به گزارش خبرگزاری ایمنا، صنعت خودروسازی در جهان، به‌عنوان یکی از صنایع مادر و پیشران توسعه صنعتی شناخته می‌شود و در بسیاری از کشورها نقشی تعیین‌کننده در رشد اقتصادی، اشتغالزایی و ارتقای فناوری ایفا کرده است. در ایران نیز این صنعت طی بیش از نیم‌قرن گذشته نه‌تنها به‌عنوان دومین صنعت بزرگ پس از نفت و گاز، بلکه به‌عنوان یکی از نمادهای صنعتی شدن کشور مطرح بوده است. با این حال، خودروسازی ایران همواره با چالش‌های متعددی از جمله محدودیت‌های فناوری، ضعف در تنوع محصول، مشکلات کیفی و در سال‌های اخیر تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت همکاری‌های خارجی روبه‌رو بوده است.
بررسی تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که هر زمان صنعت خودروی ایران درهای خود را به همکاری‌های بین‌المللی گشوده، دستاوردهای ملموسی در حوزه‌های انتقال تکنولوژی، ارتقای کیفیت، تنوع سبد محصول و حتی اشتغالزایی حاصل شده است. همکاری ایران با برندهای معتبر جهانی همچون مرسدس‌بنز، رنو و پژو، علاوه بر بهبود سطح رضایتمندی مشتریان و ورود خودروهای باکیفیت‌تر به بازار داخلی، زمینه‌ای برای ارتقای دانش فنی متخصصان ایرانی و رشد قطعه‌سازی بومی فراهم کرد. هرچند ناپایداری‌های اقتصادی و سیاسی و خروج شرکای اروپایی از ایران، این روند را متوقف کرد، اما تجربه‌های ارزشمند آن همچنان به‌عنوان چراغ راه آینده باقی مانده است.
امروز نیز اگرچه تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی و بانکی، دامنه تعاملات بین‌المللی خودروسازان ایرانی را محدود کرده، اما مسیر توسعه همچنان بسته نیست. حضور چین به‌عنوان شریک فعال هرچند با چالش‌هایی همراه بوده، اما در عین حال فرصت‌هایی برای تنوع فناوری، به‌ویژه در زمینه خودروهای نوین، پیش‌روی ایران قرار داده است. افزون بر آن، رشد تقاضای جهانی برای خودروهای برقی و هیبریدی، ضرورت پیوستن ایران به موج جهانی تحول در صنعت خودرو را بیش از گذشته نمایان کرده است.
کارشناسان معتقدند که کلید اصلی موفقیت در این مسیر، اصلاح ساختار مدیریتی و ثبات‌بخشی به اقتصاد سیاسی کشور است؛ چرا که تنها در سایه ثبات و تعامل سازنده با اقتصاد جهانی است که می‌توان سرمایه‌گذاری خارجی را جذب، فناوری‌های نوین را وارد و بومی‌سازی کرد و شکاف کیفی و قیمتی میان خودروهای ایرانی و جهانی را کاهش داد.
تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد حتی کشورهایی که سال‌ها از تحولات فناوری عقب مانده بودند، با به‌کارگیری رویکرد مشارکت بین‌المللی توانستند جایگاه خود را در زنجیره جهانی صنعت خودرو بازسازی کنند. ایران نیز با برخورداری از ظرفیت عظیم منابع انسانی متخصص، شبکه گسترده قطعه‌سازی و بازار داخلی بزرگ، این توانایی را دارد که در صورت گشودن مسیر همکاری‌های بین‌المللی، بار دیگر جایگاهی شایسته در صنعت خودرو منطقه و جهان به دست آورد. آینده این صنعت هرچند با ابهام همراه است، اما می‌تواند با تصمیمات درست و نگاه بلندمدت، روشن‌تر از امروز باشد.
مسیح فرزانه، کارشناس و فعال صنعت و بازار خودرو در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با اشاره به همکاری‌های خارجی در صنعت خودرو کشور به تشریح مزیت‌های آن پرداخت که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
ایمنا: چرا صنعت خودروی ایران به همکاری‌های خارجی نیاز دارد؟
فرزانه: صنعت خودروسازی در همه جای دنیا ترکیبی از چند حلقه به هم متصل است که زنجیره تأمین را شکل می‌دهد.یکی از ارکان کلیدی این زنجیره همکاری با شرکای بین‌المللی به‌ویژه در بخش انتقال تکنولوژی و جذب سرمایه گذاری است که به یقین کشور ما هم نیازمند چنین همکاری‌هایی است.
