انصاری در گفتوگو با ایلنا:
در حوزه آسیای میانه غفلت کردیم/ وزارت خارجه با توان دیپلماسی، مداخلات امنیتی و غیردیپلماتیک در این حوزه را کاهش دهد
سفیر سابق ایران در ترکمنستان گفت: امروز در منطقه آسیای مرکزی شرایطی داریم که نه تنها نتوانستهایم بهرهبرداری اقتصادی درستی داشته باشیم، بلکه در مسائل فرهنگی و اقتصادی نیز دچار عقبگرد جدی شدهایم. اگر دولت، وزارت خارجه و شخص رئیسجمهور این ضرورت را احساس کنند، تفاهمات بیشتری داشته باشند و سفرهای بیشتری انجام دهند، میتوانند همگرایی منطقهای را در این کشورها افزایش دهند. یکی از مناطقی که میتوانیم نفوذ جدی داشته باشیم همین کشورهای آسیای مرکزی خواهند بود.
غلامرضا انصاری سفیر سابق ایران در ترکمنستان در گفتوگو با ایلنا، در رابطه با ارزیابی خود از سفر رییسجمهور به کشورهای قزاقستان و ترکمنستان و فرصتهایی که در آسیای میانه برای کشورمان وجود دارد، گفت: کشورهای آسیای میانه میتوانند حوزه فرهنگی و اجتماعی نفوذ ایران باشد، زیرا این کشورها هم فرهنگ مشترک با ما دارند و هم بسیاری از ارزشهای سیاسی و مذهبیشان با ایران یکسان است. بنابراین، اگر ما در رابطه با کشورهای این حوزه اقدام جدیتری انجام دهیم، این امر میتواند تأثیرات مثبت قابل توجهی داشته باشد.
در آغاز فروپاشی شوروی اکثر کشورها مانند ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان، کعبه آمالشان ایران بود
وی ادامه داد: در ابتدای انقلاب و در آغاز فروپاشی شوروی و تشکیل کشورهای مستقل، تقریباً اکثر کشورها مانند ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان، کعبه آمالشان ایران بود. در دولت آقای هاشمی، این ضرورت به خوبی درک شده بود. شخص آقای هاشمی سفرهای متعددی به این کشورها داشت و جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری بود که استقلال این کشورها را به رسمیت شناخت. همچنین، اولین سفارتخانههایی که در این کشورها تأسیس شد، متعلق به جمهوری اسلامی بود.
به توریستهای کشورهای آسیای میانه بیتوجهی شد
دستگاههای دیپلماسی، اقتصادی، اجتماعی و گردشگری ما نتوانستند ضرورت همکاری با کشورهای آسیای میانه را درک کنند
این دیپلمات بازنشسته با بیان اینکه متأسفانه نه دستگاه دیپلماسی ما و نه دستگاه اقتصادی و حوزه اجتماعی و همچنین گردشگری ما نتوانستند ضرورت همکاری با کشورهای آسیای میانه را درک کنند، تصریح کرد: اگر به سالهای اول فروپاشی دقت کنیم و تاریخ آن زمان را مرور کنیم، میبینیم که اکثر شهروندان ترکمن، قرقیزستانی و تاجیکستانی، مشهد و استان خراسان را به عنوان یکی از گزینههای اصلی سفر خود قرار میدادند. متأسفانه برخوردهای خشنی که در آن زمان با توریستها صورت گرفت. در ایران مدیریت واحدی برای ساماندهی توریستها و مسافران این کشورها که به مدت ۷۰ سال تحت سلطه کمونیستی بودند، وجود نداشت.
عرضه اجناس تقلبی موجب ایجاد ذهنیت منفی در مردم کشورهای آسیای میانه نسبت به ما شد
انصاری با تاکید بر اینکه کشورهای آسیای مرکزی در حوزه اقتصادی، به دنبال این بودند که تمام نیازهایشان را از ایران تأمین کنند، عنوان کرد: در حالی که این کشورها به دنبال واردات از ایران بودند، عدهای فرصتطلب و سوءاستفادهگر شروع به عرضه اجناس تقلبی کردند. بسیاری از شرکتهای ما در صنعت نساجی پیش از انقلاب تولیدات داشتند و به دلیل شرایط روز ایران، قادر به رقابت نبودند، به دلیل روابط با کشورهای آسیای مرکزی رونق پیدا کرده بودند. آنها از تولیدات نساجی دهه ۴۵ استقبال میکردند اما متأسفانه اجناس تقلبی مانند مبلمان و کفش و اجناس بیکیفیت به بازار عرضه میشد که موجب ایجاد ذهنیت منفی در مردم این کشورها شد.
