اصلاحات رادیکال اقتصادی؛ راز محبوبیت جالبترین رئیس‌جمهور این روزهای جهان
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، اخیرا یکی از رایج‌ترین پرسش‌های رایج کنونی، این است که جالبترین رهبر سیاسی جهان امروز چه کسی است.
به نوشتۀ الکساندر داونِر در آستریلین، شکی نیست که رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ شخصیت جالبی دارد. او جسور، اما تا حدی هم یک پوپولیست اقتصادی است. در واقع، از بسیاری جهات، جالبترین رهبر امروز، خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین است.
سال‌هاست که آرژانتین از چیزی به نام مدل اقتصادی پرونیست پیروی می‌کرد، مدلی برگرفته از حزبی سیاسی که توسط خوان پرون، همسر اویتا، بنیان گذاشته شده بود. این مدل برای بسیاری از استرالیایی‌ها آشناست چون ما نیز به‌تدریج آن را در کشور خود پیاده می‌کنیم: هزینه‌های روزافزون دولتی برای رفاه اجتماعی، کسری بودجۀ عظیم، قدرت بخشیدن به گروهی خاصی از رهبران اتحادیه‌های کارگری، حفظ شرکت‌ها و صنایعی که دیگر سودآور نیستند و افزایش مالیات، به‌ویژه برای کارآفرینان خلاق و پرتلاشی که کالا و خدمات مورد نیاز مردم را تولید می‌کنند.
مانند همیشه، نتایج چنین سیاست‌هایی فاجعه‌بار بود. تا سال ۲۰۲۳، نرخ تورم سالانۀ آرژانتین بالای ۲۰۰ درصد بود، کسری بودجه‌اش ۵ درصد تولید ناخالص داخلی بود و دولت دیگر نمی‌توانست اوراق قرضه‌اش را بفروشد و مجبور شد از صندوق بین‌المللی پول وام بگیرد، نرخ فقر به بیش از ۵۰ درصد رسید و چندین سالِ پیاپی، سرانۀ تولید ناخالص داخلی کشور در حال کاهش بود. در سال ۲۰۲۳، درآمد واقعی مردم پایین‌تر از سال ۲۰۰۷ بود.
دست‌کم می‌شود گفت داستان بسیار غم‌انگیزی بود. کشوری با منابع طبیعی غنی و جمعیتی پیچیده که در سال ۱۹۰۰ از لحاظ سرانه جزو ده کشور ثروتمند جهان بود، با مداخله‌گری دولت به ورشکستگی کشیده شد.
ظاهراً هیچ‌کس قادر به اصلاح اوضاع نبود. هر تغییری در مدل اقتصادی با مقاومت شدید رانت‌خواران مواجه می‌شد و آن‌ها همه‌جا حضور داشتند. اما سپس اتفاق شگفت‌انگیزی رخ داد. در انتخابات سال ۲۰۲۳، فردی به نام خاویر میلی وارد صحنه شد، اقتصاددانی که وعدۀ اجرای برنامه‌ای رادیکال و عقلانی برای بازگرداندن کشور به مسیر رشد را داد. باور کردنی نبود که مردم، میلی را فردی صادق با باورهایی پرشور تلقی کردند و تصمیم گرفتند به او اعتماد کنند. بختشان را با او امتحان کردند.
میلی وعده داد که هزینه‌های دولتی را به‌شدت کاهش دهد، مقررات‌زدایی گسترده‌ای انجام دهد و قدرت گروه‌های ذی‌نفوذ مانند رهبران شرکت‌های بزرگ و اتحادیه‌ها را به‌شدت محدود کند.
او وعده داد جالبترین آزمایش اقتصادی لیبرالی را که جهان در دهه‌های اخیر دیده، اجرا کند.
اکنون، کمتر از دو سال بعد، می‌توانیم نتایج این برنامه را ببینیم. این نتایج قابل مطالعه‌اند و باید بخشی از موضوع مناظره‌های موسوم به «نشست بهره‌وری» ماه آینده باشند.
اول از همه، میلی در سال اول ریاست‌جمهوری‌اش هزینه‌های دولتی را ۳۰ درصد کاهش داد که بزرگ‌ترین کاهش هزینه‌های دولتی تاریخ آرژانتین بود. این کاهش شامل حذف یارانه‌های انرژی و حمل‌ونقل نیز بود.
