تاریخچه جشنواره های سینمایی معتبر جهان

جشنواره «کن»

یکی از مهم‌ترین جشنواره های سینمایی جهان جشنواره کن است. جشنواره کن یک رویداد سینمایی معتبر است که سالانه در شهر کن فرانسه برگزار می‌شود. جشنواره کن از هفت بخش اصلی تشکیل شده است. جایزه این جشنواره، نخل طلایی است که از طلای ۲۴ عیار ساخته شده‌ که به بالشتی از کریستال تکیه داده‌است. جایزه نخل طلا، بالاترین افتخاری است که به بهترین فیلم جشنواره اعطا می‌شود. این جایزه از سال ۱۹۵۵ به‌عنوان جایزه اصلی معرفی شد. ایران در سال ۱۹۹۷ با فیلم طعم گیلاس ساخته عباس کیارستمی موفق به کسب نخل طلا شد. فیلم‌های با موضوع جنگ بیشترین برندگان نخل طلا را تشکیل می‌دهند.

از سال ۱۹۴۶ تاکنون، این جشنواره به‌عنوان مهم‌ترین رویداد سینمایی اروپا و یکی از معتبرترین جشنواره‌های جهانی شناخته می‌شود. جشنواره کن با هدف تجلیل از هنر سینما و نمایش فیلم‌های شاخص از سراسر جهان برگزار می‌شود. این جشنواره در ابتدا در سال ۱۹۳۹ توسط دولت فرانسه و در واکنش به نفوذ فاشیسم در جشنواره ونیز پایه‌گذاری شد اما به دلیل جنگ جهانی دوم متوقف شد. در سال ۱۹۴۶، جشنواره با حمایت وزارت خارجه فرانسه مجدداً راه‌اندازی شد و از آن زمان تاکنون ادامه دارد.

جشنواره «اسکار»

مراسم اهدای جوایز اسکار به نام جوایز آکادمی «Academy Awards» شناخته می‌شود، اما در سطح جهانی بیشتر با نام اسکار «Oscars» مشهور است.

اولین مراسم اسکار در ۱۶ مه ۱۹۲۹ در هتل روزولت هالیوود با حضور ۲۷۰ مهمان برگزار شد. در این رویداد، ۱۵ تندیس به برگزیدگان اهدا شد. اسامی برنده‌ها از سه ماه قبل اعلام می‌شد که این رویه در دومین مراسم اسکار در سال ۱۹۳۰ تغییر کرد. در سال ۱۹۴۱، آکادمی روش مهر و موم کردن نتایج را برای جلوگیری از افشای زودهنگام معرفی کرد و اسامی در شب مراسم منتشر شد.

نام «اسکار» ریشه دقیقی ندارد، اما گفته می‌شود مارگارت هریک، دبیر اجرایی آکادمی، هنگام دیدن تندیس یاد «عمو اسکارش» افتاده و این نام رایج شده است. همچنین برخی معتقدند بت دیویس نام آن را از همسرش گرفته است. آکادمی در سال ۱۹۳۹ رسماً از نام «اسکار» برای این جوایز استفاده کرد.

جشنواره «ونیز»

جشنواره فیلم ونیز که از ۱۹۳۲ آغاز شد، یکی از معتبرترین رویدادهای سینمایی دنیا است. این جشنواره در کنار جشنواره های سینمایی کن و برلین، از بزرگ‌ترین جشنواره‌های اروپایی است و جوایز اصلی‌اش شامل «شیر طلایی» برای بهترین فیلم می‌شود.

ونیز ابتدا به عنوان یک نمایشگاه سینمایی آغاز شد و بعدها تبدیل به مکانی برای نمایش آثار برجسته جهانی شد. در طول سال‌ها، جشنواره میزبان فیلم‌های مهمی از کارگردانانی چون آکیرا کوروساوا، فدریکو فلینی، و اینگمار برگمان بوده است. با توجه به تاریخ پرفراز و نشیب جشنواره و بخش‌های نوآورانه‌ای چون افق‌ها و واقعیت مجازی ، ونیز همواره جایی برای معرفی استعدادهای جدید و آثار مهم سینمایی است.

ایران در سال ۱۳۳۷ برای اولین بار در این جشنواره با فیلم کوتاه مینیاتور‏‌های ایرانی حضور پیدا کرد و نخستین جایزه ایران در جشنواره ونیز در سال ۱۳۴۰ مربوط به فیلم یک آتش ساخته ابراهیم گلستان بوده است.

جشنواره «برلین»

جشنواره بین‌المللی فیلم برلین که با نام «برلیناله» نیز شناخته می شود، هرساله به مدت ۱۰ روز در برلین آلمان برگزار می‌شود. جشنواره برلین در سال ۱۹۵۱، با شروع جنگ سرد و با هدف نمایش فیلم‌های جهان آزاد، بنیان‌گذاری شد. نخستین دوره آن با نمایش فیلم «ربکا» اثر آلفرد هیچکاک آغاز شد.

