علل و پیامدهای توافق نیروهای قسد و حکومت موقت جولانی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، دوشنبه شب در شرایطی که کشتار وسیع علویان سوریه در صدر اخبار منطقه و جهان قرار گرفته است، به یکباره خبر توافق نیروهای دموکراتیک سوریه با حکومت موقت جولانی منتشر شد که توجه رسانه ها و کارشناسان را بخود جلب کرد که در این نوشتار به علل این توافق و پیامدهای احتمالی آن می پردازیم.

توافق جولانی با عبدی
دیروز مظلوم عبدی فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها با حضور در دمشق توافق مهمی را با ابومحمد جولانی رئیس دولت خودخوانده سوریه امضا کرد که به موجب آن، نیروهای دموکراتیک سوریه با نیروهای حکومت دمشق ادغام خواهند شد.

مذاکرات بین جولانی و عبدی از زمان سقوط دولت بشار اسد آغاز شده بود و این مذاکرات با فشارهای دولت های آمریکا و ترکیه انجام می گرفت که در چندین مرحله به شکست انجامیده بود تا اینکه دیشب خبر توافق جولانی و مظلومی منتشر شد. 

جولانی تحت فشار شدید ترکیه بارها خواستار خلع سلاح نیروهای کرد و ادغام آن با نیروهای حکومت دمشق شده بود که نیروهای کرد شرایطی نظیر حفظ استقلال در قالب نیروهای حکومت دمشق را مطرح کرده بودند. اما چرا دیشب این توافق اتفاق افتاد!

کشتار علویان و ترس کردها از تکرار این کشتار در مناطق کردنشین
آنچه در مناطق سواحل غربی سوریه توسط نیروهای وابسته به جولانی رخ داد و منجر به کشتار وسیع علویان سوری، غارت و چپاول اموال و تخریب خانه ها و فراری دادن علویان به کوه و دشت ها شد گویا نقشه و طرحی بوده که هدفش ترساندن نیروهای دموکراتیک سوریه و به میز کشاندن فرمانده این نیروها و قبولاندن توافق بوده است. 

حتی با آغاز کشتار علویان سوریه، اخباری درباره احتمال کشتار کردهای سوریه نیز در حال انتشار بود که این اتفاق با حمایت نیروهای مسلح ترکیه می توانست اتفاق بیفتد.
 
به قدرت رسیدن ترامپ در آمریکا و کاهش حمایت واشنگتن از کردهای سوریه
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا که در دوره اول ریاست جمهوری خود نشان داده بود چندان متمایل به حمایت از کردهای سوریه نیست و فقط چاه های نفت مناطق شمالی سوریه برای وی مهم است، اقدام به کاهش نیروهای خود در مناطق استقرار نیروهای دموکراتیک سوریه کرده بود. ترامپ در دور دوم ریاست جمهوری خود سیگنال هایی درباره کاهش مجدد این نیروها در سوریه و کاهش حمایتش از شبه نظامیان کرد سوریه ارسال کرده که این مسئله نگرانی های جدی این نیروهای تحت حمایت آمریکا را در پی داشته است.
 
توافق آنکارا و اوجالان
طی هفته های گذشته عبدالله اوجالان سرکرده زندانی پ ک ک و دولت آنکارا بر سر آتش بس به توافق رسید. پیام مکتوب اوجلان درباره دستور خلع سلاح و انحلال پ ک ک، در استانبول و توسط نمایندگان کرد پارلمان ترکیه در مذاکرات که نقش میانجی داشتند قرائت شد. 

بر اساس این پیام، اوجالان خواستار انحلال پ ک ک شد و دستور داد که تمام گروه های وابسته به پ ک ک سلاح خود را زمین بگذارند. در این پیام اما اوجالان مستقیم نسبت به نیروهای "قسد" سوریه چیزی مطرح نکرد و نیروهای دموکراتیک سوریه نیز اعلام کردند که این پیام شامل این گروه نمی شود.

