یادداشت ورایتی درباره مستند جدید اسکویی

در بخشی از این نقد آمده است:«فیلم «روباه زیر ماه صورتی» که حاصل پنج سال فیلم‌برداری با گوشی تلفن همراه، توسط ثریا سوژه‌ مستند است و با انیمیشن‌های سوررئال برگرفته از آثار هنری او در هم تنیده است، سندی نادر و ارزشمند از مشقت‌های پناهجویان از زبانی دست‌اول است. ثریا اخلاقی، پناهجوی نوجوان افغان، بارها و بارها خود و دیگر مهاجران آواره را «مشغول انجام یک بازی» توصیف می‌کند.

تنها در میانه‌های مستند صریح «روباه زیر ماه صورتی» که درباره تلاش چندساله او برای ورود به اروپاست، متوجه می‌شویم منظورش از این عبارت چیست. «بازی» یعنی تلاش برای گذر از مرز و فیلمِ مهرداد اسکویی شاهد چندین بار شکست خوردن ثریا در این مسیر است، پیش از آنکه او تصمیم‌های مهمی برای تغییر زندگی‌اش بگیرد. این استعاره تلخ‌ و لطیف، در فیلمی که بارها تخیل را به‌عنوان تاکتیکی برای بقا تصویر می‌کند، کاملا معنادار است: ثریا که هنرمندی جوان و توانمند است، رنج‌هایش را در قالب طراحی‌ها و مجسمه‌های فانتزی تیره بیان می‌کند. به تعبیر خودش، او دردهایش را نقاشی می‌کند.»

در بخش دیگری از این مطلب آمده است: «جدیدترین فیلم اسکویی در یک وجه مهم با آثار قبلی‌اش تفاوت دارد: زاویه دید کاملا مستقیم و زنانه که با اعتبار کارگردانی مشترک برای سوژه نیز تقویت شده است. تمام تصاویر زنده فیلم توسط ثریا و با دوربین تلفن همراه در طول پنج سال ضبط شده و اسکویی آنها را از راه دور تدوین کرده است. این زاویه دید که در میان حجم زیاد مستندهای سال‌های اخیر درباره بحران مهاجران کمتر دیده شده، فیلم را حتی در صورتی که خود ثریا چنین شخصیت جذاب و تاثیرگذاری نبود، متمایز می‌کرد.

او دختری فوق‌العاده مقاوم، کم‌حرف اما صریح است که توانایی بازنمایی وضعیت فردی و بحران سیاسی پیرامونش را هم به‌شکلی ملموس و هم شاعرانه دارد. در مستند متوجه می‌شویم که ثریا تقریبا تمام زندگی‌اش را در برزخی میان جایی که از آن آمده و جایی که می‌خواهد برود گذرانده، عمدتا در تهران، جایی که والدین افغانش پیش از تولد او مهاجرت کردند، اما هیچ‌گاه برایش حکم خانه و وطن نداشته است. دلیلش هم کمبود خانواده نزدیک است.

در این مستند بخش‌های انیمیشنی فقط جنبه تزئینی ندارند، بلکه بسطی درخشان از جهان‌بینی زنده و منحصربه‌فرد ثریا هستند. او چنان شخصیت قدرتمندی است که حتی بدون بافت بیرونی نیز خود را معرفی می‌کند، اگرچه اندکی اطلاعات زمینه‌ای بیشتر در فیلم می‌توانست مفید باشد.»