به گزارش رکنا، بلک فرایدی (Black Friday)، روز جمعه پس از عید شکرگزاری در آمریکا، یکی از بزرگ ترین رویدادهای خرید سالانه در جهان است. فلسفه این روز بر ارائه تخفیف های واقعی و چشمگیر به مشتریان استوار است تا هم فروشندگان بتوانند انبارهای خود را خالی کنند و هم خریداران محصولات مورد نظرشان را با قیمت های مقرون به صرفه تهیه کنند. در کشورهای مختلف، این روز به نمادی از خریدهای اقتصادی و پرهیجان تبدیل شده است.
اما در ایران، مفهوم بلک فرایدی به شکلی متفاوت اجرا می شود و در بسیاری از موارد، از فلسفه اصلی آن فاصله می گیرد و سایت های معروف فروش اینترنتی از جمله دیجی کالا و اسنپ به جای ارائه تخفیف های واقعی و کمک به خریداران، گاهی مشاهده می شود که برخی فروشندگان قیمت کالاها را پیش از این روز افزایش می دهند و سپس با ادعای تخفیف، همان کالاها را با قیمتی نزدیک یا حتی بالاتر از نرخ بازار عرضه می کنند. این نوع رفتار نه‌تنها به نفع مصرف کننده نیست، بلکه باعث ایجاد بی اعتمادی نسبت به فروشندگان آنلاین و برندهای معتبر می شود.
بلک فرایدی در کشورهای دیگر، روزی است که فروشگاه ها با کاهش واقعی قیمت ها، فرصتی طلایی برای خرید به مشتریان می دهند. این تخفیف ها معمولاً بر پایه کاهش هزینه های انبارداری، افزایش حجم فروش و رقابت سالم میان کسب‌وکارها شکل می گیرد اما در ایران، به دلایل مختلفی از جمله نبود نظارت کافی بر سایت های فروش اینترنتی از جمله دیجی کالا و اسنپ و سوءاستفاده برخی فروشندگان و تفاوت در الگوهای تجاری، این رویداد با فلسفه اصلی‌اش فاصله زیادی پیدا کرده و حتی می‌تواند به ضرر خریداران تمام شود.
چرا بلک فرایدی در ایران از فلسفه واقعی خود فاصله گرفته است؟
افزایش مصنوعی قیمت‌ها پیش از تخفیف:
یکی از شایع‌ترین ترفندهای سایت های اینترنتی مانند دیجی کالا و اسنپ این است که قیمت کالاها پیش از روز بلک فرایدی افزایش می‌یابد. فروشندگان با این روش، تخفیف‌های جعلی ایجاد می‌کنند تا قیمت نهایی کالا، حتی پس از تخفیف، نزدیک به قیمت واقعی یا حتی گرانتر از آن باشد. این رفتار نه تنها خلاف اخلاق حرفه‌ای است، بلکه موجب از بین رفتن اعتماد عمومی به فروشندگان می‌شود.
نبود نظارت و شفافیت:
در کشورهای پیشرفته، نهادهای نظارتی قیمت‌ها را بررسی و هرگونه تخلف را جریمه می‌کنند اما در ایران، نبود نظارت کافی یا سامانه‌ای برای کنترل قیمت‌ها باعث می‌شود برخی فروشگاه‌ها بتوانند به راحتی از این مناسبت سوءاستفاده کنند.
عدم شفافیت در اعلام تخفیف‌ها:
فروشگاه‌ها معمولاً قیمت اصلی کالا را بیش از نرخ واقعی اعلام می‌کنند تا تخفیف بیشتری به نظر برسد. این نوع ارائه اطلاعات فریبنده، خریداران را به اشتباه می‌اندازد و بسیاری از آنها بدون مقایسه قیمت با دیگر فروشگاه‌ها خرید می‌کنند.
