علائم شایع زردی در نوزادان
نکات مهم:
- زردی نوزاد چیست؟
- چه زمانی زردی ظاهر می شود؟
- چه زمانی زردی ظاهر می شود؟
- شایعترین علائم زردی نوزادان
- دلایل ایجاد زردی در نوزادان
- درمان زردی نوزادان
- چه زمانی زردی نوزاد خطرناک است؟
علائم شایع زردی در نوزادان
زردی نوزادی یکی از مشکلات شایع دوران نوزادی است که معمولاً در روزهای اول بعد از تولد ظاهر می‌شه. این وضعیت در اغلب موارد بی‌خطره، اما در بعضی نوزادان می‌تونه نشانه‌ی یک مشکل جدی‌تر باشه. در این مقاله قراره درباره‌ی علائم زردی در نوزادان، دلایلش و زمان مراجعه به پزشک صحبت کنیم.
زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزادان (Neonatal Jaundice) به حالتی گفته می‌شه که پوست و سفیدی چشم نوزاد به رنگ زرد درمیاد. علت اصلی این تغییر رنگ، افزایش میزان بیلی‌روبین (Bilirubin) در خون نوزاده. بیلی‌روبین ماده‌ای زرد رنگه که در نتیجه‌ی تجزیه‌ی گلبول‌های قرمز خون تولید می‌شه.
در حالت طبیعی، کبد وظیفه‌ی حذف این ماده از بدن رو برعهده داره، اما چون کبد نوزاد هنوز کامل رشد نکرده، ممکنه نتونه بیلی‌روبین رو به‌خوبی دفع کنه. در نتیجه، بیلی‌روبین در خون جمع می‌شه و باعث زردی پوست می‌گرده.
چه زمانی زردی ظاهر می شود؟
زردی معمولاً بین روز دوم تا پنجم بعد از تولد خودش رو نشان می‌ده. در بیشتر نوزادان، این حالت به‌تدریج کاهش پیدا می‌کنه و تا هفته‌ی دوم زندگی از بین می‌ره. با این حال، در بعضی از نوزادان، به‌خصوص نوزادان نارس یا نوزادانی که دچار مشکلات کبدی هستن، زردی ممکنه طولانی‌تر بمونه.
شایع ترین علائم زردی نوزادان
شناسایی علائم زردی در نوزاد برای تشخیص زودهنگام بسیار مهمه. بعضی از نشانه‌ها ممکنه خفیف باشن، اما در صورتی که شدت پیدا کنن، نیاز به بررسی فوری دارن. در ادامه به مهم‌ترین علائم اشاره می‌کنیم:
۱. زرد شدن پوست
اولین و واضح‌ترین علامت زردی، تغییر رنگ پوست نوزاده. این تغییر معمولاً از صورت شروع می‌شه و به‌تدریج به گردن، سینه، شکم و پاها گسترش پیدا می‌کنه.
برای بررسی ساده، می‌تونید با انگشت به‌آرامی روی پیشانی یا سینه‌ی نوزاد فشار بدین؛ اگر پوست زیر انگشتتون زرد شد، احتمال زردی وجود داره.
۲. زرد شدن سفیدی چشم‌ها
یکی از علائم قابل‌اعتماد زردی، زرد شدن بخش سفید چشم نوزاده. این علامت معمولاً دیرتر از زردی پوست ظاهر می‌شه اما اهمیت زیادی داره، چون می‌تونه نشانه‌ی سطح بالای بیلی‌روبین باشه.
۳. بی‌حالی یا خواب زیاد
نوزادی که دچار زردی متوسط تا شدید باشه، ممکنه بی‌حال‌تر از حالت معمول باشه یا بیشتر از همیشه بخوابه. این حالت ممکنه نشان بده که میزان بیلی‌روبین در خون بالاست و مغز تحت تأثیر قرار گرفته.
۴. کاهش اشتها یا ضعف در مکیدن شیر
در برخی نوزادان، بی‌میلی به شیر خوردن یا ضعف در مکیدن پستان مادر دیده می‌شه. این نشانه‌ها می‌تونن خطرناک باشن، چون باعث کم‌آبی بدن و افزایش بیشتر بیلی‌روبین می‌شن.
۵. رنگ غیرطبیعی ادرار و مدفوع
ادرار نوزاد مبتلا به زردی ممکنه تیره‌تر از حد معمول باشه (زرد پررنگ یا نارنجی) و مدفوعش رنگ پریده یا خاکستری پیدا کنه. این تغییر رنگ‌ها نشانه‌ی درگیری کبد یا مجاری صفراوی است و باید سریع بررسی بشن.
