به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، چوب به‌عنوان تنها ماده تجدیدپذیر در صنعت ساخت‌وساز، از منظر پایداری اکولوژیکی جایگاه ویژه‌ای دارد، چراکه استخراج و فرآوری آن نسبت به فولاد و بتن به انرژی بسیار کمتری نیاز دارد و در پایان عمر مفید، پسماندهای زیان‌آور ایجاد نمی‌کند. به‌طور متوسط، تولید یک متر مکعب چوب حدود ۱۰ برابر کمتر از تولید همان حجم بتن یا فولاد انرژی مصرف می‌کند. علاوه‌بر این، چوب قادر است مقادیر قابل‌توجهی کربن را جذب و ذخیره کند؛ به‌طوری که هر متر مکعب چوب حدود یک تن دی‌اکسیدکربن را در ساختار خود نگه می‌دارد. این کربن تا زمانی که چوب در ساختمان باقی است، به‌صورت مؤثری ذخیره می‌شود و از انتشار آن به جو جلوگیری می‌کند. این ویژگی‌ها موجب می‌شود استفاده از چوب در ساختمان‌سازی، به‌عنوان راهکاری کلیدی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات اقلیمی شناخته شود.
با توجه به اینکه بخش ساخت‌وساز در کشورهای توسعه‌یافته همچون اروپا و ایالات متحده مسئول حدود ۳۶ تا ۳۹ درصد از کل انتشار کربن است، سیاست‌ها و مقرراتی که استفاده از مصالح تجدیدپذیر همچون چوب را تشویق کنند، اهمیت بسیار بالایی پیدا کرده‌اند. اتحادیه اروپا با اجرای برنامه‌هایی همچون «اول چوب» و اصلاح قوانین ساختمانی، استفاده از چوب را در پروژه‌های مسکونی و تجاری افزایش داده است. کشورهایی همچون سوئد و فنلاند که جنگل‌های وسیعی دارند، بیش از ۳۰ درصد از ساختمان‌های جدید خود را با مصالح چوبی می‌سازند. چین نیز در دو دهه اخیر بیش از ۴۲۵ هزار کیلومتر مربع جنگل جدید کاشته است و برنامه‌های گسترده‌ای برای توسعه ساختمان‌های چوبی پایدار دارد.
هرچند نگرانی‌هایی درباره برداشت بی‌رویه جنگل‌ها وجود دارد، اما مدیریت پایدار جنگل‌ها و فناوری‌های نوین تولید محصولات چوبی، این نگرانی‌ها را کاهش داده است. فناوری‌هایی همچون چوب مهندسی شده امکان استفاده بهینه از قطعات کوچک و با کیفیت پایین‌تر چوب را فراهم و محصولاتی با دوام، مقاوم و سازگار با محیط زیست تولید می‌کنند که پاسخگوی نیازهای متنوع صنعت ساختمان هستند. این عوامل در کنار مزایای زیست‌محیطی و اقتصادی، موجب شده‌اند که خانه‌های چوبی به‌عنوان راهکاری پایدار، اقتصادی و زیبا در مسیر توسعه صنعت ساخت‌وساز آینده‌نگر قرار گیرند.
مزایای خانه‌های چوبی
چوب به‌عنوان یکی از معدود مصالح ساختمانی تجدیدپذیر شناخته می‌شود که در صورت مدیریت صحیح جنگل‌ها، می‌توان آن را به‌طور مداوم جایگزین کرد. این ویژگی موجب می‌شود که استفاده از چوب در ساخت‌وساز، برخلاف مصالح معدنی همچون سیمان و فولاد که منابع غیرقابل بازگشت هستند، به حفظ تعادل اکولوژیکی کمک کند. خانه‌های چوبی نقش مؤثری در کاهش گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات اقلیمی دارند. درختان در طول رشد خود دی‌اکسیدکربن را از هوا جذب و آن را به‌صورت کربن در ساختار سلولی خود ذخیره می‌کنند. وقتی چوب به‌عنوان مصالح ساختمانی استفاده می‌شود، این کربن برای دهه‌ها یا حتی قرن‌ها در ساختمان باقی می‌ماند و از انتشار آن به جو جلوگیری می‌کند. جنگل‌کاری پایدار همراه با بهره‌برداری مسئولانه، چرخه‌ای از تولید و بازسازی منابع چوبی ایجاد می‌کند که به حفظ تنوع زیستی و سلامت اکوسیستم‌ها کمک می‌کند.
