روز شلوغ وزارت خارجه؛ بازآرایی تازه روابط منطقهای؟/ ماموریت فیدان در تهران چه بود؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، روز گذشته- 9 آذر- وزارت خارجه روز دیپلماتیک شلوغی را پشت سر گذاشت. عباس عراقچی ابتدا با سعود بن محمد الساطی، معاون وزارت خارجه عربستان، دیدار کرد و سپس میزبان هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه شد.
مذاکرات هستهای و تحریمها محور گفتوگوی عراقچی و فیدان
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه در کنفرانس مشترک مطبوعاتی با هاکان فیدان با بیان اینکه همکاریهای تهران و آنکارا روندی رو به رشد دارد، تأکید کرد: با وجود تلاشها و دستاوردهای خوب، همچنان تا بالفعلسازی تمامی ظرفیتهای دو کشور، بهویژه در حوزههای اقتصادی و تجاری، فاصله وجود دارد و باید اقدامات بیشتری برای جبران این عقبماندگی انجام شود.
وزیر امور خارجه تأکید کرد: در آینده نزدیک سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در شهر وان افتتاح خواهد شد که ظرفیت تازهای برای توسعه مناسبات دو کشور ایجاد میکند.
عراقچی وضعیت سوریه را بهطور مستقیم مرتبط با حفظ تمامیت ارضی و ثبات منطقه دانست و گفت: حملات رژیم صهیونیستی مهمترین تهدید برای امنیت سوریه است.
او مبارزه با تروریسم را یکی از چالشهای مشترک ایران و ترکیه دانست و تصریح کرد: ایران از روند خلع سلاح گروه پ.ک.ک و انحلال تمامی گروههای تروریستی برای رسیدن به منطقهای عاری از تروریسم حمایت میکند.
عراقچی به رایزنیهای هستهای با ترکیه اشاره کرد و گفت: در خصوص پرونده هستهای ایران و تحریمهای ظالمانه آمریکا گفتوگوهای مفصلی داشتیم. همچنین درباره موضوع رخداده در شورای امنیت، توضیحات لازم ارائه شد.
او ابراز اطمینان کرد که همکاریهای ایران و ترکیه روندی رو به رشد خواهد داشت و افقهای گستردهتری پیشروی دو کشور قرار دارد.
هاکان فیدان در ادامه سفر خود با رئیس مجلس، دبیر شورای عالی امنیت ملی و رئیسجمهور کشورمان دیدار و درباره مسائل دوجانبه و منطقهای رایزنی کرد. جمعبندی این رفتوآمدها حاکی از شکلگیری یک بلوک منطقهای میان ایران، ترکیه و عربستان است؛ بلوکی که میتواند در برابر فشارهای خارجی مقاومت بیشتری ایجاد کند و با توسعه کریدورها و سازوکارهای مالی غیردلاری، اثر تحریمها را کاهش دهد.
سفر فیدان به تهران در شرایطی انجام شد که بازگشت تحریمهای سازمان ملل و تغییرات ژئوپلیتیک خاورمیانه، به این سفر ابعاد اقتصادی و سیاسی تازهای داده است. ترکیه با اقتصاد متنوع و جایگاه ترانزیتی خود، میتواند یکی از مسیرهای حیاتی ایران در دوره تحریم باشد؛ مسیری که اگر توافقهای جاری عملی شوند، در آینده اهمیتی دوچندان خواهد یافت.
همزمان با سفر فیدان، سعود بن محمد الساطی، معاون وزارت خارجه عربستان نیز به تهران آمد. رایزنیهایی که در ادامه مشورتهای دو کشور درباره روابط دوجانبه و تحولات منطقهای ـ از فلسطین تا لبنان و سوریه ـ انجام شد، نقشآفرینی ریاض در گفتوگوهای منطقهای پررنگتر شده است. این رفتوآمدها، همراه با سفرهای متقابل مقامات ایرانی به ریاض، بخشی از روند تازه احیای روابط دو کشور است؛ روندی که تهران و ریاض میکوشند آن را به پایهای برای معماری نوین در مناسبات دوجانبه و حتی ساختار منطقهای تبدیل کنند.
ضرورت تقویت روابط دوجانبه با آنکارا
فیروز دولتآبادی، سفیر سابق ایران در ترکیه در گفتوگو با اکوایران درباره سفر اخیر هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه به تهران، ابعاد مختلف این سفر و پیامهای احتمالی آن را تشریح کرد. او معتقد است با توجه به نقش و سوابق فیدان در چند سال گذشته، این سفر حامل پیامهای مهم و چندلایه برای تهران و منطقه بوده است.
دولتآبادی با اشاره به سوابق فیدان در مدیریت پروندههای سوریه، عراق، آسیای مرکزی و روابط ترکیه با اروپا اعلام کرد: پیشبینی دقیق محتوای پیامهای این سفر ممکن نیست، اما با کنار هم گذاشتن نشانهها میتوان دریافت که وزیر خارجه ترکیه احتمالا حامل پیامهایی اساسی است؛ پیامهایی که میتواند هم جنبه هشدار داشته باشد و هم حاوی پیشنهادها و مشوقها باشد.
دیپلمات پیشین کشورمان تاکید کرد که ترکیه به عنوان عضو ناتو، جایگاهی ویژه در تعاملات منطقهای دارد و سفر مقام ارشد آنکارا به تهران در این مقطع زمانی، نمیتواند خالی از معنا باشد.
دولتآبادی در ادامه به اهمیت راهبردی روابط ایران و ترکیه اشاره کرد و گفت: ترکیه کاملاً آگاه است که هرگونه بحران در ایران، پیامدهای جدی برای این کشور نیز خواهد داشت. به همین دلیل، آنها ظرفیت خود را برای کمک به حل مسائل منطقهای ایران به کار خواهند گرفت. ما نیز باید روابط دوجانبه خود با ترکیه را تقویت کنیم، زیرا به این همکاری بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم.
او در ادامه درخصوص سخنان عراقچی در نشست خبری مشترک با فیدان مبنی بر اینکه «ایران درباره موضوع اسنپبک و برنامه هستهای به ترکیه توضیحاتی ارائه کرده است.»، نقشآفرینی آنکارا در حل مناقشات هستهای محدود ارزیابی کرد.
به گفته دولتآبادی، ترکیه فاقد ظرفیت لازم برای میانجیگری در پروندههای بزرگ بینالمللی است و ادامه داد: در سالهای اخیر، ترکیه از قالب سنتی خود خارج شده و در برخی مسائل خاورمیانه نقشآفرینی کرده است، اما این نقش بیشتر جنبه سیاسی داشته تا اقدام عملی جدی. انتظار اینکه این کشور بتواند در مسائل پیچیده بینالمللی ایران نقش میانجی مؤثر ایفا کند، واقعبینانه نیست.
او تأکید کرد که موضوعات مربوط به ایران، تنها مسائل منطقهای نیستند، بلکه ابعاد بینالمللی گستردهای دارند و از سطح توان بازیگرانی مانند ترکیه فراتر میروند.