کمبود تخفیف‌های واقعی:
در بسیاری از کشورها، تخفیف‌های بلک فرایدی گاهی تا 70 یا 80 درصد می‌رسد، زیرا هدف اصلی فروشندگان کاهش سریع موجودی انبار است اما در ایران، حتی در بزرگ‌ترین فروشگاه‌های آنلاین مانند دیجی کالا و اسنپ تخفیف‌های واقعی اغلب به ندرت از 10 تا 20 درصد فراتر می‌رود و به ندرت قیمت کالاها به سطحی می‌رسد که واقعاً برای خریداران جذاب باشد.
ناآگاهی برخی خریداران:
فرهنگ خرید هوشمندانه در ایران به‌اندازه کافی رواج نیافته است. بسیاری از افراد پیش از خرید، قیمت کالاها را از منابع مختلف بررسی نمی‌کنند و تحت تأثیر تبلیغات جذاب و ادعای «تخفیف شگفت‌انگیز» اقدام به خرید می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود فروشندگان سود بیشتری کسب کنند، بدون اینکه خریدار واقعاً از خرید خود منفعتی ببرد و حتی در اغلب موارد به بهانه ترافیک سایت که به هیچ عنوان راستی آزمایی نمی شود، مشتری نمی تواند معدود اقلامی هم که با تبلیغات فراوان و به ظاهر تخفیف زیاد ذکر شده مراحل خرید را طی کند.
بلک فرایدی در ایران به ضرر خریدار، به سود فروشنده
بلک فرایدی در ایران، به جای فرصتی برای خرید مقرون‌به‌صرفه، گاهی به نوعی ابزار بازاریابی فریبنده تبدیل شده است. این فاصله از مفهوم اصلی بلک فرایدی، نه تنها باعث ضرر مالی به خریداران می‌شود، بلکه اعتماد به فروشگاه‌های آنلاین و فیزیکی را نیز کاهش می‌دهد.
برای اینکه از این رویداد به‌درستی استفاده کنید، ضروری است که پیش از خرید، قیمت کالاها را در فروشگاه‌های مختلف مقایسه کنید، از فروشگاه‌های معتبر خرید کنید و به ادعاهای تخفیف‌زده بدون تحقیق اعتماد نکنید. تنها در این صورت است که می‌توان در برابر این تبلیغات فریبنده ایستادگی کرد و خریدی هوشمندانه و اقتصادی انجام داد.
در ادامه، نگاهی دقیق‌تر به برخی از تخفیف‌های بلک فرایدی در ایران، به‌ویژه در فروشگاه آنلاین دیجی‌کالا خواهیم داشت تا نشان دهیم چگونه تخفیف‌های اعلام‌شده گاهی از واقعیت فاصله دارند و چگونه خریداران باید با دقت بیشتری در این روز خرید کنند.
فریبی به نام دیجی کالا بلک فرایدی
به گزارش تجارت نیوز، دیجی کالا ادعا کرده بلک فرایدی راه‌اندازی کرده اما بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشتر کالاها از قبل گران شده و حالا روی آنها تخفیف گذاشته شده است.
دیجی‌کالا در کمپین خود ادعا کرده «بلک فرایدی» و تخفیفات باورنکردی و زیادی روی محصولات خود گذاشته است. در ادامه برخی تخفیف‌ها را بررسی می‌کنیم.
دیجی‌کالا گوشی موبایل سامسونگ مدل Galaxy A05 را با تخفیف ۲ درصدی! ۵ میلیون و ۴۴۰ میلیون قیمت زده است و اعلام کرده تفیف ویژه بلک فرایدی دارد. اما همین گوشی را از سایت‌های دیگر می‌توان با قیمت کمتر نیز پیدا کرد.
دیجی‌کالا پاوربانک شیائومی مدل Redmi ظرفیت 20000 میلی‌آمپر را ۹۹۹ هزار تومان قیمت زده اما در سایت‌های دیگر حدود ۶۵۰ هزار تومان قیمت دارد.
گوشی موبایل سامسونگ مدل Galaxy A15 بدون تخفیف در سایت‌های دیگر ۸ میلیون و ۹۶۰ هزار تومان قیمت دارد. دیجی‌کالا در بلک فرایدی قیمت اصلی را ۹ میلیون گذاشته و با تخفیف ۸,۹۸۱,۰۰۰ می‌فروشد! یعنی حتی با تخفیف نیز ۲۰ هزار تومان گرانتر!
