گره کور جنگ اوکراین؛ مسیر دشوار صلح

استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و جرد کوشنر، داماد او در مسکو با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دیدار کردند تا درمورد راه احتمالی پایان دادن به جنگ اوکراین گفت‌و‌گو کنند.

پوتین پیش از این دیدار به اروپا هشدار داد که در صورت ورود به جنگ با روسیه، با شکست سریع رو‌به‌رو خواهد شد و پیشنهاد‌های متقابل اروپا در مورد اوکراین را به‌عنوان پیشنهاد‌هایی کاملا غیرقابل قبول برای روسیه رد کرد.

این دیدار در حالی صورت می‌گیرد که دونالد ترامپ در تلاش برای تحقق بخشیدن وعده انتخاباتی خود درباره پایان داده به جنگ اوکراین است اما تاکنون موفق تشده است.

پیش از دیدار پوتین و ویتکاف، مذاکراتی میان هیئت‌های آمریکا و اوکراین در ایالت فلوریدا برگزار شد.

در همین رابطه، عابد اکبری، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با میزان به رویدادهای مربوط به مناقشه اوکراین و چشک‌انداز صلح پرداخته است.

اهداف دیدار پوتین و ویتکاف

اکبری، با اشاره به دیدار پوتین و ویتکاف در مسکو، گفت: دیدار ویتکاف با پوتین در روسیه را می‌توان در چارچوب ارتباط مستقیم و گفت‌وگوی راهبردی تحلیل کرد، نه لزوماً به معنای توافق نهایی؛ هدف اصلی این دیدار، ایجاد امکان کاهش تنش و هماهنگی موضعی بود تا طرفین بتوانند از طریق مذاکرات غیرمستقیم یا فشار دیپلماتیک، خطوط تماس و منافع راهبردی خود را تثبیت کنند.

کارشناس مسائل بین‌الملل، بیان کرد: نتیجه ملموس این دیدار هنوز محدود به تبادل دیدگاه و بررسی شرایط توافق‌های احتمالی است و نمی‌توان آن را به‌عنوان تحقق یک پیش‌شرط صلح یا حل بحران ارزیابی کرد.

چشم‌انداز صلح اوکراین

وی در ادامه با اشاره به اینکه در وضعیت فعلی، دستیابی به صلح پایدار در اوکراین بسیار دشوار است، عنوان کرد: دلایل این دشواری شامل عدم تعادل واقعی قدرت بین طرف‌ها، ابهام در تضمین‌های امنیتی و کمبود سازوکارهای نظارتی چندجانبه است.

اکبری، تصریح کرد: صلح ممکن است به شکل یک آتش‌بس موقت یا توافق تاکتیکی حاصل شود، اما بدون وجود ضمانت‌های الزام‌آور و حضور فعال بازیگران بین‌المللی، احتمال بازگشت تنش‌ها بسیار بالاست.

روسیه و اوکراین تا چه حد زیر بار شروط خواهند رفت؟

کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به شروط مطرح شده از طرف آمریکا، تاکید کرد: روسیه با توجه به اهداف راهبردی خود احتمالاً در برخی بخش‌های توافق تحت فشار قبول خواهد کرد، اما به شرط آنکه منافع حیاتی و خطوط قرمز آن رعایت شود.

وی افزود: اوکراین، در مقابل، فشار شدیدی از داخل و جامعه بین‌المللی تجربه می‌کند و تنها در صورتی حاضر به پذیرش شرایط خواهد شد که تضمین‌های امنیتی واقعی دریافت کند، حمایت اقتصادی و نظامی غرب مستمر باشد و خطوط حیاتی سرزمینی و سیاسی آن حفظ شود؛ بنابراین، انتظار پذیرش کامل شرایط پیشنهادی، دست‌کم در کوتاه‌مدت، بعید است.

پیام حمله اوکراین به نفنکش‌های روسیه

اکبری، با اشاره به حمله اخیر اوکراین به نفتکش‌های روسیه در دریای سرخ، گفت: اقدام اخیر اوکراین در حمله به نفتکش‌های روسیه در دریای سیاه عمدتا با هدف ارسال پیام بازدارنده و فشار بر روسیه انجام شد، ضمن اینکه نشان‌دهنده استفاده از اهرم‌های غیرمتعارف برای افزایش هزینه‌های اقتصادی و لجستیکی طرف مقابل است.

کارشناس مسائل بین‌الملل بیان کرد: پیامد‌های این اقدام می‌تواند شامل افزایش تنش نظامی در منطقه، احتمال پاسخ متقابل روسیه و ایجاد حساسیت بیشتر در بازار‌های انرژی جهانی باشد.

تمرکز روسیه بر فشار مستقیم به اوکراین

وی در ادامه با اشاره به تشدید حملات روسیه به زیرساخت‌های انرژی و نظامی اوکراین، عنوان کرد: تشدید حملات روسیه به زیرساخت‌های نظامی و انرژی اوکراین نشان‌دهنده تمرکز بر فشار مستقیم برای تضعیف توان بازدارندگی و ظرفیت عملیاتی حریف است.

اکبری، با اشاره به اینکه این اقدام‌ها یک پیام راهبردی آشکار دارد، تصریح کرد: هزینه‌های ادامه درگیری بالا است و طرف مقابل باید یا در مذاکرات انعطاف نشان دهد یا با آسیب‌پذیری بیشتر مواجه شود؛ از منظر تحلیل امنیتی، این اقدام‎ها بیشتر تاکتیک‌های فشار و بازدارندگی هستند تا هدف حمله تمام‌عیار به کل کشور.

نقش و جایگاه اورپا در بحران اوکراین

کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه با اشاره به نقش و جایگاه اروپا در بحران اوکراین تاکید کرد: نقش اروپا در بحران فعلی، در کنار ایفای وظیفه حمایت و بازدارندگی اقتصادی و نظامی از اوکراین، محدودیت‌هایی دارد؛ اروپا از یک سو به دنبال جلوگیری از گسترش مستقیم جنگ به خاک خود است و از سوی دیگر تلاش می‌کند از طریق تحریم‌ها و دیپلماسی فشار، روسیه را متقاعد به کاهش اقدام‎های خصمانه کند.

وی عنوان کرد: با این حال، اروپایی‌ها فاقد اهرم کافی برای اعمال تضمین‌های الزام‌آور به طرفین و کنترل مستقیم مسیر صلح هستند و بنابراین نقش آنها بیشتر پشتیبانی و میانجیگری ثانویه است تا تصمیم‌گیری اصلی.

ادعای میانجیگری آمریکا در جنگ اوکراین

کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه با بیان اینکه نقش آمریکا با ادعای میانجیگری، در عمل ترکیبی از فشار دیپلماتیک و بازدارندگی نظامی است، افزود: واشنگتن تلاش می‌کند طرفین را به میز مذاکره بازگرداند، اما همزمان با اعمال تحریم و فشار اقتصادی، قدرت مانور طرف مقابل را محدود می‌کند و این موضع دوگانه، از یک سو به آمریکا اجازه می‌دهد خود را «حامی صلح» نشان دهد و از سوی دیگر ابزار فشار واقعی برای دستیابی به اهداف راهبردی خود را حفظ کند. 

اکبری، گفت: به بیان دیگر، میانجیگری آمریکا بیش از آنکه خالصانه باشد، ابزاری برای مدیریت بحران و نمایش برتری ژئوپلیتیک است.

انتهای پیام/