تاریخچه خشکشویی در ایران به چه زمانی برمیگردد؟
تاریخچه خشکشویی در ایران به چه زمانی برمیگردد؟
وقتی صحبت از لباسهای تمیز و بدون چروک میشود، شاید به سادگی از کنار واژه «خشکشویی» بگذریم؛ اما پشت این کلمه، تاریخی نهفته است که با تحول سبک زندگی ایرانیان گره میخورد. جالب است بدانیم خشکشویی مدرن نخست در قرن نوزدهم اروپا آغاز شد؛ زمانی که به طور اتفاقی لکهای با نفت سفید پاک شد و ایده شستوشوی بدون آب به وجود آمد. کمی بعد، این صنعت از اروپا به کشورهای مختلف رسید و حوالی سالهای ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۵، وارد تهران شد. بررسی تاریخچه خشکشویی در ایران تنها پرداختن به یک شغل نیست؛ نگاهی است به تغییر فرهنگ نظافت، کیفیت پوشاک و فناوریهایی که زندگی روزمره را دگرگون کردند.
آغاز ورود خشکشویی به ایران؛ نخستین کارگاهها در دوران پهلوی اول
در ایران، پایهگذار خشکشویی فردی به نام یعقوب تربتی بود؛ مردی خلاق که در حدود سال ۱۳۱۵، با الهام از ایده برای خشکشویی که آن زمان در اروپا مطرح شده بود، نخستین مغازه خشکشویی را در خیابان شاهآباد تهران افتتاح کرد. او بعدها با وارد کردن دستگاههای بخار و اتوشویی از دانمارک، کار خود را گسترش داد و نام مغازه را خشکشویی دانمارک گذاشت.
تا پیش از آن، بیشتر مغازهها صرفا لباسها را با آب میشستند و نوعی لباسشویی دستی داشتند. اما تربتی با اختراعات شخصی خود و بررسی این سوال که دقیقا روش کار خشکشویی چطور است مسیر جدیدی را بنیان گذاشت؛ از طراحی قالبهای پلیسه گرفته تا ساخت اولین ماشین لباسشویی دستی که در تاریخچه خشکشویی در ایران بسیار مهم است. آن دوران همزمان بود با نوسازی تهران در دوره پهلوی اول و ظهور چنین کارگاهی در کنار مغازههای لوکس خیابان شاهآباد، نشانهای از شکلگیری طبقهای تازه با استانداردهای جدید زندگی شهری بود.
چطور خشکشویی در ایران گسترش یافت؟ مروری بر تحولات دهههای ۳۰ تا ۵۰
پس از موفقیت مغازه دانمارک، کلمه «خشکشویی» وارد زبان مردم شد و به تدریج در سطح شهر پخش گردید. در دهههای ۳۰ تا ۵۰، خشکشوییهای معروفی مانند «ژاندارک» در خیابان وصال، «آمریکایی» در یوسفآباد، «لُرد» در آزادی و «هو وار» در مرکز شهر، به محل محبوبی برای اهالی تهران تبدیل شدند. در این دوره از تاریخچه خشکشویی در ایران، صنعت شستوشوی حرفهای لباس با رشد طبقه متوسط و علاقه مردم به پوشاک تمیز و رسمی همراه شد. تشکیل اتحادیه خشکشویی و لباسشویی تهران در سال ۱۳۳۲، نقطه عطفی در ساماندهی این حرفه بود.
با ورود ماشینآلات بیشتری از اروپا، روند کار شکل صنعتیتری پیدا کرد و حالا دیگر خشکشویی فقط مخصوص درباریها یا ثروتمندان نبود؛ کارکنان بانکها، معلمان و حتی کارمندان دولت هم لباسهای رسمی خود را به آنجا میسپردند. از نگاه اجتماعی در مورد خشکشویی باید گفت این حرفه پل بین نظافت سنتی و خدمات شهری مدرن بود.
ورود دستگاههای مدرن؛ تغییر بزرگ در شیوه انجام خشکشویی
دهه ۴۰ خورشیدی را میتوان دوران طلایی خشکشویی صنعتی در ایران دانست. با گسترش روابط تجاری میان ایران و کشورهای اروپایی، به ویژه دانمارک و آلمان، دستگاههای بزرگ بخار و حلالپاککن وارد کشور شدند. ضمنا ماده اولیه مورد استفاده در آن دوران، بنزین SS بود؛ مادهای بسیار قابل اشتعال که در نهایت جای خود را به پرکلراتیلن (حلالی ایمنتر و مؤثرتر) داد.
از این زمان روش کار خشکشویی چطور است؟ این مسیر به یک علم عملی تبدیل شده؛ نیازمند دانش شیمی، تکنیک دما و فشار و نگهداری ویژه دستگاهها. شاگردان یعقوب تربتی در همان دوران رمز موفقیت را در دقت و اخلاق حرفهای میدانستند: لباس مشتری باید تمیز شود بیآنکه رنگ یا بافت آن آسیب ببیند.
ورود این تجهیزات همچنین موجب شد استانداردی تازه برای کیفیت خدمات شکل بگیرد و مغازههایی با «گواهینامه ممتاز» مجاز به استفاده از مواد اصلی شوند. در هر حال، تاریخچه خشکشویی در ایران از این دهه به بعد دقیقا همسو با توسعه صنعت و تکنولوژی پیش رفت.