او وزارت‌خانه‌های بسیاری را هم حذف کرد، تعداد کارمندان دولتی را کاهش داد و از حقوق برخی از کارمندان باقی‌مانده هم کاست. می‌توانید تصور کنید این اقدامات چقدر جنجال‌برانگیز بوده‌اند. امسال، آرژانتین در مسیر رسیدن به مازاد بودجه است.
دوم، کاهش هزینه‌های دولتی باعث کاهش شدید نرخ تورم آرژانتین شده است. در سال ۲۰۲۳، نرخ تورم ماهانه حدود ۲۵ درصد بود. در میانۀ سال ۲۰۲۵، به کمی بیش از ۲ درصد رسید. البته هنوز هم بالا است اما کاهش چشمگیری محسوب می‌شود. این کاهش هزینه‌ها به معنای توقف چاپ پول توسط بانک مرکزی بوده است.
دولت میلی همچنین با «اره برقی» به جان مقررات افتاد. در یک حرکت، حدود ۳۰۰ مورد از مقررات دولتی حذف شدند. او قوانین کار را آزادتر کرد، به‌طوری‌که نه‌تنها اخراج بلکه استخدام کارگران هم ساده‌تر شد. اصلاح نظام مالیاتی را آغاز کرد؛ نه‌فقط از طریق کاهش مالیات، بلکه با ساده‌سازی آن و در نتیجه، افزایش کارآمدی‌اش. افزون بر این، چندین بنگاه دولتی را نیز خصوصی‌سازی کرد.
آرژانتین همچنین صادرات بخش کشاورزی را آزادتر کرده و استخراج انرژی و منابعی مانند لیتیوم را تقویت کرده است.
نتیجه چه بوده است؟ رشد اقتصاد آرژانتین در سال جاری به چیزی بین ۶ تا ۷ درصد رسیده است. دستاوردی بسیار قابل‌توجه پس از سال‌ها افول. سرمایه‌گذاری دوباره به آرژانتین بازگشته و دولت دوباره می‌تواند اوراق قرضه‌اش را در بازارهای جهانی بفروشد. و سطح زندگی شروع به بهبود کرده است.
درست است که هنوز فقر در آرژانتین بسیار بالاست، اما نکته جالب آن است که این تجربۀ فوق‌العاده از آزادی اقتصادی، نه‌تنها باعث افزایش فقر نشده، بلکه آن را کاهش هم داده است. در پایان سال ۲۰۲۳، حدود ۵۷ درصد مردم آرژانتین زیر خط فقر بودند. امروز این نرخ هنوز بسیار بالاست، حدود ۴۰ درصد، اما هم کاهش یافته و هم در مسیر کاهش بیشتر است.
رئیس‌جمهور میلی، پس از تمام این اصلاحات رادیکال و نابود کردن مدل اقتصادی پرونیستی که کشور را به خاک سیاه نشانده بود، حالا با محبوبیتی بالا در نظرسنجی‌ها روبه‌روست. پس نتیجۀ این داستان چیست؟ اینکه لیبرالیسم اقتصادی، موتور رشد، رفاه و موفقیت ملی است.
همان‌طور که میلی در مجمع جهانی داووس به نخبگان جامعه تجاری جهان گفت: «نگذارید کسی به شما بگوید جاه‌طلبی‌تان غیراخلاقی است. اگر پول درمی‌آورید، به این خاطر است که محصول بهتری را با قیمت بهتری ارائه می‌دهید و در نتیجه در خدمت رفاه عمومی هستید. او ادامه داد: «در برابر پیش‌روی دولت تسلیم نشوید. دولت راه‌حل نیست. دولت خودِ مشکل است.»
بله، رئیس‌جمهور میلی جالبترین رهبر سیاسی امروز جهان است. ما باید به سخنان او در اوایل امسال فکر کنیم: «گروه‌های سازمان‌یافته‌ای از دولت استفاده کرده‌اند ... تا امتیازاتی به دست بیاورند که نه‌تنها ناعادلانه‌اند بلکه به رشد هم آسیب می‌زنند: «دایناسورهای تجاری» محفاظت‌شده و اراذل اتحادیه‌های کارگری.» دقیقاً.
