آیا مرد میتواند بدون اجازه زن طلاق بگیرد؟
آیا مرد میتواند بدون اجازه زن طلاق بگیرد؟
زمانی که زندگی مشترک به بن‌بست می‌رسد، مرد ممکن است احساس کند هیچ راهی جز طلاق باقی نمانده، اما قوانین و واقعیت دادگاه‌ها معمولاً پیچیده‌تر از تصور اوست. طلاق، یکی از چالش‌برانگیزترین مراحل زندگی مشترک است که پیامدهای حقوقی، عاطفی و اجتماعی گسترده‌ای را به‌دنبال دارد.
در نظام حقوقی ایران، حق طلاق اصولاً با مرد است، اما این حق، مطلق و بی‌قید و شرط نیست. بسیاری از مردان و زنان درگیر پرونده‌های طلاق، با این پرسش اساسی مواجه هستند که “آیا مرد میتواند بدون اجازه زن طلاق بگیرد؟” البته، پاسخ به این سوال، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و مستلزم بررسی دقیق قوانین، رویه‌های قضایی و شرایط مختلف است.
شرایط طلاق از طرف مرد بدون رضایت خانم
بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، “مرد میتواند هر وقت بخواهد زن خود را طلاق دهد.” این ماده به صراحت، حق طلاق را به مرد داده است. با این‌حال، با گذشت زمان و تحولات اجتماعی، رویکرد دادگاه‌ها نسبت به این حق مطلق، دستخوش تغییراتی شده است.
در گذشته، صرف اراده مرد برای طلاق کافی بود و نیازی به ذکر دلیل موجهی برای دادگاه نبود. اما در حال حاضر، اگرچه حق طلاق هنوز با مرد است، اما این حق به‌معنای نادیده گرفتن حقوق زن نیست.
قانون جدید طلاق از طرف مرد چه تغییراتی دارد؟
با وجود اینکه ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی تغییر نکرده است، اما تغییرات عمده‌ای در رویه قضایی و تفسیر این ماده رخ داده است. قانون جدید طلاق از طرف با عنوان “حمایت خانواده” مصوب ۱۳۹۱، با هدف حمایت از بنیان خانواده و کاهش آسیب‌های طلاق، رویکردهای جدیدی را در خصوص طلاق مطرح کرده است.
این قانون، بر خلاف گذشته که صرفاً به اراده مرد اتکا می‌کرد، تلاش کرده است تا با الزام مرد به پرداخت تمامی حقوق مالی زن (از جمله مهریه، نفقه معوقه، اجرت المثل و نصف دارایی به‌دست آمده در طول زندگی مشترک در صورت وجود شرایط)، از تضییع حقوق او جلوگیری کند.
بنابراین، اگرچه عنوان “قانون جدید طلاق یک طرفه از طرف مرد” به‌طور مجزا وجود ندارد که ماده ۱۱۳۳ را نسخ کرده باشد، اما مجموعه قوانین و رویه‌های قضایی جدید، در عمل، تغییراتی را در فرآیند طلاق از طرف مرد ایجاد کرده‌اند.
همچنین امروزه، دادگاه پیش از صدور حکم طلاق، مرد را ملزم به پرداخت کلیه حقوق مالی زن می‌کند و در صورت عدم توانایی مرد در پرداخت یکجا، دادگاه برای او تقسیط تعیین می‌کند. این امر، نوعی اهرم فشار برای مرد است تا پیش از اقدام به طلاق، از عواقب مالی آن آگاه باشد.
طلاق از طرف مرد بدون رضایت زن ممکن است؟
پاسخ کوتاه به این سوال “بله” است، اما با توضیحاتی همراه خواهد بود. همانطور که گفته شد، قانون حق طلاق را به مرد داده است. بنابراین، مرد میتواند بدون رضایت زن خود، اقدام به طلاق کند. اما این بدان معنا نیست که زن هیچ‌گونه ابزاری برای دفاع از خود ندارد. در واقع، با توجه به قوانین و رویه‌های فعلی، عدم رضایت زن میتواند فرآیند طلاق را طولانی‌تر و برای مرد پرهزینه‌تر کند.
هنگامی‌که مرد بدون رضایت زن قصد طلاق دارد، باید به دادگاه مراجعه کرده و دادخواست طلاق به‌دلیل “عدم تمکین” یا “ناشزه بودن زن” (در صورتی‌که زن بدون دلیل موجه از انجام وظایف زناشویی خودداری کند) و یا صرفاً به استناد حق قانونی خود را تقدیم کند. دادگاه در این موارد، زن را به جلسات مشاوره ارجاع می‌دهد و تلاش می‌کند تا صلح و سازش برقرار شود.
در صورتی‌که سازش حاصل نشود، دادگاه با بررسی پرونده و اطمینان از پرداخت تمامی حقوق مالی زن توسط مرد، اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می‌کند. پس از صدور این گواهی، مرد میتواند با مراجعه به دفترخانه طلاق، نسبت به ثبت طلاق اقدام کند، حتی اگر زن راضی نباشد.