چالشها و معایب خشکشویی در گذشته؛ مشکلات بهداشتی و فناوری محدود
اگرچه خاطرات قدیمی این حرفه شیرین است؛ اما واقعیت میگوید که خشکشوییهای اولیه گاهی خطرناک بودند و محدودیتهای فنی زیادی داشتند. از نظر بهداشت محیط و کارکنان، مشکلات فراوانی وجود داشت که در تاریخچه خشکشویی در ایران اغلب نادیده گرفته میشود. برای مقایسه بهتر، نگاهی به تفاوتهای کلیدی بین آن دوران و امروز میاندازیم.
| بُعد مقایسه | گذشته (تا دهه ۵۰ شمسی) | امروز (توسط برندهایی نظیر اکتیوکلینرز) |
|---|---|---|
| حلال شیمیایی | استفاده از بنزین SS (بسیار آتشزا و سمی) | پرکلراتیلن یا حلالهای سیلیکونی ایمن و کمخطر |
| تهویه و ایمنی محیط | تهویه ضعیف؛ خطر مسمومیت بخارات برای پرسنل | دستگاههای کاملا بسته با سیستمهای فیلتراسیون پیشرفته |
| کیفیت اتوکشی | اتوهای دستی با دمای ثابت (خطر سوختگی پارچه) | اتوهای بخار هوشمند با تنظیم دقیق دما و فشار |
| تاثیر محیطی | دفع نامناسب حلالهای سمی در محیط زیست | رعایت استانداردهای زیستمحیطی و بازیافت حلال |
همانطور که در جدول مشخص است، معایب خشکشویی سنتی عمدتا بر پایه فناوری محدود آن زمان استوار بود. تا دهه ۶۰ شمسی، نبود دانش کافی و تجهیزات مدرن باعث میشد نگرانیهایی در مورد آیا خشکشویی بهداشتی است یا نه وجود داشته باشد. این امر دقیقا همان دلیلی است که تاریخچه خشکشویی در ایران را به سمت پذیرش فناوریهای جدید سوق داد تا بتوانند به استاندارد مطلوب مشتریان دست یابند.
ایدههای نو برای خشکشویی در ایران؛ از اتوکاریهای قدیم تا خشکشویی آنلاین
ایدههای نو همیشه جان تازهای به صنعت میدهند. از زمان استاد تربتی تا امروز، نسلهای جدید سعی کردهاند خشکشویی را با نیازهای روز هماهنگ کنند. یکی از نخستین نوآوریها، ساخت قالب پلیسه بود که فرم دامن و شلوار را حفظ میکرد؛ بعدها دستگاههای اتو با بخار کنترل شده به میدان آمدند. همین تحول تدریجی باعث شد استفاده از انواع اتو در خشکشویی چگونه انجام میشود به بخشی تخصصی در آموزش شاگردان تبدیل شود.
در عصر جدید، مفهوم ایده برای خشکشویی فراتر رفت؛ از سیستم رزرو آنلاین، تا طراحی اپلیکیشن برای ثبت سفارش لباس، اطلاع از زمان تحویل، و حتی پرداخت اینترنتی.
برندهایی مانند اکتیوکلینرز از این الگوها بهره گرفتهاند تا تجربه مشتری را ساده و هوشمند کنند. در اصل، نوآوریهای امروز ادامه همان نگاه خلاقانه دهههای اولیه تاریخچه خشکشویی در ایران هستند؛ جایی که شاهد پیوند سنت با فناوری خواهیم بود.
ورود عصر دیجیتال؛ نقش برندهایی مانند اکتیوکلینرز در تکامل صنعت
در سالهای اخیر، تلفیق فناوری اطلاعات با خدمات سنتی، چهره خشکشویی را دگرگون کرده است. حالا دیگر مشتری لازم نیست ساعتها در ترافیک بماند تا لباس خود را تحویل دهد. با ثبت سفارش آنلاین، نیروهای مجرب اکتیوکلینرز لباس را از درب منزل تحویل میگیرند، آن را با دستگاههای تمام اتومات تمیز میکنند و بسته بندی شده بازمیگردانند.
به این ترتیب، چرا خشکشویی اکتیو را انتخاب کنیم؟ پاسخ ساده است: چون تلفیقی از تجربه تاریخی، فناوری روز و احترام به وقت مشتری است. این برند نشان داده که تاریخچه خشکشویی در ایران ادامه دارد؛ فقط شکل و سرعت کار تغییر کرده است.
کلام آخر
از نخستین دستگاههای دانمارکی تا اپلیکیشنهای امروزی، مسیر درخشان این حرفه در ایران داستانی از خلاقیت و سازگاری است. شاید زمانی مردم نمیدانستند خشکشویی به چه صورت است یا چطور باید لباس پشمی را تمیز کنند؛ اما امروز تنها چند کلیک کافیست تا بهترین خدمات در خانه دریافت شود.
اکتیوکلینرز ادامه طبیعی همان میراثی است که خانواده تربتی آغاز کرد؛ تلفیقی از دقت سنتی و فناوری مدرن برای زندگی پاکیزهتر. اگر لباس خاصی دارید، پرده یا مبل منزل نیاز به شستوشو دارد، یا حتی روکش صندلی ماشینتان باید نو شود، کافیست سفارش دهید تا تیم اکتیوکلینرز همه را با دقت انجام دهد.