ایمنا: تجربه همکاری‌های بین‌المللی ایران در صنعت خودرو در گذشته چه دستاوردها و چه چالش‌هایی داشته است؟
فرزانه: چند مورد شاخص در این زمینه وجود دارند که ۲ مورد آنها یکی در دهه ۸۰ در قالب شکل‌گیری شرکت تاپ خودرو با ترکیبی از سهام ایرانی و آلمانی بین ایران خودرو و مرسدس بنز بود که برای مدت کوتاهی منجر به ایجاد خط مونتاژ مرسدس بنز E کلاس و پس از آن همکاری بلند مدت خودروسازان داخلی با رنو و پژو برای مونتاژ رنو لوگان یا همان ال ۹۰ و ساندرو و مدل‌های مختلف پژو از جمله ۲۰۶ و… بود که هم سبب ارتقا کیفیت محصولات بازار داخلی در مسیر رضایتمندی مشتری و عرضه خودروهای باکیفیت شد و هم در کنار انتقال تکنولوژی جدید منجر به بروزرسانی علمی و فنی متخصصین ایرانی و قرار گرفتن قطعه سازان در این مسیر و حرکت به سمت ارزآوری و در کنار آن جذب سرمایه گذاری خارجی و البته اشتغالزایی شد. اما ازآنجایی که بیشتر اقتصاد سیاسی ما برای دراز مدت با ثبات نیست در هر دو مورد که رویداد بزرگی بود، موجب توقف خطوط مونتاژ و خداحافظی شرکای اروپایی از ایران شد و جایگزین آنها امروز محصولات چینی شده که با وجود پیشرفت خیره کننده اما همچنان پس از گذشت بیش از یک دهه در بحث کیفیت و خدمات دچار چالش‌هایی هستند.
ایمنا: وضعیت فعلی تعاملات بین‌المللی خودروسازان ایرانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فرزانه: می‌توان گفت در وضعیت بسیار مطلوبی نیستیم و چینی‌ها نیز به عنوان تنها شریک در این مسیر مشارکت دارند.
ایمنا: همکاری‌های خارجی چه تأثیری بر ارتقای کیفیت و تنوع خودروهای داخلی می‌گذارد؟
فرزانه: همکاری با شرکای خارجی موجب افزایش کیفیت و ایمنی و خدمات پس از فروش در کنار ارتقا دانش فنی می‌شود، البته کارآفرینی نیز به همراه ایجاد بازار رقابتی و تنوع سبد محصول از دستاوردهای این همکاری‌ها است.
ایمنا: ورود سرمایه‌گذاری و فناوری خارجی چه نقشی در کاهش هزینه تولید و افزایش رقابت‌پذیری ایفا می‌کند؟
فرزانه: زمانی که در زنجیره تأمین تعداد ساپلایرها یا همان تأمین کنندگان و تولید کنندگان قطعات بیشتر می‌شود رقابت برای فروش بیشتر به‌ویژه در حوزه کیفیت و قیمت رخ می‌دهد، این امر در کنار کشش بازار می‌تواند سبب افزایش مونتاژ و رقابت بین شرکت‌ها شود.
ایمنا: در شرایط کنونی، کدام کشورها بیشترین آمادگی برای همکاری خودرویی با ایران را دارند؟
فرزانه: فقط چینی‌ها در بازار حضور دارند و امیدوارم کشورهای دیگر نیز تمایل به همکاری در صنعت خودروسازی کشور داشته باشند.
ایمنا: آیا کشورهای منطقه (ترکیه، روسیه، چین) می‌توانند به شرکای استراتژیک در صنعت خودرو تبدیل شوند؟
فرزانه: یکی از فاکتورهای مهم جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در هر اقتصادی ایجاد ثبات‌های گوناگون بلند مدت به‌ویژه در حوزه اقتصاد در آن کشور و قرار داشتن در زنجیره جهانی حمل و نقل به همراه سیستم مالی و اتصال به سوئیفت جهت نقل و انتقالات پولی و لجستیک بین‌المللی است که در حال حاضر در دسترس ما نیستند.
ایمنا: چه اقداماتی می‌تواند زمینه انتقال فناوری و تولید مشترک خودروهای نوین (برقی و هیبریدی) را فراهم کند؟
فرزانه: در حوزه انتقال فناوری کلیدی‌ترین راهکار باز شدن درب‌های کشور به سوی اقتصاد جهانی و اصلاح ساختار مدیریتی در صنعت و اقتصاد خودرو است.
ایمنا: آیا این همکاری‌ها می‌تواند به کاهش شکاف کیفیت و قیمت بین خودروهای ایرانی و جهانی منجر شود؟
فرزانه: به‌طور قطع یکی از مهمترین اهداف همکاری‌های بین‌المللی بین خودروسازان در کشورهای مختلف کاهش شکاف کیفیت و قیمت بین خودروهای ایرانی و جهانی است.
