آیا رشد هوش مصنوعی حباب است؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی ارزش بازار سهام آمریکا را 21 تریلیون دلار افزایش داده است. این رشد پایدار خواهد بود یا حبابی است در آستانه ترکیدن؟
سرمایه‌گذاران معتقدند که هوش مصنوعی همان نقشی را ایفا خواهد کرد که انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم داشت. نشریه اکونومیست در گزارشی مفصل به این مقوله پرداخته و به این پرسش هم پاسخ داده که اگر بازار هوش مصنوعی، حباب باشد و این حباب بترکد، چه اتفاقی رخ خواهد داد.
با وجود هیجان شدید، داده‌ها تصویر متفاوتی از رشد بازار هوش مصنوعی نشان می‌دهند:
- درآمد سالانه شرکت‌های پیشروی AI یا همان هوش مصنوعی تنها ۵۰ میلیارد دلار است.
- این رقم کمتر از 2 درصد از ۲.۹ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری جهانی در مراکز داده بین سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۸ محسوب می‌شود.
- بر اساس مطالعه ام‌آی‌تی (MIT)، 95 درصد از سازمان‌ها هنوز بازدهی صفر از سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی مولد دارند.
این اختلاف میان انتظارات عظیم و درآمد واقعی نشان می‌دهد که شاید با یک حباب روبه‌رو باشیم. به همین دلیل، نگرانی‌هایی در میان برخی از سرمایه‌گذاران و اهالی بازار شکل گرفته و این پرسش را به میان می‌آورد که اگر واقعا این حباب بترکد، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
شباهت‌های AI با حباب‌های تاریخی
تاریخ نشان می‌دهد بیشتر فناوری‌های بزرگ با حباب همراه بوده‌اند:
- راه‌آهن در بریتانیا (۱۸۴۰ و ۱۸۶۰): سرمایه‌گذاری بیش از ظرفیت صورت گرفت، ولی در نهایت باعث ساخت شبکه ریلی شد.
- حباب برق در آمریکا (اواخر ۱۸۰۰): شرکت‌ها ورشکست شدند، اما فناوری ماندگار شد.
- حباب دات‌کام (۱۹۹۹): بسیاری از شرکت‌ها نابود شدند، ولی اینترنت رشد کرد.
سم آلتمن، مدیر شرکت اوپن‌اِی‌آی (OpenAI) می‌گوید: «ما در فاز هیجان‌زدگی بیش از حد درباره هوش مصنوعی هستیم». این شاید درست‌ترین اظهار نظر درباره وضعیت بازار هوش مصنوعی، به‌ویژه در آمریکا و بازارهای غربی باشد.
اصلی‌ترین پرسش این است که اگر واقعا رشد هوش مصنوعی، حباب باشد و بترکد، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
چه عواملی شدت یک حباب را تعیین می‌کند؟
تحلیل تاریخی نشان می‌دهد چهار عامل کلیدی در تشدید وضعیت یک حباب، تعیین‌کننده هستند:
- جرقه اولیه: آیا حباب ناشی از سیاست‌های دولتی است یا پیشرفت تکنولوژیک؟ (ظاهرا هوش مصنوعی بیشتر از جنس تکنولوژی و فناوری است تا سیاست‌های دولتی).
- میزان سرمایه‌گذاری: تا این لحظه AI حدود 3 تا 4 درصد تولید ناخالص داخلی آمریکا سرمایه جذب کرده است، اما کمتر از 15 تا 20 درصدِ سرمایه‌گذاری ریلی بریتانیا در قرن ۱۹ از این بخش بود.
- دوام دارایی‌ها: دارایی‌های AI مانند چیپ‌ها یا تراشه‌های انویدیا عمر کوتاهی دارند (۹ سال) که در مقایسه با کابل‌های فیبرنوری دات‌کام (۱۵ سال) دوام کمتری را نشان می‌دهد.
- چه کسی ضرر می‌کند؟ در AI بیشتر سرمایه از جیب شرکت‌های بزرگ و صندوق‌های خصوصی است، نه بانک‌ها. پس خطر سقوط سیستمیک کمتر است.
پیامدهای احتمالی برای اقتصاد آمریکا
اگر حباب بترکد، شاید برخی غول‌های فعلی (مانند انویدیا یا متا) جای خود را به استارتاپ‌های تازه بدهند.
خانواده‌های ثروتمند آمریکایی که 30 درصد دارایی‌شان سهام است، بیشترین آسیب را می‌بینند، اما بانک‌ها به‌دلیل مشارکت محدود، کمتر درگیر بحران خواهند شد.
حتی اگر حباب AI بترکد، سرمایه‌گذاری عظیم روی مراکز داده و زیرساخت دیجیتال، مانند فیبرنوری در عصر دات‌کام، در آینده باعث شکوفایی فناوری‌های جدید می‌شود.
هوش مصنوعی می‌تواند مانند برق یا راه‌آهن به یک زیرساخت دائمی بدل شود؛ اما سؤال اینجاست که چه شرکت‌هایی از این بحران جان سالم به در خواهند برد؟