علی رغم این واکنش نیروهای کرد سوریه، مشخص بود توافق آنکارا و اوجالان اسباب نگرانی نیروهای کرد سوریه شده است. چرا که آنکارا نیروهای قسد را شاخه نظامی پ ک ک در سوریه می داند و در صورت خودداری قسد از اجرای دستور اوجالان، احتمال آغاز عملیات گسترده ترکیه علیه شبه نظامیان کرد سوریه وجود داشت.
 
منافع مشترک در برابر ترکیه
هرچند که فشارهای آمریکا و ترکیه در توافق جولانی و عبدی و ادغام نیروهای کرد در نیروهای مسلح دمشق نقش داشته اما موضوعی که می بایست مورد توجه قرار بگیرد، منافع مشترک طرفین در برابر ترکیه است. 

جولانی تا جایی فشارهای ترکیه را تحمل خواهد کرد و پس از تامین خواسته های آنکارا و امتیازدهی به آن، احتمال اینکه مسیر دیگری در پیش بگیرد مطرح است. 

در شرایط کنونی هم تحریرالشام و هم نیروهای قسد تحت فشار آشکار آنکارا قرار دارند و بنظر می رسد که طرفین با این توافق به دنبال ایجاد نوعی موازنه در برابر فشارها و احتمالاً تهدیدهای ترکیه خواهند بود.

تلاش برای گسترش نفوذ جولانی در سوریه
جولانی به دنبال گسترش نفوذ خود در مناطق شمالی سوریه به ویژه در مناطقی مانند حلب و رقه، مناطق نفت خیز و حاصل خیز شمال و شمال شرقی سوریه است. توافق مذکور می تواند جای پایی برای جولانی در این مناطق و کمک به اقتصاد دمشق ایجاد کند.

فشارهای بین المللی و تغییرات در سیاست های بازیگران خارجی
آنچه با حصول توافق بین نیروهای قسد و جولانی رخ داد نشان داد که نیروهای خارجی مستقر در شمال سوریه با نزدیکی قسد و تحریرالشام مخالف نبوده اند و شاید امتیازاتی با اشکال دیگر از حکومت موقت سوریه دریافت کرده اند.
 
پیامدهای احتمالی توافق
تضعیف روابط قسد با آمریکا و افزایش حس بی اعتمادی به حمایت های واشنگتن

توافق جولانی و عبدی نشان داد که دلگرمی کردهای سوریه همانند اوکراینی ها نسبت به حمایت های آمریکا امری بیهوده بوده و آمریکا تا جایی که منافعش اتخاذ کند از حکومت و یا گروه های خاصی حمایت می کند. به عبارت دیگر، نیروهای دموکراتیک سوریه به نوعی نسبت به آمریکا بی اعتماد شده اند و نگران تبعات تکیه دادن به آمریکا هستند.

کاهش و یا افزایش تنش با آنکارا
گذشت زمان نشان خواهد داد که این توافق چقدر در راستای منافع آنکارا خواهد بود چرا که تغییر سیاست های بازیگران خارجی موضوعی است که بر مواضع دولت موقت جولانی تاثیرگذار خواهد بود. 

برخی از کارشناسان ترک معتقدند که ادغام نیروهای کرد سوریه با نیروهای مسلح حکومت دمشق، برای این نیروها در برابر ترکیه تضمین امنیتی ایجاد خواهد کرد و حملات احتمالی ترکیه به این نیروها می تواند موجب تقابل دمشق و آنکارا شود.

احتمال شکاف میان گروه های مسلح سوریه
وجود اختلاف شماری از گروه های مخالف مسلح سوریه با تحریرالشام این احتمال را تقویت می کند که توافق مذکور می تواند باعث افزایش درگیری میان این گروه ها شود.
 
جمع بندی
توافق نیروهای دموکراتیک و حکومت موقت سوریه هر چند تحول مهمی بشمار می آید. اما باید توجه داشت که حصول این توافق با کشتار علویان سوری همزمان شده است. امری که نمی تواند تصادفی باشد. 

این توافق در شرایط فعلی می‌تواند معادلات قدرت در شمال سوریه را تغییر دهد. اما در کوتاه مدت و بلندمدت مشخص خواهد شد که سیر تحولات به چه سمتی خواهد رفت.
 
ارسلان شهابی کارشناس مسائل ترکیه
 انتهای پیام/