جنگ پهپادی روسیه؛ تاکتیکهای مسکو در آسمان اوکراین چگونه تحول یافت؟
روسیه با بهرهگیری از شبکه دفاعی چندلایه، سامانههای پیشرفته جنگ الکترونیک و تولید گسترده پهپادهای ارزانقیمت، تلاش میکند بر پهپادهای اوکراینی مسلط شود. اوکراین نیز با پهپادهای کوچک و دقیق، بارها محاسبات روسیه را بههم زده و نبرد پهپادی در آسمان این کشور را به یک رقابت فناورانه بیسابقه تبدیل کرده است.
به گزارش ایلنا به نقل از ارمنیوز، روسیه با بهرهگیری از دهها هزار پهپاد سالانه و فناوریهای نوین میدان نبرد، تلاش کرده پیش از رسیدن پهپادهای غربی به میدان نبرد، آنها را زمینگیر کند.
در این تحلیل، نحوه عملکرد «مغز دفاعی» روسیه و روش مقابله مسکو با پهپادهای دشمن بررسی میشود.
چشم سوم مسکو
طی سال ۲۰۲۴ و پس از آن، روسیه با ایجاد یک «شبکه دفاعی چندلایه» شامل رادارهای هشدار اولیه، سامانههای اخلال ارتباطات و پدافند زمینی ضد پهپاد، به یک بازیگر قدرتمند در عرصه پهپادها تبدیل شد.
در مقابل، اوکراین و متحدانش با ارسال دستههای پهپاد امیدوارند برخی از آنها از دفاع روسیه عبور کنند، اما توانمندیهای دفاعی و اطلاعاتی مسکو، این تلاشها را پرهزینه و نامطمئن کرده است. وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که در سال ۲۰۲۴، حدود ۷۳۴۵ پهپاد بالثابت را در خارج از مناطق عملیاتی سرنگون کرده است.
تحلیلهای نظامی ۲۰۲۵ نشان میدهد که مسکو به استراتژی «اقتصاد جنگی» روی آورده است: تولید انبوه پهپادهای ساده و ارزانقیمت که توسط پدافندی چندلایه پشتیبانی میشوند، به طوری که کارآمدی دیگر به کیفیت هر پهپاد بستگی ندارد و بر تعداد و توان دفاعی همزمان تمرکز دارد.
گزارش وبسایت Army Recognition اوایل ۲۰۲۵ فاش کرد که بیش از ۴۰۰ شرکت روسی در تحقیق، توسعه و تولید پهپاد مشارکت دارند. با این حال، پهپادهای کوچک و کمهزینه اوکراینی بارها محاسبات روسیه را بههم زده و برتری کیفی خود را نشان دادهاند.
سقوط پروژه «واناهایم»
تمام عوامل پیشین باعث توقف پیشروی «پروژه واناهایم» شدند؛ پروژهای که در مارس ۲۰۲۵ در نمایشگاه بینالمللی هوافضای بریتانیا بهعنوان ابتکار مشترک وزارت دفاع بریتانیا و ارتش آمریکا برای توسعه سامانههای ضد پهپادی کوچک، بهویژه مدلهای دستی یا برد کوتاه، معرفی شد.
اما پیش از اجرایی شدن پروژه، تهدید جدیدی ظهور کرد: پهپادهای مجهز به کابل فیبر نوری که بدون انتقال بیسیم عمل میکنند و در برابر اخلال رادیویی، که ستون دفاعی فانهایم بود، مقاوماند.
مسئولان پروژه اذعان کردند که آزمایشها شامل مقابله با پهپادهای مجهز به کابل فیبر نوری نبوده، زیرا این تهدید ناگهانی در میدان نبرد پدیدار شد.
یکی از راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با این پهپادها، سامانه «سنتینل» شرکت آلمانی Alpine Eagle است؛ شبکهای از پهپادهای کوچک که بالای میدان نبرد پرواز کرده و با ایجاد حباب نظارتی و رهگیری، دید نیروها را از بالا تأمین کرده و اتکای صرف به سنسورهای زمینی را کاهش میدهد.
با وجود اینکه سامانه سنتینل راهحلی امیدوارکننده به شمار میرود، هنوز در مرحله آزمایش است و با چالشهای عملیاتی متعددی مواجه است؛ از جمله مدیریت انرژی پهپادها، هماهنگی با هواپیماهای سرنشیندار، اجرای دقیق قوانین درگیری و عملکرد در شرایط آبوهوایی نامساعد یا محیطهای دارای اختلال الکترونیکی شدید.
رقابت در نبرد پهپادی
مجله فوربز آمریکا در گزارشی با عنوان «روسیه سامانههای جنگ الکترونیک جدید ضد پهپاد مستقر میکند» فاش کرد که مسکو برای مقابله با پهپادهای اوکراینی اقدام به افزایش تولید، گسترش خطوط کارخانهای، طراحی سامانههای دفاعی پشتیبان و استقرار سامانههای پیشرفته جنگ الکترونیک کرده است؛ سامانههایی که قادر به از کار انداختن پهپادهای دشمن و کاهش کارایی آنها هستند.
بر اساس تحلیلی از فارن پالیسی، تغییر روسیه در نبرد پهپادی تنها در کمیت نیست، بلکه در فلسفه استفاده نیز مشهود است؛ از سال ۲۰۲۵، مسکو با رویکرد «خستگی مداوم با سلاحهای ارزان و پرشمار» به تولید انبوه پهپادهای تهاجمی و انتحاری همراه با موشکها پرداخته تا توان دفاعی دشمن را غرق و قدرت پاسخگویی آن را کاهش دهد.
تایمز مسکو گزارش داده که تنها در ماه مه ۲۰۲۵، تولید پهپادهای رزمی ۱۶.۹٪ افزایش یافته و طبق تحلیل رسانه بینالمللی Intelli News، بازار سامانههای پدافند ضد پهپاد در روسیه سالانه حدود ۵۰۰ میلیون دلار ارزش دارد. این رقم نشاندهنده حجم سرمایهگذاری و توجه مسکو به مقابله با تهدیدات پهپادی است.
به این ترتیب، آنچه در اوکراین رخ میدهد، نه یک نزاع سنتی، بلکه یک مسابقه سریع تسلیحاتی و فناورانه در آسمان است؛ رقابتی مستمر میان سپر و شمشیر، بدون برتری مطلق.