دلایل ایجاد زردی در نوزادان
عوامل مختلفی می‌تونن باعث زردی نوزادان بشن که بعضی از آن‌ها طبیعی و موقت هستن و بعضی دیگر نیاز به درمان دارن.
مهم‌ترین دلایل عبارتند از:
- نارس بودن نوزاد: در نوزادان نارس، کبد هنوز کامل بالغ نشده و نمی‌تونه بیلی‌روبین رو به‌خوبی حذف کنه.
- ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد: در این حالت، بدن نوزاد گلبول‌های قرمز خودش رو تخریب می‌کنه و بیلی‌روبین زیادی تولید می‌شه.
- زردی ناشی از شیر مادر: گاهی بعضی از مواد موجود در شیر مادر باعث افزایش موقتی سطح بیلی‌روبین می‌شن.
- مشکلات کبدی یا مجاری صفراوی: در موارد نادر، بیماری‌های مادرزادی می‌تونن در عملکرد طبیعی کبد اختلال ایجاد کنن.
روش های تشخیص زردی نوزادان
پزشکان معمولاً با معاینه‌ی ظاهری پوست و چشم‌ها زردی رو تشخیص می‌دن، اما برای تعیین شدت آن از آزمایش‌های تخصصی استفاده می‌کنن:
- اندازه‌گیری بیلی‌روبین خون (TSB): دقیق‌ترین روش برای سنجش سطح بیلی‌روبینه.
- تست پوستی یا دستگاه بیلی‌روبینومتر: دستگاهی که با تابش نور روی پوست، مقدار بیلی‌روبین رو تخمین می‌زنه.
- آزمایش گروه خونی و تست کومبس: برای بررسی ناسازگاری خونی بین مادر و نوزاد استفاده می‌شه.
درمان زردی نوزادان
نوع درمان بستگی به شدت زردی نوزاد داره. در موارد خفیف، ممکنه تنها با تغذیه‌ی منظم نوزاد و نور طبیعی، زردی برطرف بشه، اما در موارد شدیدتر، درمان‌های زیر انجام می‌شن:
- فوتوتراپی (نوردرمانی): رایج‌ترین روش درمان زردی. نوزاد در معرض نور آبی مخصوص قرار می‌گیره تا بیلی‌روبین در پوستش تجزیه بشه.
- تعویض خون: در موارد نادر و زردی بسیار شدید، ممکنه نیاز به تعویض خون نوزاد باشه تا سطح بیلی‌روبین سریع کاهش پیدا کنه.
- تغذیه‌ی مکرر: تغذیه‌ی مداوم با شیر مادر باعث افزایش دفع مدفوع و در نتیجه کاهش بیلی‌روبین می‌شه.
چه زمانی زردی نوزاد خطرناک است؟
اگر هر کدام از علائم زیر رو در نوزادتون دیدین، حتماً باید سریع با پزشک تماس بگیرین:
- زردی در روز اول تولد ظاهر بشه.
- زردی به‌جای بهتر شدن، شدت پیدا کنه.
- نوزاد بی‌حال یا بی‌اشتها بشه.
- ادرار یا مدفوع رنگ غیرطبیعی پیدا کنه.
- زردی تا بیش از دو هفته ادامه پیدا کنه.
نکات پایانی و توصیه های مهم برای زردی نوزاد
برای پیشگیری از زردی شدید، بهتره نوزاد در روزهای اول تولد به‌طور منظم شیردهی بشه تا بیلی‌روبین از بدنش خارج بشه. همچنین اگر پزشک تشخیص داد که نیاز به پیگیری هست، آزمایش‌های لازم رو حتماً انجام بدین.
به یاد داشته باشین که در بیشتر موارد، زردی نوزادان طبیعی و گذراست و با مراقبت مناسب به‌سرعت برطرف می‌شه. اما بی‌توجهی به علائم شدید ممکنه منجر به عوارض جدی‌تری مثل آسیب مغزی ناشی از بیلی‌روبین بالا بشه.
حرف آخر
در این مقاله درباره‌ی علائم شایع زردی در نوزادان، دلایل بروز آن و راه‌های درمان و پیشگیری صحبت کردیم. اگر نوزادتون علائم زردی نشان می‌ده، نگران نباشین، اما حتماً وضعیتش رو با پزشک در میان بگذارین. تشخیص زودهنگام می‌تونه از بروز عوارض خطرناک جلوگیری کنه و به بهبود سریع‌تر نوزاد کمک کنه.
