چابهار زیر فشار تحریم جدید آمریکا
آمریکا معافیت تحریمی بندر چابهار برای هند را لغو کرد؛ اقدامی که در راستای پیوستن به کارزار فشار حداکثری علیه ایران صورت گرفت. بندر چابهار سال‌ها است به عنوان یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های ایران برای ایفای نقش در تجارت منطقه‌ای مطرح می‌شود؛ بندری که مستقیما به آب‌های آزاد راه دارد و به همین دلیل می‌تواند نقطه اتصال شرق و شمال آسیا باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد، اتصال مستقیم این بندر استراتژیک به دریای عمان و سپس اقیانوس هند امکان دسترسی به آبراه‌های بین‌المللی را فراهم می‌کند. این ویژگی نه تنها مسیرهای صادرات و واردات را کوتاه‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌سازد، بلکه به لحاظ امنیتی نیز مزیت محسوب می‌شود.
از زمان امضای توافق سه‌جانبه میان ایران، هند و افغانستان در سال ۱۳۹۵، چشم‌اندازی تازه برای تبدیل چابهار به‌هاب ترانزیتی منطقه شکل گرفت. هند وعده داده بود که با سرمایه‌گذاری در این بندر و ساخت خط‌آهن چابهار–زاهدان مسیر تجاری خود به افغانستان و آسیای مرکزی را با دور زدن پاکستان تامین کند.
افغانستان نیز ذی‌نفع مستقیم این پروژه بود. در دورانی که این کشور برای بازسازی اقتصادی به واردات کالا و مواد اولیه نیاز داشت، چابهار می‌توانست یک مسیر امن و ارزان برای تامین نیازهای افغانستان باشد. به همین دلیل، معافیت تحریمی آمریکا در سال ۲۰۱۸ نیز با تاکید بر کمک به توسعه افغانستان صادر شد.
بر اساس توافق‌های انجام‌شده، هند متعهد شد تا بیش از ۸۵میلیون دلار در تجهیز فاز اول بندر چابهار سرمایه‌گذاری کند. این سرمایه‌گذاری شامل خرید تجهیزات بندری، جرثقیل‌ها و ماشین‌آلات تخصصی بود. بندر چابهار همچنین حلقه‌ای کلیدی در کریدور بین‌المللی شمال–جنوب است؛ مسیری که هند را از طریق ایران به روسیه و اروپا متصل می‌کند. به بیان ساده، کالاهای هندی می‌توانستند از بندر چابهار وارد ایران شوند، با قطار یا کامیون به آسیای میانه و روسیه انتقال یابند و در نهایت به اروپا برسند.
بندر رقیب
بندر چابهار طی این سال‌ها رقیب قدرتمند بندر گوادر پاکستان به‌شمار می‌رفت که تنها ۷۲ کیلومتر با آن فاصله دارد. البته باید اشاره کرد که طی سال‌های اخیر چین با سرمایه‌گذاری کلان در پاکستان علاوه بر اقدامات توسعه‌ای گوادر، این بندر را اجاره کرده است تا تبادلات تجاری آبی خود را از طریق آن انجام دهد.
اما رقابت این دو بندر اقیانوسی منطقه در روزهای اخیر با خبری مهم همراه شد؛ ایالات متحده آمریکا، که از سال ۲۰۱۸ معافیتی ویژه برای توسعه بندر چابهار قائل شده بود، این معافیت را لغو کرد. این تصمیم به معنای افزایش فشار تحریمی است که ممکن است آینده بسیاری از پروژه‌های توسعه‌ای را با هاله‌ای از ابهام همراه کند.
تصمیم اخیر ایالات متحده، به احتمال زیاد معادلات تجاری منطقه را تغییر خواهد داد. با لغو معافیت تحریمی، شرکت‌های هندی دیگر نمی‌توانند بدون نگرانی از مجازات‌های مالی و محدودیت‌های بین‌المللی در چابهار فعالیت کنند. بانک‌ها و بیمه‌ها نیز به دلیل تحریم همکاری با پروژه‌های مرتبط با چابهار را متوقف خواهند کرد. این موضوع نه تنها توسعه فازهای بعدی بندر را کند می‌کند، بلکه حتی فعالیت‌های روزمره تجاری نیز ممکن است با چالش روبه‌رو شود.
نخست باید اشاره کرد که با لغو معافیت تحریمی، ورود سرمایه و فناوری هندی به چابهار که می‌توانست موتور توسعه شرق کشور باشد، اکنون ایران را از منابع مالی و تجربه مدیریت خارجی محروم می‌سازد. در سوی دیگر، ایران می‌توانست از محل عبور کالاهای هندی به افغانستان و آسیای مرکزی سالانه درآمد قابل‌توجهی کسب کند، اما این فرصت اکنون می‌تواند محدود شود. در آخر نیز باید اشاره کرد که ایران می‌توانست به عنوان هاب ترانزیتی میان شرق و شمال آسیا ایفای نقش کند. با کاهش حضور هند، این نقش تضعیف می‌شود و رقبایی مانند بندر گوادر پاکستان دست بالا را خواهند داشت.
در این میان باید توجه کرد که لغو معافیت تحریمی، تنها اعمال محدودیت برای ایران نیست، بلکه برای هند نیز هزینه‌زا خواهد بود. در عین حال، این تصمیم به سود چین و پاکستان تمام می‌شود. بندر چابهار قرار بود برگ برنده ایران در تجارت منطقه‌ای باشد؛ نقطه‌ای که هند را به افغانستان و آسیای مرکزی متصل کند و در عین حال به توسعه استان سیستان و بلوچستان کمک کند، اما با تعلل سیاستگذاران در مزیت‌سازی این منطقه و کسب سود این فرصت از دست رفت.
پیشنهادی باخبر
تبلیغات