چوب به‌طور طبیعی دارای خواص عایق‌بندی حرارتی و صوتی بسیار بالایی است. ساختار سلولی چوب موجب می‌شود که انتقال حرارت از طریق دیوارهای چوبی به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد، به‌طوری که در زمستان گرما را در داخل ساختمان حفظ کرده و در تابستان از ورود گرمای بیش از حد جلوگیری می‌کند. این خاصیت موجب می‌شود نیاز به استفاده از سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مصنوعی کاهش یابد و در نتیجه مصرف انرژی برای تأمین دمای مطلوب داخل خانه به‌طور چشمگیری کمتر شود.
علاوه‌بر این، چوب می‌تواند رطوبت محیط را تنظیم کند و از ایجاد شرایط نامساعدی همچون رطوبت زیاد یا خشکی بیش از حد جلوگیری نماید که این امر نیز به حفظ سلامت ساکنان و صرفه‌جویی در انرژی کمک می‌کند. در مجموع، این ویژگی‌ها موجب می‌شود خانه‌های چوبی از نظر بهره‌وری انرژی بسیار بهینه باشند و هزینه‌های جاری انرژی را کاهش دهند.
یکی از مزایای مهم خانه‌های چوبی، وزن سبک مصالح چوبی نسبت به بتن و فولاد است که موجب سهولت در حمل‌ونقل، نصب و ساخت می‌شود. این ویژگی امکان استفاده از فناوری‌های پیش‌ساختگی را فراهم می‌آورد؛ به این صورت که قطعات خانه در کارخانه‌ها به‌صورت آماده تولید و سپس در محل نصب می‌شوند. این روش موجب کاهش چشمگیر زمان ساخت می‌شود و هزینه‌های نیروی کار، حمل‌ونقل و مصالح را کاهش می‌دهد. ساخت خانه‌های چوبی با استفاده از قطعات پیش‌ساخته میزان ضایعات ساخت‌وساز را کاهش می‌دهد، چوب قابلیت بازیافت و استفاده مجدد دارد و پس از پایان عمر ساختمان می‌تواند برای تولید محصولات دیگر یا بازسازی به چرخه مصرف بازگردد.
ساخت خانه‌های چوبی نیازمند تجهیزات سنگین و پیچیده نیست و می‌تواند در شرایط و مکان‌های مختلف با سرعت و دقت بالا انجام شود. این مزیت‌ها موجب شده‌اند که خانه‌های چوبی به گزینه‌ای اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه برای ساخت مسکن تبدیل شوند، به‌ویژه در مناطقی که نیاز به پاسخ سریع به کمبود مسکن وجود دارد.
برخلاف تصور عمومی، خانه‌های چوبی با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و چوب‌های مقاوم، در برابر رطوبت، خوردگی و شرایط جوی مقاوم هستند و عمر طولانی دارند. این دوام موجب کاهش نیاز به تعمیرات و بازسازی‌های مکرر می‌شود که خود به حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند.