نکته مهم در اینجاست که عدم رضایت زن، میتواند منجر به طولانی شدن فرآیند رسیدگی در دادگاه شود. چرا که زن میتواند با دفاع از خود و اثبات موجه بودن عدم تمکین (در صورت وجود) یا عدم دریافت حقوق مالی خود، صدور حکم طلاق را به تاخیر بیندازد. همچنین، دادگاه ملزم است که پیش از صدور حکم، از پرداخت کامل حقوق مالی زن اطمینان حاصل کند. بنابراین، در عمل، عدم رضایت زن و اصرار او بر دریافت حقوقش، میتواند منجر به اعمال فشار مالی بر مرد و حتی انصراف او از طلاق شود.
مرد برای طلاق بدون رضایت زن چه مراحلی باید طی کند؟
اگرچه طلاق از طرف مرد بدون رضایت زن امکان‌پذیر است، اما این فرآیند لزوماً سریع نیست. سریع‌ترین راه طلاق، همیشه توافق و رضایت هر دو طرف است. در صورتی‌که مرد و زن بر سر تمامی مسائل مربوط به طلاق، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و تقسیم اموال به توافق برسند، می‌توانند به‌صورت توافقی و با سرعت بیشتری طلاق بگیرند. در این حالت، نیازی به رسیدگی طولانی در دادگاه نیست و با یک جلسه مشاوره و توافقنامه جامع، طلاق میتواند در مدت زمان کوتاهی به ثبت برسد.
اما در صورتی‌که زن راضی به طلاق نباشد، سریع‌ترین راه برای مرد، پرداخت تمامی حقوق مالی زن به صورت یکجا و ارائه دلایل موجه به دادگاه برای درخواست طلاق است. حتی در این‌صورت نیز، به‌دلیل لزوم طی کردن مراحل قانونی از جمله جلسات مشاوره و بررسی کامل پرونده توسط دادگاه، این فرآیند میتواند چندین ماه به‌طول انجامد.
بهترین روش‌های تسریع روند طلاق
راهکارهایی که می‌توانند به تسریع فرآیند طلاق از طرف مرد کمک کنند، شامل موارد زیر است:
- پرداخت یکجای تمامی حقوق مالی زن: دادگاه پیش از صدور گواهی عدم امکان سازش، مرد را ملزم به پرداخت کلیه حقوق مالی زن می‌کند. اگر مرد توانایی پرداخت یکجا را داشته باشد، این امر میتواند به تسریع فرآیند کمک کند. در غیر این‌صورت، تقسیط مهریه و سایر حقوق مالی، میتواند زمان‌بر باشد.
- داشتن وکیل متخصص: استخدام وکیل متخصص در امور خانواده، میتواند به‌دلیل آشنایی کامل وکیل با قوانین و رویه‌های قضایی، به سرعت و کارآمدی فرآیند کمک کند. وکیل میتواند مدارک لازم را به‌درستی آماده کند، دادخواست را به‌صورت قانونی تنظیم نماید و در جلسات دادگاه به‌نحو احسن از حقوق موکل خود دفاع کند.
- ارائه دلایل مستند و موجه: اگر مرد دلایل موجهی برای طلاق داشته باشد (مانند سوءرفتار زن، عدم تمکین، یا بیماری‌های خاص)، ارائه مدارک و شواهد مستند میتواند در تسریع فرآیند رسیدگی و اقناع دادگاه موثر باشد. با این‌حال، باید توجه داشت که اثبات این موارد ممکن است دشوار و زمان‌بر باشد.
- حضور منظم در جلسات دادگاه: عدم حضور در جلسات دادگاه، میتواند منجر به تجدید جلسات و طولانی شدن فرآیند شود. بنابراین، حضور منظم و به‌موقع در تمامی مراحل دادرسی، اهمیت زیادی دارد.
نکات حقوقی مهم در قانون جدید طلاق از طرف مرد
در فرآیند طلاق از طرف مرد، چالش‌ها و نکات حقوقی مهمی وجود دارد که آگاهی از آن‌ها برای هر دو طرف ضروری است:
- مهریه، مهم‌ترین حق مالی زن در هنگام طلاق بوده و مرد مکلف به پرداخت آن است. حتی در صورت اعسار مرد، دادگاه برای او تقسیط تعیین می‌کند.
- نفقه زن در طول زندگی مشترک و تا پایان عده طلاق (در صورتی‌که زن باردار نباشد، سه طهر یا سه ماه) بر عهده مرد است.
- در صورتی‌که زن در طول زندگی مشترک کارهایی انجام داده باشد که عرفاً در قبال آن اجرت دریافت می‌شود (مانند کارهای خانه که خارج از وظایف شرعی زن است)، میتواند مطالبه اجرت المثل کند. میزان اجرت المثل نیز بر اساس نظر کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌شود.
- حضانت فرزندان پس از طلاق، معمولاً تا ۷ سالگی با مادر است و پس از آن، با پدر. با این‌حال، دادگاه در خصوص حضانت، همواره مصلحت فرزندان را در اولویت قرار می‌دهد و میتواند در صورت تشخیص، ترتیب دیگری را برای حضانت تعیین کند.
سخن آخر
اگر قصد دارید بدون دردسر و در کمترین زمان ممکن، مراحل طلاق از طرف مرد را طی کنید، کارشناسان حقوقی مؤسسه دادسو می‌توانند تمام مراحل را از تنظیم دادخواست تا اخذ گواهی عدم امکان سازش برای شما انجام دهند.
برای اطلاع از جزئیات و دریافت مشاوره، به صفحه وکیل طلاق در مؤسسه حقوقی دادسو مراجعه کنید.