در دهه‌های بعد، برلیناله جایگاه ویژه‌ای در بین جشنواره های سینمایی اروپا و جهان پیدا کرد. برخلاف جشنواره کن و ونیز که بیشتر بر جنبه‌های هنری متمرکز هستند، برلین همواره بازتابی از شرایط اجتماعی و سیاسی زمان خود بوده است. در طول جنگ سرد، این رویداد نقش مهمی در نمایش سینمای کشورهای بلوک شرق ایفا کرد.

امروزه، برلیناله به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پلتفرم‌های نمایش فیلم‌های مستقل، هنری و اجتماعی شناخته می‌شود و نقش مهمی در معرفی استعدادهای نوظهور سینما دارد.

مهم‌ترین جوایز این جشنواره شامل خرس طلایی و خرس نقره‌ای می‌شود که هر ساله به برگزیدگان در بخش‌های مختلف اعطا می‌شود. نام خرس به عنوان نماد جشنواره به شهر برلین اشاره دارد که پرچم‌دار آن حیوان است و در بسیاری از آیکون‌ها و لوگوهای شهر برلین دیده می‌شود.

جشنواره «تورنتو»

جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو «TIFF» یکی از مهم‌ترین رویدادهای سینمایی جهان است که هر ساله در ماه سپتامبر در شهر تورنتو، ایالت انتاریوی کانادا برگزار می‌شود.

جشنواره تورنتو در سال ۱۹۷۶ با نام «جشنواره جشنواره‌ها» آغاز شد و هدف اصلی آن نمایش فیلم‌های برتر جشنواره های سینمایی مختلف جهان بود. این جشنواره با تلاش سه تن از چهره‌های مهم سینمای کانادا، بیل مارشال، هنک ون درکولک و داستی کوهل بنیان‌گذاری شد. در ابتدا، تمرکز این جشنواره بیشتر بر فیلم‌های مستقل بود، اما به دلیل عدم استقبال استودیوهای بزرگ هالیوودی، به ناچار تغییر رویه داد.

جشنواره فیلم تورنتو یک جشنواره غیررقابتی است. جایزه اصلی این جشنواره، با انتخاب مردم است که با آرای تماشاگران تعیین می‌شود. این جایزه به دلیل تأثیرگذاری بر جوایز اسکار، اهمیت ویژه‌ای دارد.

جشنواره «ساندنس»

جشنواره فیلم ساندنس، یکی ازبزرگ‌ترین جشنواره های سینمایی مستقل آمریکا است، که هر سال در ماه ژانویه در پارک‌سیتی، یوتا و ساندنس‌ریزورت برگزار می‌شود. این جشنواره در ابتدا با نام «جشنواره فیلم یوتا/ ایالات متحده آمریکا» در سال ۱۹۷۸ در سالت‌لیک‌سیتی آغاز شد. جشنواره توسط رابرت ردفورد و اسکات ام متیسون، تأسیس شد.

در ابتدا تمرکز جشنواره بر فیلم‌های مستقل آمریکایی بود و جایزه فرانک کاپرا نیز به فیلم‌ها اهدا می‌شد. در سال ۱۹۸۱، جشنواره به پارک‌سیتی منتقل شد و زمان برگزاری آن به ژانویه تغییر یافت. پیشنهاد این تغییر توسط کارگردان معروف سیدنی پولاک بود که معتقد بود پیست‌های اسکی در زمستان می‌توانند توجه بیشتری به جشنواره جلب کنند. در سال ۱۹۸۴، جشنواره تحت مدیریت انجمن ساندنس به یک رویداد مهم و پرطرفدار تبدیل شد و نام آن به «ساندنس» تغییر پیدا کرد.

جشنواره «لوکارنو»

جشنواره فیلم لوکارنو، که از سال ۱۹۴۶ در شهر لوکارنو سوئیس در ماه اوت برگزار می‌شود، یکی از معتبرترین جشنواره های سینمایی اروپا پس از کن، ونیز و برلین است. ویژگی خاص این جشنواره، نمایش فیلم‌ها در فضای باز میدان پیاتزا بر پرده‌ای بزرگ و در حضور حدود ۸۵۰۰ تماشاگر است. جایزه اصلی آن «یوزپلنگ طلایی» به بهترین فیلم در بخش بین‌الملل تعلق می‌گیرد.

این جشنواره بخش‌های مختلفی دارد، همانند، «سینماگران زمان حال» که به فیلم‌های تجربی و نوآورانه اختصاص دارد و «یوزپلنگ‌های فردا» که به معرفی استعدادهای جوان می‌پردازد.

هر ساله جشنواره لوکارنو، فیلم‌هایی را به نمایش می‌گذارد که مسائل اجتماعی و انسانی را مورد بررسی قرار می‌دهند. سینمای ایران نیز با کارگردانان و آثار برجسته‌اش همواره در این جشنواره حضوری موفق داشته است.