از سوی دیگر چوب به‌دلیل ظاهر گرم، طبیعی و بافت منحصربه‌فرد خود، حس آرامش، صمیمیت و راحتی را در فضای داخلی و خارجی ساختمان ایجاد می‌کند. این ویژگی‌های زیبایی‌شناسی منجر به استفاده فراوان از چوب در طراحی‌های مدرن و سنتی به‌طور گسترده‌ای شده است. علاوه‌بر زیبایی، چوب به راحتی با محیط‌های طبیعی و شهری هماهنگ می‌شود و می‌تواند به‌عنوان عنصری یکپارچه در منظره شهری یا روستایی عمل کند، همچنین قابلیت شکل‌پذیری و انعطاف‌پذیری چوب اجازه می‌دهد تا معماران و طراحان خلاقیت بیشتری در طراحی فضاهای متنوع و منحصربه‌فرد داشته باشند. این هماهنگی با طبیعت و زیبایی بصری، خانه‌های چوبی را به گزینه‌ای محبوب برای مناطقی تبدیل کرده است که به دنبال زندگی پایدار و در عین حال زیبا هستند.
خانه‌های چوبی مشهور
خانه‌های چوبی یک راهکار پایدار در ساخت‌وساز هستند و به‌دلیل مزایای فراوانی که در زمینه حفظ محیط زیست، کاهش مصرف انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و زیبایی‌شناسی دارند، نقش مهمی در مقابله با تغییرات اقلیمی ایفا می‌نماید. روند روبه‌رشد ساخت این خانه‌ها و نمونه‌های موفق در کشورهای مختلف، نشان‌دهنده آینده‌ای روشن برای خانه‌های چوبی در مسیر توسعه پایدار است.
فنلاند با داشتن پوشش جنگلی گسترده، از دیرباز به‌عنوان کشوری شناخته شده است که خانه‌ها و بسیاری از ساختمان‌هایش به‌طور عمده از چوب ساخته می‌شوند. این کشور به‌ویژه در مناطق ساحلی و جزایر خود، شهرهای چوبی تاریخی و منحصربه‌فردی دارد که با معماری خاص و حفظ خانه‌های چوبی قدیمی، به مقصدهای محبوبی برای گردشگران تبدیل شده‌اند. شهرهایی همچون پوروو با خیابان‌های سنگ‌فرش و خانه‌های چوبی رنگارنگ، نریستان با مجموعه‌ای از خانه‌های تاریخی و بوتیک‌های هنری و تورکو به‌عنوان قدیمی‌ترین شهر فنلاند، نمونه‌هایی برجسته از این شهرهای چوبی هستند که تاریخ و فرهنگ فنلاند را به زیبایی به نمایش می‌گذارند.
شهرهای ساحلی و روستاهای کوچک همچون رائومه، رپوساری و اوسیکائوپونکی نیز نمونه‌های بی‌نظیری از معماری چوبی با حفظ اصالت تاریخی هستند. رائومه با بیش از ۶۰۰ خانه چوبی و میدان‌های تاریخی ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو و اوسیکائوپونکی با گسترده‌ترین منطقه خانه‌های چوبی سبک امپراتوری، از جاذبه‌های مهم گردشگری این کشور به‌شمار می‌آیند. محله‌های چوبی در هلسینکی و شهرهای کوچک‌تر همچون لوویسا و یاکوبستاد، با حفظ خانه‌های چوبی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، فرهنگ و تاریخ زندگی مردم فنلاند را به نمایش می‌گذارند و هر سال میزبان رویدادهای فرهنگی و گردشگری متنوعی هستند.
این شهرها و روستاهای چوبی نه‌تنها نمونه‌های برجسته معماری پایدار و زیبا هستند، بلکه نمادی از پیوند عمیق مردم فنلاند با طبیعت و جنگل‌های گسترده کشورشان محسوب می‌شوند. حفظ و احیای این بافت‌های چوبی تاریخی، علاوه‌بر جذب گردشگر و رونق اقتصادی، به تقویت هویت فرهنگی و حفاظت از میراث طبیعی و معماری فنلاند کمک می‌کند. شهرهای چوبی فنلاند به‌عنوان نمونه‌های موفق توسعه پایدار شهری و فرهنگی، الگویی ارزشمند برای سایر کشورها در حفظ تعادل میان توسعه و محیط زیست به‌شمار می‌آیند.
