ نامتقارن که تحرک و پاسخگویی سریع حیاتی است. قابلیت حمل، سهولت استفاده و اثربخشی ثابت شده آن در برابر هلیکوپترها، پهپادها و هواپیماهای کم ارتفاع، تضمین می کند که این سامانه موشکی دوران شوروی در میادین نبرد مدرن همچنان بسیار کاربردی باقی بماند.