
اوج این اعتراضات را میتوان در واکنش هنرمندان به حراج کریستیز مشاهده کرد؛ جایی که فروش آثار خلقشده توسط هوش مصنوعی، خشم هزاران هنرمند را برانگیخت و آنها را به صدور بیانیهای اعتراضی واداشت. این رویداد، نشاندهنده عمق نگرانیهای هنرمندان از نفوذ هوش مصنوعی در عرصههای خلاقانه و تهدید آن برای اصالت و حقوق هنری است. براساس آمار ارائهشده، بیش از تقریبا یکچهارم آثار این دوره دیجیتالی هستند و بر بستر توکنهای غیر قابل تعویض(NFT) تعریف شدهاند. به گفته کریستی نمونههایی از سایر آثار در حراج فعلی، شامل باکسهای نور و صفحهنمایشها (شامل مانیتورها)، همچنین مجسمهها، نقاشیها و آثار چاپی است. بازاری که انتظار میرود فروش آن به بیش از ۶۰۰هزار دلار برسد.
در گزارشی که توسط سیانان منتشر شد، آمده است که حدود ۴هزار هنرمند با امضای یک بیانیه عمومی، از حراجی کریستی نیویورک خواستهاند که به این شیوه از برگزاری بازار پایان دهد.
هنرمندان امضاکننده این بیانیه تاکید کردهاند که این اولین بار است که یک حراجی معتبر مانند کریستی بهطور گسترده به فروش آثاری میپردازد که توسط هوش مصنوعی خلق شدهاند و این موضوع نگرانیهای جدی را برانگیخته است. نویسندگان و امضاکنندگان این بیانیه عمدتا با مدلهای هوش مصنوعی که برای خلق برخی از آثار فروختهشده در این حراجی استفاده شدهاند، مشکل دارند. آنها به طور خاص بر استفاده بدون مجوز از نام و آثار هنرمندان و نادیده گرفتن حقوق مولف تاکید کردهاند.
در بخشی از این بیانیه آمده است: «این مدلها و شرکتهای پشت آنها، هنرمندان انسانی را مورد بهرهبرداری قرار میدهند و از کار آنها بدون اجازه یا با پرداخت مبالغی برای رقابت با بازاری که بهزودی شکل خواهد گرفت، استفاده خواهند کرد. این رقابت در ادامه با بهرهگیری نامتناسب از هنرمندان و آثار هنری، جدی و جدیتر خواهد شد.»
امضاکنندگان تاکید کردهاند: «حمایت شما برگزارکنندگان، از این مدلها و کسانی که از آنها استفاده میکنند، سرقت انبوه کار هنرمندان انسانی توسط شرکتهای هوش مصنوعی را به همراه دارد. این سهل الوصول بودن خود بهتنهایی شرکتهای تجاری را برای دریافت سود بیشتر، وسوسه خواهد کرد.»
دلایل اعتراض
استفاده از آثار هنرمندان برای آموزش مدلهای هوش مصنوعی، از مهمترین مسائل چالشبرانگیز است که موجی از اعتراضات را در میان هنرمندان به راه انداخته است. این روند، به طور بالقوه میتواند به شکایتهای حقوقی علیه شرکتهای فناوری و توسعهدهندگان نرمافزار منجر شود. از یک سو، هنرمندان مدعی هستند که آثارشان بدون کسب اجازه یا پرداخت غرامت، توسط برنامههای هوش مصنوعی برای آموزش مدلها مورد استفاده قرار گرفته است. از سوی دیگر، شرکتهای فناوری با استناد به مفهوم «استفاده منصفانه»، اقدام خود را توجیه میکنند. مشکل اینجاست که تفسیر کنونی از «استفاده منصفانه» به موسسات و شرکتهای هوش مصنوعی اجازه میدهد از برخی آثار دارای حق چاپ بهرهبرداری کنند. این وضعیت، ضرورت تدوین قوانین جدید و بهروز را در این زمینه آشکار میسازد.
استفاده منصفانه (Fair Use) یک اصل حقوقی در قانون حق تکثیر (کپیرایت) است که به افراد اجازه میدهد در شرایط خاصی از آثار دارای حق تکثیر بدون اجازه صاحب اثر استفاده کنند. این اصل، تعادلی بین حقوق صاحبان اثر و منافع عمومی ایجاد میکند. در واقع، استفاده منصفانه به شما اجازه میدهد در شرایط مشخصی از آثار تحت قانون کپیرایت، استفاده مجدد کنید. هدف از این قانون، ارتقای آزادی بیان و خلاقیت در جامعه عنوان شده و عموما به نقلقولهای کوتاه از یک اثر برای نقد یا تفسیر، استفاده از بخشهایی از یک اثر برای آموزش یا پژوهش، تقلید طنزآمیز (پارودی) از یک اثر و گزارش خبری از رویدادهای جاری منحصر میشود.
مدافعان
در بحبوحه این بحثهای رسانهای، سخنگوی خانه حراج کریستی در مصاحبه با روزنامه «ART»، به دفاع از استفاده از هوش مصنوعی در هنر پرداخت. او گفت هنرمندانی که آثارشان در حراج کنونی به فروش میرسد، همگی در زمینههای هنری چندگانه فعالیت دارند و از مهارتهای بالایی در این زمینهها برخوردارند. او همچنین یادآور شد که برخی از این هنرمندان، در موزههای معتبر جهان آثارشان به نمایش گذاشته شده است و چهرههای شناختهشدهای در دنیای هنر محسوب میشوند.
سخنگوی کریستی تاکید کرد که آثار ارائهشده در این حراج، از هوش مصنوعی بهعنوان ابزاری برای تقویت و ارتقای آثار هنری خود استفاده میکنند، نه بهعنوان جایگزینی برای خلاقیت انسانی.
سارپ کرم یاووز، یکی از هنرمندانی که اثرش در این حراج به نمایش گذاشته شده است، نیز در دفاع از هوش مصنوعی، این ایده را که هنر تولیدشده توسط هوش مصنوعی نوعی دزدی محسوب میشود، یک سوءتفاهم دانست. او استدلال کرد که این سوءتفاهم ناشی از برداشتهای نادرست از دادههای مورد استفاده در فرایند تولید آثار هوش مصنوعی است.
یاووز در ادامه توضیح داد که اکثر تصاویر تولیدشده توسط هوش مصنوعی، حاصل ترکیب میلیونها تصویر مختلف هستند. او معتقد است که با توجه به این حجم عظیم از دادهها، هیچ هنرمندی نمیتواند ادعا کند که ایده اولیه خلق یک تصویر خاص، مانند یک منظره طبیعی یا یک شخصیت تاریخی، منحصرا متعلق به اوست.
او همچنین افزود که هوش مصنوعی در فرایند تولید تصاویر، از شیوههای مختلف الهامگیری انسانی تقلید میکند، اما در نهایت، کارکرد اصلی آن محدود به تجزیه و تحلیل و پردازش اطلاعات است.
حراج کریستیز ۲۰ فوریه (۲ اسفند) آغاز شده و تا ۵مارس (۱۵ اسفند) ادامه خواهد داشت.