نروژ یکی دیگر از کشورهای پیشرو در بهره‌گیری از چوب به‌عنوان ماده‌ای پایدار و نوآورانه در صنعت ساخت‌وساز به‌شمار می‌رود. برج میوستارنت (میوستورنه) واقع در شهر بروموندال، با ارتفاع ۸۵.۴ متر، بلندترین ساختمان چوبی جهان است که توجه جهانیان را به توانمندی‌های چوب در ساخت سازه‌های بلند و مقاوم جلب کرده است. این ساختمان چندمنظوره، شامل واحدهای مسکونی، هتل و فضاهای عمومی است و نمونه‌ای برجسته از استفاده موفقیت‌آمیز چوب مهندسی‌شده همچون چوب لایه‌ای و چوب چسب‌خورده در پروژه‌های بزرگ محسوب می‌شود.
پروژه میوستارنت نه‌تنها یک شاهکار معماری و مهندسی است، بلکه نمادی از پیشرفت فناوری‌های نوین در زمینه ساخت‌وساز چوبی است که قابلیت رقابت با مصالح سنتی همچون بتن و فولاد را دارد. استفاده از چوب در این ساختمان موجب کاهش چشمگیر انتشار کربن، وزن کمتر سازه و سرعت بالاتر اجرای پروژه شده است. این موفقیت نروژ در توسعه ساختمان‌های بلند چوبی، الهام‌بخش بسیاری از کشورهای دیگر برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پایدار و توسعه صنعت ساختمان چوبی شده است و نقش مهمی در حرکت جهانی به سوی ساخت‌وساز سبز و کاهش اثرات زیست‌محیطی ایفا می‌کند.
در آسیا، خانه‌های چوبی با طراحی‌های بومی و مدرن تلفیقی از سنت و نوآوری را به نمایش می‌گذارند که نشان‌دهنده هماهنگی عمیق انسان با طبیعت و شرایط اقلیمی منطقه است. معماری چوبی سنتی در چین، با سابقه‌ای هزاران ساله، بر پایه استفاده گسترده از چوب و مصالح طبیعی همچون ورق برنج و سفال شکل گرفته است. این سبک معماری که به تقارن، هماهنگی با طبیعت و محافظت در برابر شرایط جوی توجه ویژه دارد، هنوز در بسیاری از مناطق حفظ شده و در ساخت خانه‌های امروزی نیز الهام‌بخش است.
ساختمان گایا در سنگاپور که بزرگ‌ترین ساختمان تمام چوبی آسیا محسوب می‌شود، نمونه‌ای برجسته از پیشرفت‌های فناوری نوین در حوزه ساخت‌وساز چوبی به‌شمار می‌آید. این پروژه با استفاده گسترده از چوب مهندسی‌شده ساخته شده است که علاوه‌بر افزایش مقاومت و پایداری سازه، امکان طراحی‌های پیچیده و بلندمرتبه را نیز فراهم کرده است. حجم عظیم چوب به کار رفته در این ساختمان نه‌تنها باعث کاهش چشمگیر وزن سازه نسبت به ساختمان‌های سنتی بتنی و فولادی شده، بلکه میزان انتشار کربن را نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش داده است.
ساختمان گایا با رعایت اصول طراحی پایدار، از جمله بهره‌گیری از نور طبیعی، تهویه مطبوع بهینه و استفاده از سیستم‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی، نمونه‌ای موفق از تلفیق فناوری‌های مدرن با معماری دوستدار محیط زیست است. این تلفیق سنت و مدرنیته در معماری چوبی آسیا، نه‌تنها به حفظ میراث فرهنگی کمک می‌کند بلکه راه را برای توسعه پایدار و سازگار با محیط زیست در ساخت‌وسازهای آینده هموار می‌کند. گایا نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و مواد طبیعی، ساختمان‌هایی زیبا، کارآمد و سازگار با محیط زیست ساخت که پاسخگوی نیازهای جمعیت‌های شهری در قرن بیست‌ویکم باشند.