اقدامات ما در منطقه آسیای مرکزی بیشتر امنیتی و ایدئولوژیک بوده است
وی با اشاره به این موضوع که آقای هاشمی در طول هشت سال ریاست جمهوری خود، بیش از ۸۰ سفر رسمی و غیررسمی به ترکمنستان داشتند، اظهار کرد: آقای نیازف رییسجمهور وقت ترکمنستان هم در این دوره، سفرهایی به ایران داشتند که بعضا اعلام نمیشد، به تفریحات مربوط میشد و به طور میانگین هر دو هفته یک بار سفری در حد ریاست جمهوری انجام میشد. زمانی که من به عنوان سفیر در دولت دوم آقای خاتمی به ترکمنستان میرفتم، خدمت آقای هاشمی رفتم و به ایشان عرض کردم که در سیاست خارجی رویکرد ما نسبت به کشورهای منطقه فرهنگی ایران، مانند ترکمنستان، قزاقستان، تاجیکستان و قرقیزستان، مثل این است که موتور جت را به یک ژیان قراضه بدون لاستیک متصل کردهایم. دستگاههایی که به این کشورها میرفتند، بیشتر به امور امنیتی و ایدئولوژیک میپرداختند و این امر خود موجب ایجاد ذهنیت منفی در مسئولین آنجا شد.
ما در حوزه آسیای میانه غفلت کردیم
انصاری افزود: متأسفانه ما نتوانستیم از این موقعیت استفاده کنیم و سرمایهگذاریهایی که ایران انجام داده بود، به نام ترکها تمام شد. بنابراین، یکی از حوزههایی که در طول چهار دهه گذشته به جز دولت اصلاحات به صورت جدی غفلت شده، توجه به منطقه آسیای میانه و آسیای مرکزی است. ما باید روابط خود را با این کشورها تقویت کنیم، میتوانیم به نمادهای فرهنگی و قهرمانان ملی آنها که به ایران مربوط میشود، توجه کنیم. رییسجمهور ترکمنستان افتخار میکرد که از نسل نادرشاه است یا مختومقلی فراغی که مدفن آن در ترکمن صحرای ما است را به عنوان شاعر ملی خود میشناسند. همین مشکل را با کشورهای آذربایجان، ارمنستان و گرجستان هم داریم و نسبت به آنها بی توجه بودیم.
شخص رییسجمهور ضرورت حضور در آسیای مرکزی را احساس کند
این تحلیلگر مسائل حوزه آسیای مرکزی درباره وضعیت حال حاضر ایران در منطقه آسیای میانه بیان کرد: امروز در منطقه آسیای مرکزی شرایطی داریم که نه تنها نتوانستهایم بهرهبرداری اقتصادی درستی داشته باشیم، بلکه در مسائل فرهنگی و اقتصادی هم دچار عقبگرد جدی شدهایم. اگر دولت، وزارت خارجه و شخص رئیسجمهور این ضرورت را احساس کنند، تفاهمات بیشتری داشته باشند و سفرهای بیشتری انجام دهند، میتوانند همگرایی منطقهای را در این کشورها افزایش دهند. یکی از مناطقی که میتوانیم نفوذ جدی داشته باشیم، همین کشورهای آسیای مرکزی خواهد بود.
وزارت خارجه باید مدیریت واحدی در منطقه آسیای مرکزی داشته باشد
وی خاطرنشان کرد: چند سفری که آقای پزشکیان به ترکمنستان و قزاقستان در گذشته داشتند، امیدواریهایی را ایجاد کرده است که وزارت خارجه با استفاده از توان دیپلماسی و اقتدار، بتواند مدیریت واحدی در رابطه با این کشورها داشته باشد و مداخلات امنیتی و غیردیپلماتیک را کاهش دهد. این امر قطعاً میتواند برای آینده کشور و مردم منطقه مؤثر و مفید باشد.
