توافق قاهره؛ گامی فنی، اما ناکافی در مسیر دیپلماسی | آیا شورای امنیت اروپا را مهار می‌کند؟
رویداد۲۴| توافق اخیر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره، پس از ماه‌ها تنش و توقف همکاری‌ها، زمینه بازگشت محدود به همکاری‌های فنی و نظارتی را فراهم کرده است. این توافق به ایران و آژانس اجازه می‌دهد که برخی مسائل نظارتی را حل کنند و به گفته مقام‌های ایرانی، تلاش‌ها برای جلوگیری از فعال‌سازی فوری مکانیزم «اسنپ‌بک» اروپا ادامه دارد. با این حال، تحلیلگران هشدار می‌دهند که این توافق بیشتر جنبه فنی دارد و نمی‌تواند به تنهایی تمامی فشار‌ها و ابهامات موجود را برطرف کند.
موضع سازمان ملل و شورای امنیت
استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل، از توافق ایران و آژانس استقبال کرد و یادآور شد که دبیرکل سازمان ملل پیام روشنی درباره استفاده از فرصت دیپلماسی داشته است. با این حال، او تأکید کرد که تصمیم نهایی درباره فعال‌سازی مکانیزم ماشه همچنان در اختیار شورای امنیت سازمان ملل است. به عبارتی، این توافق مسیر گفت‌و‌گو را باز می‌کند، اما هنوز ابزار فشار‌های بین‌المللی پابرجاست.
محدودیت‌ها و چالش‌ها
کارشناسان می‌گویند توافق قاهره گامی به جلو است، اما محدودیت‌های خود را دارد. امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل سیاست خارجی، تأکید کرده است که حتی با تحقق شروط اروپایی‌ها در همکاری با آژانس، شرط سوم آنها یعنی دستیابی به یک توافق نتیجه‌بخش میان ایران و آمریکا هنوز محقق نشده است و همین موضوع مانع از کنار گذاشتن کامل مکانیزم ماشه می‌شود. به گفته او، توافق قاهره می‌تواند مانع فعال‌سازی فوری شود، اما تضمینی برای توقف کامل فشار‌های اروپا و آمریکا نیست.
تحلیل دیپلماتیک؛ فرصت یا ریسک؟
این توافق تا حدی استدلال اروپا برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه را محدود می‌کند و به ایران امکان می‌دهد که موضع خود را به عنوان کشوری پایبند به تعهدات بین‌المللی نشان دهد. با این حال، برخی تحلیلگران معتقدند که توافق قاهره بیشتر یک ابزار فنی و تاکتیکی است و نباید آن را به عنوان موفقیتی استراتژیک در مسیر حل نهایی پرونده هسته‌ای تلقی کرد. اروپا و آمریکا همچنان می‌توانند از ابزار‌های دیگر فشار استفاده کنند و تحقق کامل اهداف دیپلماسی نیازمند گام‌های بعدی است.
چشم‌انداز پیش‌رو
در مجموع، توافق قاهره یک گام محدود و فنی در مسیر دیپلماسی هسته‌ای ایران است. این توافق به ایران فرصت داده است تا همکاری‌های نظارتی را به شکل کنترل‌شده از سر بگیرد، اما مسیر طولانی برای دستیابی به توافق جامع، کاهش تنش‌ها و لغو تحریم‌ها باقی مانده است. اکنون نوبت طرف‌های اروپایی و آمریکا است که نشان دهند تا چه حد حاضر به عمل به تعهدات خود هستند و این توافق را به فرصتی برای پیشبرد دیپلماسی واقعی تبدیل می‌کنند.