گوشی موبایل شیائومی مدل Poco X6 Pro 5G در سایت‌هایی به غیر از دیجی‌کالا ۱۸.۵ میلیون تومان قیمت دارد اما در دیجی کالا بلک فرایدی چهارصد هزار تومان گرانتر و ۱۸ میلیون ۸۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
دیجی کالا قیمت اصلی گوشی موبایل سامسونگ مدل Galaxy A06 دو سیم کارت را ۶,۸۹۶,۰۰۰ زده و با تخفیف ۶ درصدی ۶,۴۹۹,۰۰۰ به فروش می‌رساند اما سایت‌های دیگر بدون تخفیف همین کالا را 6,550,000 می‌دهند.
گوشی موبایل شیائومی مدل Poco M6 Pro دو سیم کارت ظرفیت 512 گیگابایت در بلک فرایدی دیجی‌کالا ۱۴,۰۸۷,۰۰۰ قیمت خورده اما یک وب‌سایت در شهرستانی چند کیلومتری تهران آن را 13,483,000تومان به فروش می‌رساند.
گوشی موبایل شیائومی مدل Poco X6 5G دو سیم کارت در دیجی کالا با 512 گیگ حافظه ۱۷,۳۳۶,۰۰۰ قیمت دارد اما همین کالا در سطح شهر ۱ الی ۱.۵ میلیون کمتر به فروش می‌رسد.
مقایسه‌های دیجی کالا بلک فرایدی زیاد است اما حتما قبل از خرید، سایت‌ها و فروشگاه‌های سطح شهر را جست‌وجو کنید تا با قیمت پایین‌تر بتوانید خرید کنید.
جدول بلک فرایدی در کشورهای مختلف جهان بر اساس تخفیف، نظارت و رضایت مشتری
| کشور | میزان تخفیف واقعی (میانگین) | نظارت بر قیمت ها | فرهنگ خرید هوشمندانه | رضایت مشتری | ویژگی خاص |
|
ایالات متحده |
40% تا 70% |
بسیار دقیق |
بالا |
بسیار بالا |
تخفیف‌های واقعی، رقابت شدید بین فروشگاه‌ها |
|
بریتانیا |
30% تا 60% |
دقیق |
بالا |
بالا |
تخفیف‌ها بیشتر در کالاهای الکترونیکی و مد |
|
آلمان |
20% تا 50% |
دقیق |
بسیار بالا |
بسیار بالا |
تمرکز بر کیفیت کالاها و ارائه شفاف اطلاعات |
|
چین |
20% تا 50% |
متوسط |
بالا |
متوسط تا بالا |
تأثیرپذیری از جشنواره‌های مشابه مثل Singles’ Day |
|
ایران |
5% تا 20% (اغلب جعلی) |
ضعیف |
پایین |
پایین |
تخفیف‌های صوری، افزایش قیمت قبل از فروش ویژه |
|
استرالیا |
30% تا 60% |
متوسط |
بالا |
بالا |
تمرکز بر محصولات مد، سفر، و تکنولوژی |
|
هند |
20% تا 50% |
متوسط |
متوسط |
متوسط |
تبلیغات گسترده در فروشگاه‌های آنلاین |
نکات برجسته:
-
کشورهای توسعه‌یافته مانند ایالات متحده و آلمان تخفیف‌های واقعی و نظارت دقیق بر قیمت‌ها دارند که موجب افزایش رضایت مشتری می‌شود.
-
ایران به دلیل نبود نظارت کافی و تخفیف‌های صوری، از فلسفه بلک فرایدی فاصله زیادی گرفته است.
-
کشورهای آسیایی مانند چین و هند تخفیف‌هایی متوسط ارائه می‌دهند، اما فرهنگ خرید آنلاین و رقابت بین فروشگاه‌ها در حال رشد است.
این جدول نشان می‌دهد که شفافیت، نظارت، و اعتماد در سیستم‌های تجاری، تأثیر مستقیمی بر رضایت مشتریان دارد، چیزی که ایران به آن نیازمند است.
