هادی آفریده -کارگردان مستند «ارس، رود خروشان»- در گفت‌وگو با ایسنا، درباره این اثر که در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند «سینما حقیقت» حضور دارد، توضیحاتی داد.

وی با اشاره به موضوع فیلم خود بیان کرد: این مستند به رود ارس به عنوان طولانی‌ترین رود مرزی ایران می‌پردازد. رودی که برای ما ایرانیان با پیمان‌نامه‌های گلستان و ترکمنچای و جدایی سرزمین‌ها گره خورده و خاطره‌ای تلخ به شمار می‌آید. ما در این فیلم تلاش کرده‌ایم قصه‌های کمتر شنیده شده مرتبط با این جنگ‌ها و جدایی‌ها را به زبان مردم بومی، اقوام و عشایر حاشیه رودخانه و با روایت خود ارس روایت کنیم.

آفریده درباره ایده اولیه ساخت این مستند،یادآور شد: رویکرد غالب فیلم‌های من ایران‌شناسی اقوام ایرانی، میراث فرهنگی، هویتی و محیط زیست است. سفرهایم به منطقه، جنبه‌های دراماتیک و ارزشمند این رودخانه را برای ساخت یک فیلم مستند شاخص به من نشان داد. همچنین جنگ‌های اخیر در قفقاز، به ویژه جنگ دوم قره‌باغ که منجر به عقب‌نشینی ارامنه از کرانه‌های رود و حضور نیروهای آذربایجان در نزدیکی مرز ایران شد، برایم مانند جرقه‌ای بود. به این فکر کردم که این منطقه مرزی تا زمانی که بخشی از ایران بود، ثبات داشت، ولی پس از جدایی، همواره شاهد جنگ‌ها و تجزیه‌ها بوده و ارس شاهد این رویدادهای سیاسی تاریخی است.

کارگردان مستند «ارس، رود خروشان» درباره مسیر رود و محتوای فیلم توضیح داد: ارس از مرز ترکیه وارد ایران می‌شود و از مناطق سه‌جانبه ایران، ترکیه و نخجوان عبور می‌کند. سپس از ارمنستان و آذربایجان گذر می‌کند و به دریای خزر یعنی آب‌های ایران می‌ریزد. ما در این مستند، آنچه را در حواشی این رود اتفاق می‌افتد؛ از زندگی مردم، فرهنگ‌، رویدادها و اتفاقات، روایت کرده‌ایم. این اثر، مونوگرافی و مردم‌نگاری است، ولی در عین حال به دلیل استفاده از ساختار نریشن و گفتار متن که با صدای «شبنم مقدمی» اجرا شده، وجوه دراماتیک و قصه‌گویی قوی‌ای نیز دارد.

آفریده درباره مدت زمان تولید این مستند گفت: فرآیند از پژوهش تا تولید حدود دو سال به طول انجامید. کار پژوهش از سال ۱۴۰۱ آغاز شد و با سفرهای پژوهشی، پیدا کردن کاراکترها و سپس فیلم‌برداری ادامه یافت.

وی با اشاره به چالش‌های تولید اظهار کرد: برای فیلم‌برداری با چالش‌های متعددی مواجه بودیم و نیاز به مجوزهای متعدد از مرکز سینمایی، ناجا، مرزبانی، استانداری و مناطق آزاد داشتیم. سه مدیر تولید در استان‌های آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل تلاش زیادی کردند، ولی متأسفانه نیروهای مرزی و امنیتی کمترین همکاری را با ما داشتند. تقریباً هر روز با وجود تمام مجوزها، به بهانه‌هایی از کار ما جلوگیری می‌شد. گاهی دوربین حرفه‌ای ما حساسیت ایجاد می‌کرد، در حالی که مردم با موبایل‌های خود بدون محدودیت فیلم‌برداری می‌کردند. این سوءتفاهم و بدبینی نسبت به مستند و مستندساز متأسفانه در بسیاری مناطق وجود دارد.

آفریده در بخش دیگری از صحبت‌هایش در مورد همکاری با «شبنم مقدمی» گفت: خوشبختانه دوستان پیشکسوت بازیگر سینمای ایران همیشه با من همراهی کرده‌اند. من علاقه‌مند هستم که بیشتر با بازیگران به‌جای گویندگان حرفه ای برای فیلم مستند کار کنم، بازیگران در بیان گفتار برای فیلم‌های مستند بسیار بهتر شخصیت پردازی می‌کنند برای نریشن این فیلم نیز از ابتدا به دنبال یک بازیگر خانم بودم. شبنم مقدمی از اولین انتخاب‌های من بود و با وجود بیماری، با مهر و فروتنی پذیرفت که متن را بخواند. اجرای ایشان فوق‌العاده بود، به ویژه با توجه به اینکه گفتار متن فیلم طولانی است و رودخانه گاهی در قالب شخصیت‌های مختلف صحبت می‌کند؛ خانم مقدمی توانست این وجوه را به خوبی تفکیک کند و این هدیه‌ای ارزشمند به من و سینمای مستند ایران بود.

کارگردان این مستند در پایان با قدردانی از همکارانش افزود: بخشی از بهترین‌های سینمای ایران در این پروژه با وجود شرایط سخت مالی و بودجه ناچیز همراه من بودند. می‌خواهم از رضا تیموری، فیلم‌بردار هنرمند فیلم، سولماز افتخاری، تدوینگر توانا که نقش مؤلفانه‌ای در شکل‌گیری روایت فیلم داشت و مهرشاد ملکوتی که صداگذاری درخشان فیلم را انجام داد، قدردانی کنم. این افراد تضمین کیفیت کار بودند.

مستند «ارس، رود خروشان» اولین اکران خود را در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند «سینما حقیقت» تجربه خواهد کرد.

در ادامه تیزر این مستند را ببینید:

انتهای پیام