نوسان قیمت دلار و نگرانی کارشناسان از افت قدرت خرید مردم

قیمت دلار (ارز) در بازار آزاد ایران طی هفته‌های اخیر روند صعودی داشته و تا مرز ۱۲۶ هزار و ۷۵۰ تومان نیز ثبت شده است. این افزایش قیمت بار دیگر نگرانی‌ها نسبت به نوسانات بازار ارز را بالا برد تا مردم نگران افزایش قیمت کالا‌ها به واسطه بالا رفتن نرخ دلار باشند.

علل افزایش قیمت ارز از نگاه کارشناسان

طبق گزارش‌های میدانی ایسنا طی چند روز اخیر، نرخ خرید و فروش دلار در بازار آزاد بین ۱۲۱ تا ۱۲۶ هزار و ۷۵۰ تومان نوسان داشت و روز گذشته (چهارشنبه - ۱۹ آذر ۱۴۰۴) نیز قیمت دلار در بازه ۱۲۴ هزار و ۸۰۰ تومان تا ۱۲۴ هزار و ۲۵۰ تومان بود. همچنین فاصله بین نرخ خرید و فروش در روز‌های اخیر همچنان ادامه دارد که نشانه‌ای از بی‌ثباتی بازار به شمار می‌رود.

کارشناسان معتقدند رشد اخیر دلار حاصل ترکیب عوامل اقتصادی، سیاسی و روانی است. مهدی بهنامه، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد، در این باره به ایسنا گفت: «مهم‌ترین عامل، ابهامات و ناامنی‌های سیاسی در سطح بین‌الملل است. زمانی که در کشور‌های مختلف خصوصا کشور‌هایی که با ایران ارتباط نزدیک دارند (ونزوئلا) ناامنی ایجاد می‌شود، مردم به سمت دلار و طلا می‌روند. افزایش تقاضا قیمت ارز را بالا می‌برد. همچنین کاهش درآمد‌های نفتی باعث شده عرضه دلار کمتر شود و ترکیب کاهش عرضه و افزایش تقاضا نرخ دلار را افزایشی کرده است.»

از سوی دیگر، سید حمید حسینی، عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران، با اشاره به وضعیت اقتصادی داخلی اظهار کرد: «ارز تابع عرضه و تقاضاست و عوامل بنیادی و ژئوپلیتیک بر آن اثرگذارند. کاهش درآمد‌های ارزی دولت باعث فشار بر بازار شده است.»

طبق بررسی‌های انجام شده، تنش‌های خارجی، وضعیت «نه جنگ و نه صلح» در کشور، خبر‌های مرتبط با بنزین و بودجه و کاهش اعتماد عمومی به سیاست‌گذار باعث شده بازارساز‌ها از شرایط سوءاستفاده کنند و نرخ ارز در مسیر افزایشی قرار گیرد. با اینکه بانک مرکزی با سیاست‌هایی مانند حمایت از تولیدکنندگان ارزآور و انتشار ابزار‌های تأمین مالی ارزی، به دنبال مدیریت بازار است، اما اختلاف بین قیمت رسمی و بازار آزاد هنوز قابل توجه است.

در همین زمینه رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که بانک مرکزی طرح‌هایی برای حمایت از تولیدکنندگان ارزآور دارد تا عرضه دلار به بازار افزایش یابد. وی تأکید کرد که نرخ واقعی دلار متفاوت از قیمت بازار آزاد است و قیمت‌های غیررسمی مورد پذیرش نیست. او معتقد است که التهابات موجود باعث بالا رفتن قیمت ارز شده است.

پیش‌بینی کارشناسان از آینده بازار ارز

آلبرت بغزیان - اقتصاددان - نیز در گفت‌و‌گو با ایسنا تاکید کرد: «بازار ارز در آتش بی‌اعتمادی است و حتی اگر عوامل بنیادی تغییر نکنند، ترس و نااطمینانی مردم باعث رشد قیمت دلار می‌شود. سوء‌مدیریت و ناهماهنگی سیاست‌های اقتصادی، زمینه را برای سودجویی دلالان فراهم کرده است.»

اثر روانی نوسانات بر قیمت‌ها

البته موضوع به همین جا ختم نمی‌شود و برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که در صورت ادامه بی‌اعتمادی عمومی و فشار‌های اقتصادی، نوسانات بازار ارز ادامه خواهد داشت. به گفته آنها، رشد انفجاری قیمت دلار می‌تواند بر تورم و قدرت خرید مردم اثر مستقیم بگذارد. همچنین رفتار جمعی سرمایه‌گذاران و معامله‌گران، همراه با انتظار برای افزایش نرخ‌ها، خود به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زند. این پدیده روانی یکی از دلایل تداوم روند صعودی دلار عنوان شده است.

نقش سیاست‌های بانک مرکزی در کاهش فشار بازار

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند اگر سیاست‌های بانک مرکزی در حمایت از صادرکنندگان و مدیریت بازار به طور کامل اجرا شود، شاید فشار بر بازار تا حدی کاهش یابد؛ اما ادامه تحریم‌ها و نوسانات بین‌المللی می‌تواند باعث تداوم بی‌ثباتی نرخ ارز در بازار آزاد و حتی سایر بازار‌ها شود.